Materieel en Formeel strafrecht
- Materieel → alle regels wat wel en niet strafbaar is (Wetboek van Strafrecht en
bijzondere wetten → wapens, drugs)
- Formeel → welke regels moeten gevolgd worden om op te sporen, te vervolgen en te
bestraffen (strafprocedure, Wetboek van Strafvordering → DNA-onderzoek etc.
In het Wetboek van Strafrecht treffen we voornamelijk materiële bepalingen aan.
Wat is strafbaar en welke sancties kunnen worden opgelegd?
In het Wetboek van Strafvordering treffen we uitsluitend bepalingen van formeel strafrecht.
Het strafrechtproces
Voorbeeld materieel strafrecht (commune Wetboek van Strafrecht): Moord, doodslag,
mishandeling, schending van de openbare orde en belediging van een ambtenaar in functie.
Voorbeeld formeel strafrecht: Hoe lichaamsmaterieel kan worden afgenomen (DNA) of
wanneer met iemand mag fouilleren of afluisteren + Strafprocedure
Bijzondere wetten
Opiumwet: Handelen in verdovende middelen (drugs)
Wet wapens en munitie: strafbaarheid van het bezit van verboden wapens
Wegenverkeerswet: Rijden onder invloed
Wet economische delicten:
Doel van strafrecht: het door middel van sancties handhaven van normen die uit
strafrechtelijke bepalingen voortvloeien.
Schending rechtsvorm + geschreven reactie in het Wetboek van Strafrecht of in andere
strafbepaling = strafbaar feit
Strafrecht betreft dus het opzettelijk leed toebrengen aan een ander door middel van straf,
als deze persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit.
Vergeldingstheorie (absoluut): Gaat uit van de gedachte dat de overheid wraak moet
nemen op degene die onrecht pleegde. ‘De inbreuk wordt hersteld doordat dezelfde straf
wordt opgelegd als de strafbare handeling oorspronkelijk inhield. Oog om oog →
maffiafamilies
De vergeldingstheorie is een absolute strafrechtstheorie.
Preventietheorie: Met het straffen van personen wordt voorkomen dat anderen strafbare
feiten zullen plegen.
Deze preventietheorie kan worden onderverdeeld in generale en speciale preventie.
Generale preventie (relatief): Aanhangers van deze theorie willen dat anderen dan de
misdadigers zien wat er gebeurt als je een strafbaar feit pleegt. → Beboeten van
zwartrijders
,Speciale preventie (relatief): Het opleggen van een straf om de misdadiger zelf ervan te
weerhouden om in de toekomst misdaden te gaan plegen. → Tachtig uur taakstraf om
stelen van een iPhone 12 (voorwaardelijke straf)
Het strafrecht werkt bij de speciale preventie op drie wijzen:
1. Afschrikking voor de dader
2. Verbetering in het gedrag van de dader
3. Samenleving gaat erop vooruit nu de dader tijdelijk uit de samenleving is verwijderd
De preventietheorie is een relatieve strafrechtstheorie. Met relatieve strafrechtstheorie
wordt bedoeld dat de straf een bepaald doel beoogt in plaats van enkel vergelding.
Ultimum remedium-gedachte: Laatste oplossing. Strafrecht bestaat vanuit de gedachte dat
het pas moet worden toegepast als er geen redelijke alternatieve oplossingen kunnen
worden toegepast. Niet vervolgen, tenzij
Legaliteitsbeginsel
1. Geen strafbaar feit zonder wet → bellen in de trein
2. Geen straf zonder wet → eten in horeca, zonder te betalen
3. Geen terugwerkende kracht → Iemand kan slecht worden veroordeeld voor een
handeling die in strijd is met een wet die op dat moment (van handeling) al in
werking is getreden.
4. Geen analogische redeneringen → Bankdirecteur krijgt bonus, terwijl de bank zelf
grote verliezen maakt (altijd hier naar de achtergrond kijken)
5. Wetten moeten duidelijk genoeg zijn (lex certa) → Netjes gedragen, maar wat is
netjes?
Vier voorwaarden voor strafbaarheid
1. Menselijke gedragingen: duidt op het gegeven dat iets moet zijn gebeurd en dat die
gebeurtenis ook door een menselijk individu is gewild. BV: Hans steekt Jos neer
2. Delictsomschrijving: het gedrag wat strafbaar wordt gesteld. Art. 287 Sr Alle
bestanddelen in de delictsomschrijving moeten worden bewezen !!
3. Wederrechtelijkheid (legaliteitsbeginsel) is het gedrag in strijd met het objectieve
recht. Als DJ Xandra een blauw oog slaat, dan is er waarschijnlijk sprake van
mishandeling. Dit wordt anders als DJ en Xandra een vechtsport beoefenen en zij
vooraf hebben ingestemd dat tijdens sparring mogelijk letsel kan volgen.
4. Aan schuld te wijten: een verwijt kunnen maken van zijn gedraging
Strafbepaling = delictsomschrijving + sanctienorm
Delictsomschrijving: wijst gedrag aan dat strafbaar is
Sanctienorm: geeft aan welke sanctie mag worden opgelegd bij overtreding van de
delictsomschrijving
,Strafbaarheid
1. Een menselijke gedraging → een fysieke handeling door de natuurlijke persoon of
rechtspersoon
2. Een gedraging die valt onder een delictsomschrijving → de fysieke handeling moet
in de Nederlandse wet strafbaar zijn gesteld.
3. De gedraging moet wederrechtelijk zijn → Het gedrag moet in strijd zijn met het
objectieve recht, er is geen rechtvaardiging voor de gedraging
4. De gedraging moet aan de schuld van de dader te verwijten zijn → De persoon van
de dader moet een verwijt kunnen worden gemaakt van zijn gedrag, er is geen
schulduitsluitingsgrond
Bestanddelen
- Onderdelen van de delictsomschrijving
- Moeten worden bewezen
- Voorwaarden voor de strafbaarheid die in de wettelijke delictsomschrijving zijn terug
te vinden
- Te herkennen aan de woorden ‘schuld’ of ‘wederrechtelijkheid’
Elementen
- Niet opgenomen in delictsomschrijving
- Hoeven niet bewezen te worden, maar worden verondersteld
- Voorwaarden voor de stafbaarheid die niet zijn opgenomen in een wettelijke
delictsomschrijving
Elementen kunnen ook bestanddelen zijn
Formele delicten: Actieve handeling t.a.v. een bepaalde gedraging is strafbaar Art.310 Sr
Materiele delicten: Het laten intreden van een bepaald gevolg is strafbaar Art.287 Sr
Commissie: In de delictsomschrijving wordt het handelen strafbaar gesteld Art. 350 Sr
Discriminatie, grafschennis, verkrachting, moord, mishandeling, diefstand en vernieling.
Omissie: In de delictsomschrijving wordt het nalaten strafbaar gesteld Art. 450 Sr, Art. 136
Sr en Art. 184 Sr
Delictsvormen
Gekwalificeerd Art.289 Sr
- Ernstige vormen van een variatie op het gronddelict
- Het gronddelict wordt nader gekwalificeerd
- Zwaardere sanctienorm
- Gronddelict: diefstal Art.310 Sr
- Gekwalificeerd delict: diefstal met geweldpleging Art. 312 Sr
Geprivilegieerd Art.290 Sr
- Afgezwakte vorm van een variatie op het gronddelict
- Lichtere sanctienorm
- Gronddelict Art. 287 Sr
- Gekwalificeerd delict: Art. 289 Sr
, - Geprivilegieerd delict: art. 290 Sr
Zo is de vrees bij de moeder voor het ontdekken van haar bevalling een reden voor de
wetgever geweest om bij kinderdoodslag te kiezen voor een lichtere sanctienorm van
door het gronddelict doodslag.
Het Wetboek van Strafrecht bestaat uit drie boeken
1. Het Algemene deel
2. De misdrijven
3. De Overtredingen
Misdrijven
- Boek 2
- Art. 92 e.v. Sr
- Extra bevoegdheden
- Poging tot misdrijf is strafbaar
Overtreding
- Boek 3
- Art.424 e.v. Sr
- Nooit gesanctioneerd met gevangenisstraf
- Poging tot overtreding is niet strafbaar
Voorwaardelijke opzet: willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaarden dat een
bepaald gevolg intreedt.
Strafbaarheid
1. Menselijke gedraging: Een fysieke handeling door natuurlijke persoon of
rechtspersoon
2. Een gedraging die valt onder een delictsomschrijving: De fysieke handeling moet in de
Nederlandse wet strafbaar zijn gesteld
3. De gedraging moet wederrechtelijk zijn: Het gedrag moet in strijd zijn met het
objectieve recht, er is geen rechtvaardiging voor de gedraging
4. De gedraging moet aan de schuld van de dader te verwijten zijn: De persoon van de
dader moet een verwijt kunnen worden gemaakt van zijn gedrag, er is geen
schulduitsluitingsgrond
Het enkele feit dat iemands gedrag valt onder een delictsomschrijving is niet voldoende. Er
moet ook sprake zijn van wederrechtelijk gedrag en verwijtbare schuld. Het is denkbaar dat
iemand in eerste instantie voldoet aan alle vier de voorwaarden van strafbaarheid, maar dat
we achteraf toch moeten vaststellen dat de wederrechtelijkheid of schuld alsnog worden
weggenomen door bijzondere omstandigheden → persoon is gestoord (
ontoerekeningsvatbaar)
Opzet en Schuld → Subjectieve bestanddelen, dit omdat dit afspeelt in het hoofd van de
verdachten en daarom extra lastig te bewijzen zijn.
Opzet: dolus → doleuze delicten
Schuld
Schuld als een element = verwijtbaarheid
Schuld als bestanddeel = culpa → culpoze delicten
Let op, schuld kan ook een element zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sabinesnijders39. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,19. Je zit daarna nergens aan vast.