Hoofdzaken Formeel Belastingrecht Hoofdstuk 1: Inleiding
Belastingrecht is een speciale vorm van bestuursrecht. Dit betekent dat het uitgangspunt is dat de
Awb voor het belastingrecht geldt en dat de AWR als lex specialis geldt.
De Awb voorziet in een open stelsel van rechtsbescherming. Dat betekent dat tegen elk besluit van
een bestuursorgaan bezwaar en beroep openstaat.
Art. 8:1 Awb bepaalt dat een belanghebbende tegen een besluit beroep kan instellen bij de
rechtbank.
Art. 7:1 Awb bepaalt dat, afgezien van het geval dat het beroep zich richt tegen het niet tijdig nemen
van een besluit, voorafgaand daaraan bezwaar moet worden gemaakt.
Het stelsel van rechtsbescherming in belastingzaken is gesloten. In art. 26 lid 1 AWR is daartoe
bepaald dat, in afwijking van art. 8:1 tegen een ingevolge de belastingwet genomen besluit slechts
beroep kan worden ingesteld als het een belastingaanslag betreft of een voor bezwaar vatbare
beschikking.
De voldoening of afdracht op aangifte en de inhouding van belasting door een inhoudingsplichtige
worden voor de mogelijkheid van beroep gelijkgesteld met een voor bezwaar vatbare beschikking
(art. 26 lid 2 AWR).
- Tegen alle andere beschikkingen kan niet in rechte worden opgekomen
Art. 8 lid 2 AWR bepaalt dat het doen van een aangifte geen aanvraag is. Hierdoor zijn de daarop
betrekking hebbende bepaling van de Awb niet van toepassing op de aangifte.
De IW 1990 regelt de invordering van rijksbelastingen. Daarop zijn ingevolge art. 1 lid 2 IW 1990
belangrijke delen van de Awb niet van toepassing.
Hoofdzaken Formeel Belastingrecht Hoofdstuk 2: Wijzen van heffing
Materiële belastingschuld ontstaan uit de wet, de feiten en tijdsverloop. Bij de heffing van
belastingen wordt de materiële belastingschuld geformaliseerd. Die formalisering heeft
rechtsgevolgen, zoals de mogelijkheid voor de ontvanger van de belastingen om de belastingschuld
te innen.
Belastingen kunnen op verschillende manieren worden geheven:
- Bij wege van aanslag (aanslagbelasting)
- Bij wege van voldoening of afdracht op aangifte (aangiftebelasting)
Bij de aanslagbelastingen stelt de inspecteur de door de belastingplichtige verschuldigde belasting
vast. Hij doet dat in de vorm van een aanslag. Doorgaans gebeurt dat op basis van een door de
belastingplichtige ingediende aangifte.
- Inkomstenbelasting
- Vennootschapsbelasting
- Erfbelasting
Bij de heffing bij wege van voldoening op aangifte dient de belastingplichtige zelf de verschuldigde
belasting te voldoen. Bij de heffing bij wege van afdracht op aangifte draagt een inhoudingsplichtige
de door de belastingplichtige verschuldigde belasting af. Controle door de inspecteur vindt bij die
heffingsmethode, anders dan bij de aanslagbelastingen, eerst achteraf plaats. Pas als de
verschuldigde belasting niet is betaald, kan de inspecteur in actie komen. Hij kan dan een
naheffingsaanslag opleggen.
Definitie aangifte: een opgave van door de inspecteur gevraagde gegevens met daarbij gevraagde
bescheiden en andere gegevensdragers, gedaan door een vermoedelijke belastingplichtige.
In art. 8 lid 2 AWR is bepaald dat het doen van aangifte geen aanvraag is in de zin van art 1:3 lid 3
Awb.
De aangifte neemt bij de aanslagbelastingen en de aangiftebelastingen niet dezelfde plaats in.
Bij de aanslagbelastingen is de aangifte primair een hulpmiddel voor de inspecteur om de aanslag
vast te stellen. Het is een hulpmiddel omdat de inspecteur niet verplicht is om de aangifte te volgen.
Bij de aangiftebelasting is sprake van een zogenoemde doe-het-zelf-heffing. De belastingplichtige of
inhoudingsplichtige moet, nadat hij is uitgenodigd tot het doen van aangifte, in eerste instantie zelf
de belastingschuld formaliseren: op grond van art. 19 AWR moet hij de belasting overeenkomstig de
aangifte aan de ontvanger betalen. Pas als de belasting niet of volledig is betaald, kan de inspecteur
in actie komen. Hij kan dan ingevolge art. 20 AWR de te weinig geheven belasting naheffen.
Een belangrijk verschil tussen de aangifte- en aanslagbelastingen is gelegen in de rechtsbescherming.
Bij de aangiftebelastingen maakt de betaling van de belasting deel uit van de heffing. Geschillen over
de betaling komen daardoor terecht bij de belastingrechter. Bij de heffing bij wege van aanslag
maakt de betaling geen deel uit van de heffing, daarover gaat de ontvanger. Geschillen daarover
worden, behoudens in de wet genoemde uitzonderingen, door de burgerlijke rechter beslist.
Hoofdzaken Formeel Belastingrecht Hoofdstuk 3: Verplichtingen ten dienste van de belastingheffing
Bij het vragen om inlichtingen of stukken op de voet van art. 47 e.v. AWR treedt de inspecteur op als
bestuursorgaan.
- Dus is hij gebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb’s).
Behoorlijk bestuur houdt in dit verband om te beginnen in dat de inspecteur bij de uitoefening van
zijn bevoegdheden rekening houdt met de belangen van de belasting- of administratieplichtige.
- Zorgvuldigheid en evenredigheid
- Verbod op détournement de pouvoir
- Het beginsel van fair play
Om te beginnen wordt algemeen aangenomen dat de inspecteur de belasting- of
administratieplichtige uit hoofde van het zorgvuldigheidsbeginsel voldoende dient te informeren.
- Boekenonderzoek van te voren aankondigen
- Aangeven waartoe het onderzoek zich zal uitstrekken
Verder dient de inspecteur duidelijk te zijn over het doel van zijn vragen: de belastingheffing van de
betrokkene zelf, dan wel de belastingheffing van (een) derde(n). Dat geldt in het bijzonder bij
onderzoek bij een verschoningsgerechtigde, aangezien het doel medebepalend is voor het antwoord
op de vraag of het verschoningsrecht geldt. Dat is in beginsel niet zo wanneer het onderzoek wordt
gedaan naar de eigen fiscale positie van de verschoningsgerechtigde (art. 51 AWR).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Viscalist. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.