Zeer uitgebreide collegeaantekeningen van de eerste vier colleges van V&R (Vennootschaps- en Rechtspersonenrecht. De colleges zijn volledig uitgetypt, zodat de leerstukken zeer duidelijk worden uitgelegd.
Vennootschaps- en Rechtspersonenrecht: Contractuele
vennootschappen
Kenmerken personenvennootschappen
Een personenvennootschap betreft een contractuele samenwerkingsvorm. Deze
samenwerkingsvorm is aangegaan met het oog op de specifieke kenmerken van diegene die
de overeenkomst sluiten. Deze samenwerkingsvorm wordt intuitu personae genoemd. Dit
heeft bepaalde gevolgen. Als er bijvoorbeeld een vennoot uit de samenwerking wilt stappen
betekent dit de onmiddellijke ontbinding van de gehele samenwerking. Als er een nieuwe
vennoot bijkomt dan heb je een geheel nieuw contract. Dit is een deel van het
contractenrecht. Dat houdt dat we hier te maken hebben met regelend recht. Dit houdt in
dat er van het recht afgeweken kan worden, wat in de praktijk vaak gebeurt. Vaak spreken
vennoten van te voren af dat op het moment dat er een vennoot opstapt dat rest van de
vennoten de vennootschap voortzetten. Dit heet een voortzettingsbeding. De
vennootschap behoudt dan zijn identiteit. Hetzelfde kan bij het toetreden van nieuwe
vennoten. De praktijk verschilt dus van de theorie. In de praktijk zullen de vennoten vrijwel
altijd kiezen voor de voortzetting van de vennootschap.
De samenwerking wordt beheerst door het contractenrecht. Zo worden besluiten van de
vennoten genomen bij unanimiteit. In het contractenrecht geldt als regels consensus:
iedereen moet instemmen met het contract. In het rechtspersonen recht geldt als regel dat
besluiten worden genomen bij de meerderheid van stemmen. Dit verschilt dus. (Maar let op:
ook dit is regelend recht). We spreken van een contract bij personenvennootschap. Bij
rechtspersonen hebben we het over statuten. Er gelden verschillende uitlegregels voor
statuten en overeenkomsten. Bij overeenkomsten kijken we naar de wil van partijen, bij
statuten kijken we vooral naar de letterlijke bewoording van de statuten.
Personenvennootschappen hebben geen rechtspersoonlijkheid. Het zijn geen zelfstandige
rechtssubjecten voor het vermogensrecht. Dit brengt met zich mee dat de vennoten de
dragers van de rechten en de verplichtingen zijn van de vennootschap. Zij zijn
vermogensrechtelijk de eigenaar van en de rechthebbende op het vermogen dat in de
vennootschap is gevormd. Als er verliezen zijn geleden dan zijn die verliezen voor de
vennoten in privé. Daar geldt wel een bijzonderheid: het vermogen dat is gevormd in de
vennootschap is wel afgescheiden van het privévermogen. Dit houdt in dat het vermogen ten
beschikking doelgebonden is en niet zonder meer voor alle crediteuren van de
rechthebbende voor verhaal beschikbaar zijn.
Wettelijke kenmerken personenvennootschappen
Het is een contractuele samenwerking en het valt onder de bijzondere overeenkomsten. Het
kenmerk van de bijzondere overeenkomsten is dat als de overeenkomst voldoet aan de
kenmerken die de wet geeft voor dat type overeenkomst dan is die regeling van toepassing.
Er wordt gekeken naar de inhoud van de afspraken (Je kan een huurovereenkomst koop
noemen, maar dit heeft geen gevolgen. Als de inhoud van de afspraken voldoen aan een
huurovereenkomst dan geldt de regeling van huur). Dit geldt ook voor
personenvennootschappen. Dit betekent in de praktijk dat personenvennootschappen ook
kunnen ontstaan. Je kunt eerst een arbeidsovereenkomst hebben met iemand. Geleidelijk
aan kan deze arbeidsovereenkomst omslaan in een personenvennootschap.
Veel van de kenmerken van een personenvennootschap staan niet in de wet, maar in de
jurisprudentie. Een van deze kenmerken is dat de samenwerking min of meer duurzaam
moet zijn om als vennootschap te gelden. De samenwerking moet ook op voet van
gelijkheid zijn. Dit is een lastig begrip omdat het goed mogelijk is dat de ene vennoot meer
,te vertellen heeft dan de andere vennoot. Dit beginsel houdt feitelijk in dat er geen
gezagsverhouding mag zijn. Als er wel sprake is van een gezagsverhouding dan wijst dat
volgens de rechter op een verholen dienstbetrekking en niet op een vennootschap.
Daarnaast moeten alle vennoten iets inbrengen in de samenwerking. Een ander kenmerk is
dat de samenwerking gericht moet zijn op het behalen van materieel voordeel. Dit gaat niet
alleen over winst, het mag ook een samenwerking zijn die gericht is op het besparen van
kosten. Tenslotte moet de winst worden verdeeld onder de vennoten. De vennoten moeten
een aanspraak hebben op een aandeel in de winst of het materiële voordeel.
Inbreng
Al de vennoten moeten dus iets inbrengen in de samenwerking. Wat die inbreng kan zijn is
feitelijk alles wat dienstbaar kan zijn aan het realiseren van de doelstellingen (art. 7A:1662
BW). De inbreng kan bij de personenvennootschap uit onder andere arbeid, goodwill en
knowhow bestaan. Bij andere vennootschappen gelden er strengere regels. Inbreng kan ook
bestaan uit de inbreng van het recht op zaken/goederen. Dan geldt als regel dat als je
afspreekt dat je een auto inbrengt dat je daarvan de eigendom inbrengt. Je moet het goed
dan leveren aan al de andere vennoten. Er ontstaan dan mede-eigendom. Waardefluctuaties
in dat goed komt dan voor de rekening en risico van de vennootschap. Wat in de praktijk
vaak gebeurt is dat goederen niet in juridische zin goederenrechtelijke worden ingebracht,
maar economisch worden ingebracht. Economische eigendom houdt in dat de inbrengende
vennoot goederenrechtelijk de enige rechthebbende blijft, maar dat gebruik en genot ter
beschikking worden gesteld aan de vennootschap. De waardeverandering is voor de risico
van de vennootschap. Daarnaast is er ook nog de inbreng van zuiver genot mogelijk. Dan
blijft de inbrengende rechthebbende en de waardeverandering is voor de risico van de
inbrengende.
Soorten: Maatschap
De maatschap (art. 7A:1655 BW) is de grondvorm van alle personenvennootschappen. Je
hebt geen personenvennootschap als je niet tevens hebt voldaan aan de kenmerken van de
maatschap. De maatschap is de contractuele samenwerking gericht op het behalen van
materieel voordeel, met inbreng van alle vennoten, met als doel het verdelen van de winst.
De maatschap is er in twee vormen. Dit zijn de stille maatschap en de openbare maatschap.
De stille maatschap dat is een contractuele samenwerking die niet als zodanig kenbaar
deelneemt aan het rechtsverkeer. Voor het publiek is er niet duidelijk dat er sprake is van een
maatschap. De openbare maatschap dat is een samenwerkingsvorm die onder
gemeenschappelijke naam optreedt (vb. Advocatenkantoor Keijzer & de Boer). Je kan alleen
een openbare maatschap hebben als het gaat om de uitoefenen van een beroep. Op het
moment dat het gaat om de uitoefening van een bedrijf dan wordt het een vennootschap
onder firma of een commanditaire vennootschap. Bij een stille maatschap kan dit wel.
Vennootschap onder firma
Een vennootschap onder firma moet voldoen aan al de kenmerken van de maatschap. Het
moet gaan om de uitoefening van een bedrijf onder een gemeenschappelijke naam. Naast
de regeling van de maatschap zijn een aantal artikelen van het Wetboek van koophandel
(hierna: WvK) van toepassing. Dit zijn art. 16 e.v. Deze artikelen kunnen afwijken van de
regeling van de maatschap.
Commanditaire vennootschap
De commanditaire vennootschap is de vennootschap die voldoet aan de kenmerken van de
vennootschap onder firma. Hij onderscheidt zich van de vennootschap onder firma doordat
zij een of meer stille vennoten heeft. Commanditaire vennoten zijn vennoten die wel
inbrengen, maar die niet namens de vennootschap handelingen mogen verrichten. Ze zijn
voor het publiek onbekend en worden niet ingeschreven in de registers. Intern kunnen ze
,overigens wel betrokken zijn bij de besluitvorming, maar ze mogen niet voor de
vennootschap rechtshandelingen verrichten.
Vennootschapsvermogen
Het vermogen van de vennootschap in economische zin is alles wat ter beschikking staat
van de vennootschap. Ook eventuele afspraken omtrent inspanningen. Het vermogen van de
vennootschap in juridische omvat alleen de vermogensbestanddelen die de vennoten
gemeenschappelijk hebben. Een bijzonderheid van dat vennootschappelijke vermogen is dat
het gebonden is aan het doel. Het is alleen voor dat doel beschikbaar. Dit uit zich onder
andere door het feit dat de vennoten niet over hun aandeel in de gemeenschap of de
goederen die behoren tot deze gemeenschap mogen beschikken. Alleen de vennoten
gezamenlijk zijn beschikkingsbevoegd om over deze goederen te beschikken.
Bestuur van de personenvennootschap
Het bestuur valt uiteen in twee typen handelingen: de beheershandelingen en de
beschikkingshandelingen. De beheershandelingen zijn de handelingen die behoren tot de
normale uitoefening van het bedrijf of beroep. Alle vennoten zijn voor deze handelingen
beschikkingsbevoegd. Dit geldt niet voor de beschikkingshandelingen. Dit zijn de
handelingen die niet tot de normale dagelijkse gang van zaken behoren. Hiervoor zijn alleen
alle vennoten tezamen beschikkingsbevoegd. Ook dit is regelend recht dus er kan van
worden afgeweken.
Als een vennoot de afspraak schendt dan hoeven de andere vennoten niet te accepteren dat
de handeling van rekening van de vennootschap komt. De schender moet dan de kosten
dragen. Let op: Dit is in de sfeer van de draagplicht en niet die van de aansprakelijkheid. De
draagplicht houdt in dat de vennoten in een bepaalde verhouding moeten meedragen in de
kosten van de vennootschap. De hoofdregel is dat de vennoten draagplichtig zijn naar
evenredigheid van hun inbreng (art. 7A:1670 BW).
Externe verhoudingen: aansprakelijkheid
Hoe wordt je als maat of vennoot gebonden voor verbintenissen van de maatschap of de
vennootschap onder firma?
Let op: Het kan heel goed zijn dat een vennoot bevoegd is om een normale
beheershandeling uit te voeren maar dat hij niet bevoegd is tot vertegenwoordiging van de
vennootschap. Deze persoon is als hij een beheersbehandeling uitoefent zelf gebonden,
maar hij kan de kosten in rekening brengen van de vennootschap. In het contract kan ook
staan dat elk van de maten bevoegd is tot vertegenwoordiging van de maatschap, maar dat
dit alleen voor rekening voor de maatschap komt als al de maten hebben ingestemd. Als hij
de rechtshandeling verricht verbindt hij alle maten, maar dan blijft de handeling voor zijn
rekening.
Bij de maatschap is de regel dat de maten niet bevoegd zijn tot vertegenwoordiging. Ze zijn
alleen bevoegd tot vertegenwoordiging als hen volmacht wordt verleend (7A:1679 e.v. jo.
3:760 BW). Als je buiten je volmacht handelt dan bindt je de principaal niet. Als je onbevoegd
vertegenwoordigd dan is de pseudogevolmachtigde aansprakelijk voor de eventuele schade
(art. 3:70 BW). Als je buiten je volmacht handelt kan de principaal ook beslissen om de
volmachthandeling te bekrachtigen (art. 3:69 BW) . Dan is de principaal wel gebonden aan
de handeling. Ook kan de gevolmachtigde schijn van volmacht heeft gewekt. Ook dan is de
volmachtgever gebonden (art. 3:61 BW). Als een onbevoegd verrichte handeling bij een
personenvennootschap netto voordelig is geweest voor de vennootschap dan wordt dit
geacht een handeling te zijn die de overige vennoten bindt (art. 7A:1681 BW).
,In de maatschap/ vof/ cv is er een bijzonderheid ten opzichte van de volmachtregeling. Een
maat die handelt op naam van de maatschap, maar niet bevoegd is tot vertegenwoordiging
die bindt toch zichzelf. Als hij wel een toereikende volmacht heeft dan bindt de handelende
maat de maatschap (art. 7A:1679 BW). Als de maatschap gebonden is dan is deze
gebondenheid voor gelijke delen (art. 7A:1680 BW). Ook hiervan wordt vaak afgeweken. Als
het gaat om ondeelbare prestaties dan zijn de maten hoofdelijk verbonden.
Externe verhoudingen: verhaal voor de crediteur van de maat
Je kunt ook de maatschap als geheel aanspreken. In HR 15 maart 2013 is bepaald dat de
maatschap een afgescheiden vermogen heeft. Dit is een vermogen dat beschikbaar is voor
de maatschap en buiten het privévermogen van de maten staat. Dus je kan de maatschap
voor het heel en op het vermogen van de maatschap verhaal nemen. Is het vermogen van
de maatschap niet toereikend dan kun je de maten in hun privévermogen aanspreken. Je
kunt als crediteur kiezen om de gehele maatschap aan te spreken of om de aan de schuld
verbonden maat in privé aan te spreken (art. 7A:1680 BW). Je kunt het ook allebei tegelijk
doen.
VoF: vertegenwoordigingsbevoegdheid en aansprakelijkheid
De vennoten zijn in principe bevoegd tot vertegenwoordiging. De wet veronderstelt volmacht,
tenzij in de overeenkomst anders is bepaald (art. 17 WvK). Als je de
vertegenwoordigingsbevoegdheid beperkt van een vennoot moet je dit inschrijven in het
handelsregister, want anders worden derden ter goede trouw beschermd (art. 25 lid 3 Wet op
het handelsregister). De verbondenheid van de vennoten is hoofdelijk, dus voor het volle
bedrag (art. 18 WvK).
Dit vermogen heeft ook een afgescheiden karakter (Boeschoten/Besier). Je kunt verhaal
nemen op het vermogen van de VoF en het privévermogen van de vennoten.
Privécrediteuren van de vennoten kunnen geen verhaal nemen op het vermogen van de VoF.
Het vermogen is namelijk bestemd voor het doel van de vennootschap.
Cv: vertegenwoordigingsbevoegdheid en aansprakelijkheid
Bij een Cv is er een bijzonderheid wat betreft de stille vennoten. Voor de beherende
vennoten die in de zakelijke sfeer actief zijn naar buiten toe geldt hetzelfde als voor de
vennoten in een vennootschap onder firma. De bijzonderheid zit hem bij de stille vennoten.
Deze zijn niet ingeschreven in het handelsregister. Ze mogen niet namens de vennootschap
aan het rechtsverkeer mogen deelnemen. Ook niet onder volmacht. Daarnaast mag hun
naam niet voorkomen in de naam van de vennootschap. Dit is het naamsverbod. Hierop is
een uitzondering: Als je eerst beherend vennoot was en je naam maakte deel uit van de
vennootschap en je bent daarna teruggetreden en stille vennoot geworden dan mag het wel.
De commanditaire vennoten zijn niet aansprakelijk voor de commanditaire vennootschap en
ze zijn niet verder draagplichtig tot het bedrag van hun inbreng (art. 20 lid 3 WvK). Wanneer
een commanditaire vennoot het beheersverbod of het naamsverbod overschrijdt, dan is hij
wel volledig aansprakelijk (art. 20 lid 2 jo. 21 WvK/ art. 20 lid 1 jo. 30 lid 2 WvK). Hij is dan
hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van de Cv. In arrest Kattenrug zegt de Hoge Raad
dat je alleen aansprakelijk bent als je ter zake van de overtreding een verwijt kan worden
gemaakt. Ook zegt de Hoge Raad dat de omvang van de aansprakelijkheid moet
proportioneel zijn ten opzichte van het verwijt dat je kan worden gemaakt.
Het vermogen van de Cv heeft een afgescheiden vermogen. Indien je verhaal wilt doen kan
dit op het vermogen van de Cv of op het vermogen van de beherende vennoten.
Ontbinding personenvennootschap
In art. 7A:1683 staat de ontbinding van de personenvennootschap geregeld. Een
vennootschap kan ontbonden worden door tijdsverloop, opzegging door een vennoot,
, volbrenging van een doel of het verlies van het vrije beheer van het vermogen door een
vennoot. De rechter kan een vennootschap daarnaast altijd ontbinden wegens gewichtigde
redenen (art. 7A:1684 BW). Na ontbinding is titel 3.7 BW van toepassing.
V&R college 2: kenmerken rechtspersonen
In dit college zal het gaan om de formele en materiële kenmerken van de verschillende
rechtspersonenvormen. Dit college zal gaan over rechtspersonen. De regels van
rechtspersonen staan geregeld in boek 2 van het BW. Rechtspersonen vormen een
organisatorisch geheel van personen en groepen van personen. Om die organisatie te
kunnen laten functioneren zijn regels nodig. Deze staan iet alleen in het BW, maar ook in de
statuten, reglementen en besluiten van rechtspersonen. Een rechtspersoon berust niet op
een contract, maar het wordt gezien als een instituut die beheerst wordt door eigen regels.
Deze regels van eigen aard noemen we het interne recht. Een rechtspersoon is dus een
organisatie. Deze organisatie is opgebouwd uit organen. Op het einde van het college wordt
besproken wat een orgaan precies is.
Wat is een rechtspersoon?
Een rechtspersoon is een constructie van het recht. Het is een juridische vorm om personen
en samenwerkingsverbanden van personen in het maatschappelijk en economisch verkeer
te laten functioneren. Voor al de rechtspersonen die in boek 2 worden geregeld geldt artikel
2:5 BW. Hierin staat dat een rechtspersoon wat het vermogensrecht betreft gelijk staat met
een natuurlijk persoon, tenzij uit de wet het tegendeel voortvloeit. Dit houdt in dat een
rechtspersoon overeenkomsten kan aangaan, onrechtmatige daden kunnen plegen, een
andere rechtspersoon kunnen oprichten etc.
Wat kan een rechtspersoon bijvoorbeeld niet? Uit de wet vloeit voort dat een rechtspersoon
geen commissaris kan zijn van een andere rechtspersoon.
Een rechtspersoon neemt zelfstandig deel aan het rechtsverkeer. Dit houdt in dat het zelf
aansprakelijk is voor de verbintenissen die namens de rechtspersoon wordt verricht. Dit zijn
kort de verschillen tussen een rechtspersoon en tussen een contractuele vennootschap:
Rechtspersoon Contractuele vennootschappen
Rechtspersoon heeft een eigen identiteit Bestaat uit individuele vennoten
en eigen belang bij zijn functioneren
Voortbestaan van rechtspersonen staat Wanneer één van de vennoten opstapt
los van de personen die daar van deel wordt de vennootschapsovereenkomst in
uitmaken beginsel ontbonden
Bestuurders van de rechtspersoon zijn in Vennoten zijn persoonlijk gebonden.
beginsel niet zelf gebonden en
aansprakelijk voor de handelingen die ze
verrichten
Wordt door eigen regels en boek 2 Eigen contract en verbintenissenrecht geldt
beheerst
In art. 2:1 staan al de publiekrechtelijke rechtspersonen opgesomd. Op die publiekrechtelijke
rechtspersonen is alleen art. 2:5 BW van toepassing. Ook kerkgenootschappen bezitten over
rechtspersoonlijkheid. Deze kerkgenootschappen worden beheerst door hun eigen statuten
zover deze niet in strijd zijn met boek 2. In de jurisprudentie is een kerkgenootschap een
gemeenschappelijke godsverering door leden. Deze godsverering moet zijn grondslag
vinden in gemeenschappelijke godsdienstige opvattingen. De rechtspersonen die in boek 2
worden geregeld zijn: de vereniging, de coöperatie/ onderlinge waarborgmaatschappij, de
NV, de BV en de stichting. Er zijn een aantal privaatrechtelijke rechtelijke rechtspersonen
buiten boek 2 BW. Deze rechtspersonen vinden allemaal hun basis in het Europese Recht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ma990. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
