Deze samenvatting heb ik geschreven aan de hand van de leerdoelen, colleges, werkgroepen en stations.
Thema 1: Basale oncologie:
- begrippen basale oncologie: tumor, benigne/maligne (en naamgeving), dysplasie,
neoplasie, metaplasie, lymfogene en hematogene metastasering, (on)gedifferentieerd,
TN...
Thema 1: Medische thema’s in de
wijkverpleegkundige zorg
Basale oncologie
Samenvatting van colleges, werkgroepen, gevonden informatie in databanken
en het boek: Hulpboek medische kennis, B. van der Bijl.
www.merckmanual.nl
Inleiding
Kanker is een verzamelnaam voor ziekten die het gevolg zijn van
ongeremde deling van cellen. Afgeleid van kreeft met pootjes, zo groeit
kanker in het weefsel.
- Meest voorkomende: Borstkanker, huidkanker, prostaatkanker,
darmkanker.
- http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-
aandoeningen/kanker/kanker-samengevat/
- Belangrijkste doodoorzaak in Nederland geworden.
Oorzaak van kanker:
Als er een fout gemaakt wordt bij DNA replicatie kunnen deze worden
opgelost door enzymen. Wanneer dat niet mogelijk is blijft de fout
bestaan. Naar mate men ouder word kunnen er steeds meer van deze
fouten in het DNA blijven bestaan. Als deze fouten in belangrijke reguliere
genen zitten kan hierdoor kanker ontstaan. Kanker wordt altijd
veroorzaakt door meerdere veranderingen (mutaties) in genen die de
celgroei en celdeling regelen, deze gemuteerde genen noemen we dan
oncogenen.
Ook heb je tumorsuppressor genen, deze produceren eiwitten die:
- Het ontstaan van kanker afremmen door te zorgen voor goede
celdeling en celgroei.
- Bevorderen het herstel van fouten die ontstaan in DNA.
- Zorgen ervoor dat afwijkende cellen sterven.
Als deze worden tumorsuppressor genen worden uitgeschakeld, vervalt dit
systeem en kan er eerder kanker ontstaan.
Een cel wordt een kankercel door 3 stappen:
1. Eerste fase (initiatie) ontstaan van mutaties in het DNA
2. Promotie fase hierbij gaat de gemuteerde verder gestimuleerd
worden zich verder te ontwikkelen tot kankercel door invloeden van
buitenaf (bijv. een hormoon).
, 3. Progressie gaat de ontstane kankercel met mutaties zich delen,
nu is het proces onomkeerbaar geworden. De cel heeft een
toegenomen groeisnelheid. En heeft vermogen zich te metastaseren
(uitzaaien).
Bij het veroorzaken van kanker kunnen de volgende aspecten een
rolspelen:
- Erfelijkheid mutaties al in hun DNA hebben (vormen van
borstkanker, colon)
- Immunologisch
- Carcinogene stoffen stoffen kunnen mutaties veroorzaken,
radiologische straling.
- Fysische invloed Roken, overmatig alcoholgebruik, eten van
verbrand eten.
- Virale infectie viraal DNA kan direct in het DNA van de cel worden
ingebouwd en dit kan leiden tot ernstige afwijkingen in de volgorde
van de basen en dus tot mutaties. Hepatitis B-virus (leverkanker) en
HPV (baarmoederhalskanker)
- Hormonale factoren hormonale invloeden kunnen via receptoren
op de kankercellen de groei ervan bevorderen.
- Verminderde afweer (immunodeficiëntie) door bijvoorbeeld
gebruik van geneesmiddelen die het immuunsysteem onderdrukken.
HIV
Tumor
= zwelling, goedaardig of kwaadaardig. Ook kan je zeggen dat
bijvoorbeeld een gezwollen enkel een tumor is.
Tumorcelgroei:
Celaanmaak vindt plaats door celdeling (mitose). Celverlies vindt vooral
plaats door geprogrammeerde celdood, ook wel apoptose genoemd. Bij
tumorgroei is het evenwicht tussen celafbraak en celaanmaak gestoord: er
worden meer cellen gevormd dan er te gronde gaan. Dat kan zowel door
vermeerderde celaanmaak als door verminderde apoptose.
Hypertrofie
Heeft betrekking op vergroting van weefsel, zonder toename van cellen.
Niet het aantal cellen wordt groter maar de inhoud van de cellen. Bijv. bij
spieren die getraind worden.
Hyperplasie
Heeft betrekking op vergroting van weefsel, met toename van cellen. Het
aantal cellen is groter geworden (vergroting van lymfeklieren bij infectie,
beenmerghyperplasie in geval van zuurstofgebrek, veroudering van
mannen prostaathyperplasie).
, Atrofie
Vermindering van de grote van het weefsel, bij spieren bij weinig gebruik
en veroudering.
Benigne/maligne (en naamgeving)
Benigne = goedaardig gezwel is afgebakend en groeit expansief. Het
gezwel drukt het omliggende weefsel weg maar groeit niet door in
bloedvaten en lymfevaten. Een benigne kan wel levensbedreigend zijn
(bijvoorbeeld in de hersenen)
- Fibroom = goedaardige tumor die opgebouwd is uit bindweefsel.
- Lipoom = goedaardig vetgezwel
- Myoom = goedaardig spiergezwel
Maligne = kwaadaardig gezwel wat groeit infiltratief, groeit door in
bloedvaten en lymfevaten.
- Carcinoom = kwaadaardige afwijking van dekweefsel (epitheel)
- Sarcoom = kwaadaardige afwijking van steun en bindweefsel
- Leukemie = kanker in roodbeenmerg
- Melanoom = kanker van een pigmentcel (huidkanker)
- Ziekte van hodgkin = lymfeklierkanker
- Ziekte van Kahler = kanker van de plasmacellen.
Dysplasie
Vorming van abnormale cellen (voorstadium van kanker) bijvoorbeeld bij
baarmoederhalskanker.
Men spreekt van dysplasie, een stoornis in de regulatie van de groei en
differentiatie van de cellen. In dysplastisch epitheel worden doorgaans al
afwijkingen in het genoom gevonden. Hoe ernstiger de dysplasie , hoe
meer genoomafwijkingen worden gevonden. (verminderde stratificatie
onrijpe cellen hoog in het epitheel).
Neoplasie
Gezwelvorming door nieuwe vorming van cellen, zowel goed als
kwaadaardig.
Metaplasie
Als het weefsel overgaat van het ene type op het andere.
Van metaplasie wordt gesproken als de differentiatierichting van een
epitheel verandert. Metaplasie is geheel reversibel en wordt als reactie
gezien in meerdere epithelia op verschillende prikkels, maar vooral bij
chronische ontstekingsprocessen.
(on)gedifferenceerd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper michellevdmeer96. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
