GEESTELIJKE STROMINGEN
, De vijf religies van de wereld (geestelijke stromingen)
H1 Hindoeïsme
1.1 Naam en oorsprong
De naam hindoeïsme komt van de rivier de Indus. Het gebied ten oosten van de Indus werd India
genoemd, de inheems religies kregen de naam hindoeïsme. Zelf noemen de Indiërs hun religie
Sanatana dharma.
Het Hindoeïsme is het resultaat van een ontwikkelingsproces, waarin telkens weer nieuwe sociale of
religieuze elementen zijn opgenomen.
In het hindoeïsme zijn grofweg twee lagen te onderscheiden”
1. De oeroude natuurreligie van de oorspronkelijke bewoners van India. Allerlei natuurkrachten
werden als goden of geesten gezien, de god van het vuur, aarde, de goden rond rivieren,
bomen, enz.
2. De religie van de Ariërs, volksstammen die na 2000 voor gjt heel India zijn gaan beheersen en
hun stempel hebben gezet op de sociale orde, uitgegroeid tot het latere kastenstelsel.
1.2 Dharma- bestemming- kosmische orde- kaste
De uiteindelijke bestemming van de mens ligt niet in deze materiële wereld, maar in het goddelijke,
dat je door het vervolmaken van jezelf kunt bereiken of waarmee je je in overgave kunt verenigen.
In de wereld heerst een soort kosmische orde, die alles in evenwicht houdt. Tot die orde behoort
ook het kastenstelsel. Door geboorte kom je in een kaste of varna een sociale groep met dezelfde
naam, beroep, tradities en religieuze praktijken). De vier hoofdkasten zijn:
- Brahmanen (priesters, zieners en filosofen, veelal ook de hogere beroepen).
- Ksatriya’s (de strijders, ridders, prinsen en koningen, landbestuurders en militairen).
- Vaisya’s (boeren, kooplieden, handelaren en geschoolde arbeiders).
- Sjoedra’s of Dasa’s (ongeschoolde arbeiders, slaven en bedienden).
Een deel van de bevolking kwam in de vierde kaste, een ander deel viel buiten het systeem. Zij
worden de onaanraakbaren (Dalits) genoemd. Zij verrichten de onreine werkzaamheden (leerlooien,
opruimen, schoonmaken).
Daarnaast zijn er nog duizenden subkasten of Jati’s, met hun eigen sociale regels en
beroepsgroepen.
Tegenwoordig zij er allerlei moderne beroepen die buiten het systeem vallen of moeilijk te plaatsen
zijn.
Het kastenstelsel is officieel afgeschaft, maar in de praktijk werkt het nog heel sterk door.
Wil je uiteindelijk verlossing bereiken dan moet je je houden aan de regels van je kaste. Anders gaat
de orde van de maatschappij verloren. Je primaire bestemming ligt dus binnen de kaste. Je behoort
ook binnen je eigen kaste te trouwen. Via wedergeboorte kun je een hogere bestemming bereiken.
Naast de regels binnen je kaste zijn er algemene principes van de dharma voor de morele orde:
geduld en tevredenheid, respect, vergevensgezindheid, matigheid, rein leven naar lichaam en geest,
,beheersing van de zinnen, het ontwikkelen van wijsheid, het verwerven van kennis en liefde voor de
waarheid.
1.3 De bronnen: de veda’s en de grote verhalen
1.3.1 Veda’s
Veda’s: de oudste literatuur van de Indische godsdienst. Die tussen 1500 en 800 voor gjt zijn
opgeschreven. Hierin staan voorschriften voor de offers, spreuken, liederen, bezweringsformules,
mantra’s, teksten over diverse rituelen en magische verhandelingen.
Ze zijn geschreven in het Sanskriet en worden gezien als goddelijke openbaring.
Alleen de brahmanen, de rituele specialisten kunnen de veda’s lezen en uitleggen.
1.3.2 Oepanisjaden
Oepanisjaden: zij die zitten aan de voeten van de leermeester. Zij zoeken naar de laatste waarheid
achter het bestaan van de wereld en haar goden.
1.3.3 De grote verhalen
1.3.3.1 Mahabharata
Mahabharata: een mix van allerlei spannende verhalen en diepinnige gedachten. Het stamt uit 200
voor gjt- 200 gjt. Het gaat over de strijd tussen de Pandava’s en de Kaurava’s over de opvolging.
1.3.3.2 Bhagavadgita
Bhagavadgita: een onderdeel van de Mahabharata. Hij bevat de dialoog tussen Arjuna, een van de
vijf Pandava’s en aanvoerder van de strijd.
1.3.3.3 Ramayana
Ramayana: een grote illustratie van hoe je volgens je dharma moet leven: je moet je houden aan je
beloftes, je moet je plicht doen, nooit eigenbelang najagen en oprecht berouw tonnen als blijkt dat je
fout was of ongelijk had. (Rama en zijn vrouw Sita en zijn broer Lakshmana).
1.3.3.4 Verhalen over Krisjna
Krisjna speelt een rol in het verhaal van Mahabharata en de Ramayana. Daarnaast zijn er nog allerlei
andere verhalen over Krisjna in omloop.
1.4 Wegen naar verlossing- Karma en reïncarnatie
1.4.1 Karma en reïncarnatie
Het hindoeïsme gaat ervan uit dat er achter de zichtbare materiële wereld een transcendente of
bovennatuurlijke werkelijkheid schuilgaat. De transcendente werkelijkheid kan als abstract gezien
worden (het Brahman) en als persoonlijk (een godheid).
Brahman: eeuwige goddelijke, het onstoffelijke, het onveranderlijke, de onwankelbare orde van rust
en harmonie. Het is geen persoon of schepper. Uit Brahman komt alles voor en in Brahman keert
alles terug. Maar hoe alles ontstaan is, is niet belangrijk.
, Atman: in ieder mens huist de goddelijk essentie (je ziel).
Reïncarnatie: de essentie verhuist van bestaansvorm naar bestaansvorm. Dit omvat niet alleen het
menselijk bestaan, maar al het bestaan. Na de dood kun je als mensen en als dier wedergeboren
worden. je kan tussen de dood en de wedergeboorte een periode in de hemel of in de onderwereld
verblijven, maar nooit eeuwig.
Samsara: de cirkelgang van leven en dood.
Karma: handeling, de intentie waarmee je handelt (alles wat je doet of nalaat). Dit bepaald hoe je
wordt wedergeboren.
1.4.2 Moksja
Moksja: de ware verlossing. Ontsnappen uit de samsara, door geen karma meer te vormen.
1.4.3 Verlossingswegen
Marga’s: verlossingswegen. Er zijn drie klassieke.
1. Karma- marga (de weg van het handelen):
- Op deze weg houd je je volledig aan je dharma. Je doet wat je doen moet.
2. Bhakti- marga (de weg van de liefdevolle overgave):
- Op deze weg richt je je helemaal op de godheid van je keuze. Je ervaart de mystieke
vereniging van je zien met god.
3. Jnana- marga (de weg van het inzicht):
- Op deze weg wil men door studie en meditatie komen tot een diepen verstaan van de
eenheid van Brahman en atman.
1.5 De godenwereld
Polytheïsme: meergodendom.
In de verering van de goden spelen afbeeldingen een grote rol, omdat in de afbeelding de essentie
van de godheid aanwezig is.
De goden worden geërd door hun eten en drinken voor te zetten. Daarna kunnen de hindoes dit eten
en drinken zelf nemen. Door de onzichtbare aanraking van het voedsel, heef het een zegende
werking.
De belangrijkste goden:
Visjnoe: de vriendelijke, welwillende godheid, die het goed voorheeft met de mensen. Hij wil de
mensheid redden van gevaar of de mensheid opnieuw de juiste levensweg wijzen. Er zijn teil
avatara’s van Visjnoe. De meest bekende zijn Krisjna en Rama. Ook de Boeddha wordt als een
avatara van Visjnoe gezien.
Lakjmi: de eerste vrouw van Visjnoe. De godin van voorspoed en geluk.
Sjiva: de onberekenbare god die de kringloop van het universum symboliseert. Wordt dansend met 4
armen afgebeeld.
Durga: de echtgenote van Sjiva. Zij is nauw verbonden met vruchtbaarheid en welvaart.
