Dit is een samenvatting van het vak orthopedagogiek (schooljaar ) semester 1. In deze samenvatting vind je alle leerstof uit de cursus en de powerpoints + aanvullingen uit de les
1.1 INLEIDING ......................................................................................................................... 9
1.2 VERSCHILLENDE INSPIRATIEBRONNEN VAN DE SYSTEEMBENADERINGEN .............................. 9
1.2.1 PRAKTIJK VAN DE HULPVERLENING: ................................................................................. 9
1.2.2 JEUGDCRIMINALITEIT GEPLAATST IN DE SOCIAAL-MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT V.H. GEZIN.
.............................................................................................................................................10
1.2.3 INDIVIDUELE PROBLEMEN INGEBED IN GEZINSCOMMUNICATIE ...........................................10
1.2.4 INVLOED VAN VERSCHILLENDE GENERATIES ....................................................................10
1.2.5 GESTALTPSYCHOLOGIE: HET GEHEEL IS MEER DAN DE SOM DER DELEN ............................10
1.3 UITGANGSPUNTEN VAN SYSTEEMBENADERING ...................................................................11
HOOFDSTUK 2: DE ALGEMENE SYSTEEMLEER ............................................................12
2.1 BELANGRIJKE UITGANGSPUNTEN: .....................................................................................13
2.1.1 HET GEHEEL IS MEER DAN DE SOM DER DELEN ................................................................13
2.1.2 REGELS ........................................................................................................................13
2.1.3 CIRCULAIRE CAUSALITEIT ...............................................................................................13
2.1.4 STREVEN NAAR HOMEOSTASE ........................................................................................13
2.1.5 CIRCULAIRE FEEDBACKPROCESSEN ................................................................................14
2.1.6 EQUIFINALITEIT .............................................................................................................14
2.2 STROMINGEN ...................................................................................................................14
2.3 ALGEMENE SYSTEEMKENMERKEN BIJ GEZINNEN ................................................................14
2.4 SYSTEEMTHEORETISCHE BENADERING ..............................................................................15
2.4.1 STROMINGEN: ...............................................................................................................15
2.4.2 SYSTEEMTHERAPIE........................................................................................................15
HOOFDSTUK 3: DE COMMUNICATIETHEORETISCHE BENADERING (STRATEGISCHE
BENADERING) ....................................................................................................................16
3.1 WAT IS HET ......................................................................................................................16
3.1.1 DUBBELE BINDING: ........................................................................................................16
3.1.2 HOGE GRAAD VAN EXPRESSED EMOTION (EE) ................................................................16
3.2 UITGANGSPUNTEN COMMUNICATIETHEORETISCHE BENADERING: ........................................16
3.2.1 HET IS ONMOGELIJK NIET TE COMMUNICEREN ..................................................................16
3.2.2 INHOUDS- EN BETREKKINGSNIVEAU .................................................................................17
3.2.3 INTERPUNCTIE ...............................................................................................................18
3.2.4 INCONSISTENTE COMMUNICATIE .....................................................................................19
3.2.5 INTERACTIEPATRONEN ...................................................................................................19
3.2.6 PSYCHISCHE PROBLEMEN ZIJN EEN VORM VAN COMMUNICATIE .........................................20
3.3 AXIOMA’S VAN WATZLAWICK ............................................................................................21
1
,HOOFDSTUK 4: DE STRUCTURELE BENADERING: KLUWEN- EN LOS-ZAND-
GEZINNEN...........................................................................................................................21
4.1 TWEE DIMENSIES OM EEN GEZIN TE TYPEREN: ....................................................................21
4.2 GEZINSSTRUCTUREN (BETROKKENHEID) ............................................................................21
4.2.1 KLUWENGEZIN:..............................................................................................................21
4.2.2 LOS-ZAND-GEZINNEN: ....................................................................................................21
4.3 GEZINSREGELS EN SUBSYSTEMEN ....................................................................................21
4.4. COALITIES, POSITIES EN PARENTIFICATIE ..........................................................................22
4.4.1 COALITIES: ....................................................................................................................22
4.4.2 PARENTIFICATIE: ...........................................................................................................23
4.4.3 GEZINSPOSITIE VAN DE ZONDEBOK: ................................................................................23
4.5 LEVENSCYCLUS VAN HET GEZIN ........................................................................................23
HOOFDSTUK 5: DE INTERGENERATIONELE OF CONTEXTUELE BENADERING .........23
5.1 VIER DIMENSIES ...............................................................................................................24
5.1.1 DIMENSIE 1: FEITEN: ......................................................................................................24
5.1.2 DIMENSIE 2: PSYCHOLOGISCH: .......................................................................................24
5.1.3 DIMENSIE 3: FAMILIESYSTEEM: .......................................................................................24
5.1.4 DIMENSIE 4: EXISTENTIEEL-ETHISCH:..............................................................................24
5.2 DE RELATIONELE WERKELIJKHEID VOLGENS NAGY – 4 DIMENSIES (PPT) ............................25
5.2.1 DIMENSIE 1: FEITEN ....................................................................................................25
5.2.2 DE DIMENSIE VAN PSYCHOLOGIE ..................................................................................25
5.2.3 DIMENSIE VAN DE INTERACTIE ......................................................................................25
5.2.4 DIMENSIE VAN DE RELATIONELE ETHIEK ..........................................................................25
5.3 BALANS TUSSEN GEVEN EN NEMEN ...................................................................................25
5.3.1 IN BETROUWBARE RELATIES: ..........................................................................................25
5.3.2 EVENWICHT UIT BALANS: ................................................................................................26
5.4 GERECHTIGDE AANSPRAKEN: DE WINST VAN HET ZORGEN ..................................................26
5.4.1 VERWERVEN VAN ‘ENTITLEMENT’, GERECHTIGDE AANSPRAKEN:........................................26
5.4.2 ERKENNING:..................................................................................................................27
5.5 VERSCHILLENDE SOORTEN RELATIES EN LOYALITEITEN ......................................................27
5.5.1 VERSCHILLENDE SOORTEN RELATIES: .............................................................................27
5.5.2 WAT ZIJN LOYALITEITEN: ................................................................................................27
5.5.3 VERSCHILLENDE LOYALITEITEN:......................................................................................27
5.6 ROULERENDE REKENINGEN EN DESTRUCTIEF RECHT ..........................................................28
5.6.1 ROULERENDE REKENING: ...............................................................................................28
5.6.2 DESTRUCTIEF RECHT: ....................................................................................................29
5.6.3 ONZICHTBARE LOYALITEIT: .............................................................................................29
5.7 CONTEXTUELE THERAPIE, THERAPEUTISCHE HOUDING EN INTERVENTIES.............................29
5.7.1 MEERZIJDIGE PARTIJDIGHEID:.........................................................................................29
5.7.2 TECHNIEKEN EN MIDDELEN: ............................................................................................29
5.8 METHODISCH HANDELEN VANUIT DE CONTEXTUELE BENADERING .....................................30
5.9 BELANGRIJKE PRINCIPES ...............................................................................................30
5.10 BEGRIPPEN .................................................................................................................30
DEEL 2: TERRITORIUMTHEORIE ......................................................................................31
1.1 DEFINITIE VAN DE TERM TERRITORIUM ...............................................................................31
2
,1.2 WAT LEVERT KIJKEN NAAR MENSELIJK GEDRAG, DOOR EEN TERRITORIALE BRIL ONS OP? ...31
1.3 MENSELIJK TERRITORIUMGEDRAG .....................................................................................31
1.4 TWEE GEBIEDEN BINNEN TERRITORIUMGEDRAG .................................................................32
1.4.1 PRIVÉDOMEIN................................................................................................................32
1.4.2 DE PUBLIEKE ARENA ......................................................................................................33
1.5 TERRITORIALE FUNCTIES ..................................................................................................33
1.6 HET DELEN VAN TERRITORIUM MET ANDEREN .....................................................................35
1.7 WAPENS ..........................................................................................................................36
1.3.1 AGRESSIE VOLGENS DE TERRITORIUM LEER IS: ................................................................37
1.3.2 REGRESSIE BETEKENT BINNEN DE TERRITORIUMLEER: .....................................................37
DEEL 3: INTERNATIONALE CLASSIFICATIE VAN HET MENSELIJK FUNCTIONEREN –
ICF .......................................................................................................................................38
HOOFDSTUK 1: WAT IS DE ICF.........................................................................................38
1.1 DEFINITIE:........................................................................................................................38
1.2 AANVULLING OP DE ICD CLASSIFICATIE VAN DE ZIEKTEN ....................................................39
HOOFDSTUK 2: DOELSTELLINGEN VAN ICF ..................................................................39
HOOFDSTUK 3: HET MODEL VAN HET MENSELIJK FUNCTIONEREN ..........................40
3.1 INTERPRETEREN VAN FIGUUR 1: ........................................................................................40
3.2 EXTERNE EN PERSOONLIJKE FACTOREN ............................................................................41
HOOFDSTUK 4: UITGANGSPUNTEN VAN DE ICF ...........................................................42
HOOFDSTUK 5: OVERZICHT VAN DE COMPONENTEN VAN DE ICF .............................43
5.1 FUNCTIES, ANATOMISCHE EIGENSCHAPPEN EN DE STOORNNISSEN ER IN .............................43
FUNCTIES EN DE ANATOMISCHE EIGENSCHAPPEN: ...................................................................44
5.2 ACTIVITEITEN EN PARTCIPATIE / BEPERKINGEN EN PARTICIPATIEPROBLEMEN ......................45
5.3 EXTERNE EN PERSOONLIJKE FACTOREN ............................................................................45
HOOFDSTUK 6: VERKALING VAN DE BEGRIPPEN VAN DE ICF ....................................46
6.1 DEFINITIES VAN BEGRIPPEN ..............................................................................................46
DEEL 4: ACTIVEREN EN PARTCIPEREN ..........................................................................48
DEEL 5: UNIVERSELE VERKLARING VAN DE RECHTEN VAN DE MENS ......................49
DEEL 6: GROEPS- GEZINSGERICHT WERKEN ...............................................................49
1.1 OUDER EEN MOEILIJK BEROEP? .....................................................................................49
3
,1.2 GEBOORTE ALS ‘CRISIS’ ................................................................................................49
1.3 NOG MEER CRISISMOMENTEN .........................................................................................49
1.4 ER IS GEEN OPLEIDING VOOR OUDERS ............................................................................50
1.5 VERANTWOORDELIJK VOOR WAT FOUT GAAT ..................................................................50
1.6 VAN HET JOODS-CHRISTELIJK MODEL NAAR HET SYSTEMISCHE MODEL .............................51
1.7 DE ROL VAN DE BEGELEIDER WIJZIGEN: NIET LANGER INFORMATIE VERGAREN, MAAR LATEN
CIRCULEREN ..........................................................................................................................52
1.8 HET INSTITUUR – DE INSTELLING VERANDEREN................................................................52
HOOFDSTUK 2: ZES UITGANGSPUNTEN VAN EEN PEDAGOGISCH KLIMAAT ............53
2.1 VISIE OP OPVOEDEN.......................................................................................................53
2.2 VOORWAARDE VOOR DE HULPVERLENING .......................................................................53
2.3 OPEN GROEPSKLIMAAT ..................................................................................................54
2.4 PEDAGOGISCHE UITGANGSPUNTEN.................................................................................54
2.4.1 EMOTIONELE STEUN EN SENSITIEVE RESPONSIVITEIT .....................................................55
2.4.2 AUTONOMIE EN RUIMTE ...............................................................................................55
2.4.3 STRUCTUREREN EN GRENZEN STELLEN ........................................................................56
2.4.4 INFORMATIE GEVEN EN UITLEGGEN ...............................................................................56
2.4.5 BEGELEIDEN VAN INTERACTIES TUSSEN JEUGDIGEN ......................................................56
2.4.6 STIMULEREN EN ONDERSTEUNEN VAN INTERACTIES TUSSEN KIND EN OUDER ..................57
2.5 DE ZES PEDAGOGISCHE UITGANGSPUNTEN VORMEN ÉÉN GEHEEL ....................................57
2.6 GEDRAGSPROBLEMEN ...................................................................................................57
DEEL 7: REFRAMING CHALLENGING BEHAVIOUR ........................................................58
HOOFDSTUK 1: HERKADEREN VAN GEDRAG ALS BASIS VOOR INTERVENTIE EN
ONDERSTEUNING ..............................................................................................................58
1.1 INLEIDING ......................................................................................................................58
1.2 HERKADEREN ................................................................................................................58
1.3 DE NOODZAAK OM GEDRAG TE HERKADEREN ..................................................................59
1.3.1 ONJUISTHEDEN EN VERONDERSTELLINGEN ...................................................................59
1.3.2 MOEILIJK GEDRAG ALS SOCIALE CONSTRUCTIE ..............................................................59
1.4 VERSCHILLENDE PERSPECTIEVEN OP GEDRAG ................................................................60
1.4.1 OP ZOEK NAAR BETEKENIS ...........................................................................................60
1.4.2 ONTWIKKELINGSEIGEN GEDRAG ...................................................................................60
1.4.3 HET PROBLEEM MET JONGENS .....................................................................................61
1.4.4 SOCIAAL-EMOTIONELE COMPETENTIES .........................................................................61
1.4.5 ACTIE-REACTIE ...........................................................................................................62
1.4.6 EEN CULTUUR VAN MACHTSRELATIES ...........................................................................63
1.4.7 JE KAN NIET, NIET COMMUNICEREN ...............................................................................63
1.4.8 RELATIE EN STATUS ....................................................................................................63
HOOFDSTUK 2: HERKADEREN VAN PROBLEEMGEDRAG IN DE PRAKTIJK ...............64
2.1 ER IS EEN ANDER KADER NODIG OM: .................................................................................64
2.1.1 ANDERS KIJKEN NAAR: .................................................................................................64
2.1.2 ANDERS DENKEN OVER:...............................................................................................64
2.1.3 ANDERS VOELEN: ........................................................................................................65
2.1.4 ANDERS HANDELEN: ....................................................................................................65
2.2 HERKADEREN VAN PROBLEEMGEDRAG ...........................................................................65
HOOFDSTUK 3: SEKSUEEL MISBRUIK EN SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND
GEDRAG .............................................................................................................................78
1.1 SEKSUEEL MISBRUIK IS ..................................................................................................78
1.2 SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG .................................................................78
HOOFDSTUK 4: RAPPORT COMMISSIE-SAMSON ..........................................................79
4.1 HET EINDRAPPORT VAN COMMISSIE-SAMSON ..................................................................79
4.2 NAAM RAPPORT: ‘OMRINGD DOOR ZORG, TOCH NIET VEILIG’ ............................................79
4.2.1 DE MEEST OPMERKELIJKE PUNTEN OVER DE SLACHTOFFERS: ...........................................79
4.2.2 DE MEEST OPMERKELIJKE PUNTEN OVER DE PLEGERS: ....................................................79
4.2.3 DE MEEST OPMERKELIJKE PUNTEN OVER PROFESSIONALS EN PLEEGOUDERS: ...................80
1.2.4 DE MEEST OPMERKELIJKE PUNTEN OVER DE INSTELLINGEN: ...........................................81
1.2.5 DE MEEST OPMERKELIJKE PUNTEN OVER DE OVERHEID: ................................................82
1.2.6 DE BELANGRIJKSTE AANBEVELINGEN: ...........................................................................82
1.2.7 WAT VALT OP? ............................................................................................................84
DEEL 11: BEPERKINGEN...................................................................................................85
,1.3 ETIOLOGIE .......................................................................................................................86
1.4 STOORNISSEN ...............................................................................................................87
1.4.1 MEEST VOORKOMENDE OORZAKEN .................................................................................87
1.5 GRADATIE VAN BEPERKING BIJ HET HANDELEN EN PARTICIPEREN ....................................88
1.5.1 PERSONEN MET EEN (ZEER) ERNSTIGE HANDICAP .........................................................88
1.5.2 PERSONEN MET EEN MATIG MENTALE HANDICAP............................................................88
1.5.3 PERSONEN MET EEN LICHT MENTALE HANDICAP: ...........................................................88
1.6 ONDERSTEUNING...........................................................................................................89
1.6.1 DEFINITIE ...................................................................................................................89
1.6.2 GEBIEDEN VAN ONDERSTEUNING..................................................................................89
1.6.3 INTENSITEIT VAN DE ONDERSTEUNING ..........................................................................89
HOOFDSTUK 2: HET GERAAMTE EN SPIERSTELSEL & FYSIEKE BEPERKINGEN .....89
2.1 TERMINOLOGIE ..............................................................................................................89
2.1.1 DRIE OORZAKEN VAN BEPERKING .................................................................................90
2.2 ETIOLOGIE ....................................................................................................................90
2.2.1 PRENATALE FACTOREN................................................................................................90
2.2.2 PERINATALE FACTOREN ...............................................................................................90
2.2.3 POSTNATALE FACTOREN ..............................................................................................90
2.3 FYSIEKE BEPERKINGEN ..................................................................................................91
2.3.1 DRIE GROTE GROEPEN VAN MOTORISCHE BEPERKINGEN ...............................................91
2.3.2 VERLAMMINGEN ..........................................................................................................91
2.3.3 HOUDINGSAFWIJKINGEN ..............................................................................................91
2.3.4 BEWEGINGSAFWIJKINGEN ............................................................................................92
2.3.5 SKELETAIRE AFWIJKINGEN ...........................................................................................92
2.3.6 VERDER IS ER NOG ......................................................................................................93
2.4 INVLOED VAN DE BEPERKING OP .....................................................................................93
2.5 ONDERSTEUNINGSDOMEINEN .........................................................................................93
2.6 HULPMIDDELEN .............................................................................................................94
HOOFDSTUK 3: HET OOG EN VISUELE BEPERKINGEN ................................................94
3.1 DE WERKING VAN HET OOG ............................................................................................94
3.2 TERMINOLOGIE ..............................................................................................................94
3.3 PREVALENTIE ................................................................................................................94
3.4 ETIOLOGIE ....................................................................................................................95
3.5 STOORNISSEN ...............................................................................................................95
3.5.1 STOORNISSEN VAN DE VISUELE WAARNEMING ...............................................................95
3.5.2 STOORNISSEN VAN HET OPTISCH SYSTEEM: LOKALISATIE VAN DE STOORNIS ...................96
3.5.3 SOORTEN ZICHT ..........................................................................................................96
HOOFDSTUK 4: HET OOR EN AUDITIEVE BEPERKINGEN .............................................97
4.1 HOREN IS ECHTER MEER DAN DE WERKING VAN HET OOR .................................................97
4.2 WAT IS GELUID ..............................................................................................................97
4.3 AUDITIEVE ONDERZOEKEN .............................................................................................98
4.3.1 OTOSCOPIE ................................................................................................................98
4.3.2 AUDIOMETRIE .............................................................................................................98
4.3.3 ELECTRO-AUDIOMETRIE...............................................................................................98
4.4 PREVALENTIE ................................................................................................................98
4.5 TERMINOLOGIE ..............................................................................................................98
HOOFDSTUK 6: VN-VERDRAG INZAKE GELIJKE RECHTEN VAN PERSONEN MET EEN
HANDICAP ........................................................................................................................102
7.1 GEBIEDEN VAN ONDERSTEUNING.....................................................................................103
7.2 INTENSITEIT VAN DE ONDERSTEUNING ...........................................................................103
→ Sociale systeem is de belangrijkste invalshoek in de hulpverlening.
→ Zorg zo veel mogelijk in de eigen omgeving en met behulp van het sociale
netwerk uitvoeren.
Verschillende sociale systemen:
→ Systeem therapeutische benaderingen worden veel toegepast bij gezins- en
relatieproblemen.
o Effectief bij de behandeling van schizofrenie, depressie,
relatieproblemen, alcoholisme en drugsverslaving, autisme,
eetstoornissen. …
→ Methodes uit de systeemtheorie kunnen ook gebruikt worden in andere
systemen dan het gezin:
o Team, collega’s, vrienden, buurt, …
→ Vermaatschappelijking van mensen met stoornissen en beperkingen is een
belangrijke zaak:
o Meer aandacht voor het uitgebreidere, sociale netwerk van cliënten.
→ Het sociaal kapitaal van een samenleving moet worden aangesproken, zodat
professionele zorg- en dienstverleners minder ingezet moeten worden.
→ Overheid wil dat de zorgkracht van sociale netwerken toeneemt.
→ Vanuit de rehabilitatiebenadering, die zich richt op integratie in de
samenleving zijn verschillende methodes uitgewerkt om het netwerk van
kwetsbare mensen te activeren en versterken.
→ Mens en omgeving moeten bij elkaar passen.
→ Zowel het individu (met een beperking) als de omgeving moeten zich
aanpassen en afstemmen.
1.2 Verschillende inspiratiebronnen van de systeembenaderingen
1.2.1 Praktijk van de hulpverlening:
→ In de praktijd ontdekte men dat als een cliënt succesvol behandeld was, er
soms bij een ander gezinslid problemen ontstonden.
o Er is dan iets mis binnen het gezin, waardoor de individuele leden
symptomen gaan vertonen.
o Het behandelen van het individu is dan minder zinvol omdat het
gezinsprobleem hiermee niet wordt aangepakt.
Methodiek van het social casework:
→ Veel aandacht voor het versterken van de sociale omgeving.
9
, → Diverse vormen van politiek-kritische hulpverlening benadrukken dat
gezondheid en welzijn samenhangen met de maatschappelijke positie en
sociaal-economische status van mensen.
o Om individuen te helpen, moeten maatschappelijke verhoudingen soms
veranderd worden, zodat de macht eerlijker verdeeld wordt.
o Individuele therapie is weinig zinvol als de samenleving je discrimineert
of onderdrukt.
o De beweging van de antipsychiatrie benadrukt dat ‘gek-zijn’ ook te
maken heeft met stigmatisering en maatschappelijke uitsluiting van
mensen die anders zij.
→ Verschillende emancipatiebewegingen koppelen individuele klachten aan de
maatschappelijke positie waarin iemand zich bevindt:
o Het is niet zo vreemd dat je als vrouw onzeker en somber bent, als je
minder rechten hebt.
1.2.2 Jeugdcriminaliteit geplaatst in de sociaal-maatschappelijke context v.h. gezin.
→ Problemen bij delinquente jongeren uit een immigratie gezinnen, hadden
vooral te maken met de marginale positie van de gezinnen.
→ Als gezinnen ondersteund werden, leerden ze zich beter te handhaven in de
maatschappij en leerden een sociaal netwerk op te bouwen, de problemen
namen hierdoor vaak af.
1.2.3 Individuele problemen ingebed in gezinscommunicatie
→ Schizofrenie ontstond door een verstoorde communicatie, vooral door
paradoxale communicatie waarbij het kind onmogelijke opdrachten krijgt en
waaruit het niet kan ontsnappen.
1.2.4 Invloed van verschillende generaties
→ Intergenerationale benadering:
o Individuele problemen worden begrepen uit zaken die in de lijn van
generaties doorgegeven worden.
→ Wordt ook wel ‘contextueel’ genoemd.
o Omdat problemen in de context van de familiegeschiedenis worden
geplaatst.
1.2.5 Gestaltpsychologie: het geheel is meer dan de som der delen
→ We vormen in onze waarneming ‘gehelen’ uit een aantal verschillende
indrukken.
→ We ordenen in onze perceptie ons waarnemingsveld.
→ We zien geen losse betekenisloze indrukken, maar ordenen de verschillende
indrukken tot een betekenisvolle ‘gestalt’
→ De manier waarop we een gestalt maken, hangt af van onze interesses,
persoonlijkheid, kennis, stemming en omgeving.
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper malaikamiels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
