College aantekeningen
Wetenschapsfilosofie PSY Samenvatting
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Dit is een samenvatting van de hoorcolleges en de redeneerfouten van werkcollege 4
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 44 pagina's
Voorbeeld 4 van de 44 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
WetenschapsfilosofieHoorcollege 1: Plato & Aristoteles
Rationalisme kennis komt vanuit verstand
Empirisme kennis komt vanuit de zintuigen
Wetenschapsfilosofie:
= filosofische reflectie op wat wetenschap is, doet en aan kennis genereert
Wat is wetenschap?
We gebruiken het woord ‘wetenschap’ heel vaak & gebruiken dat ook goed
Maar wat zijn nu de eigenschappen van wetenschap
we hebben wel een idee van wat wetenschap is, maar geen helder antwoord we gebruiken het
woord wel goed en kunnen mensen wijzen op foutief gebruik, maar wat is wetenschap nu precies?
Waarom wetenschapsfilosofie voor psychologie?
Psychologie is een wetenschap
Daar heb je kennis voor nodig je moet weten wat de verschillende antwoorden zijn die in
de geschiedenis van het denken over wat wetenschap geven zijn op de vraag, wat is
wetenschap?
Moet kunde hebben (vaardigheid), om kritisch te reflecteren op vragen
o Is psy wel een wetenschap?
o Filosofie is dus een kritisch reflectie daar heb je ook kennis en kunde voor nodig
Epistemologie (kennisleer)
Wetenschapsfilosofie begon met epistemologie
Epistemologie stelt 3 vragen
Wat is (zekere) kennis?
Hoe kunnen we die kennis rechtvaardigen?
Wat is de bron van kennis?
Met betrekking tot deze kwesties zijn traditioneel 2 posities ingenomen
Rationalisme: echte kennis is afkomstig van de ratio, de rede, het verstand
Empirisme: echte kennis is afkomstig van de zintuigelijke ervaring
beantwoorden allebei de vraag: kunnen we echte kennis hebben? JA
Scepticisme
Er is geen kennis mogelijk
Socrates
Stelt vraagtekens bij de gevestigde (vaak mythologische) opvattingen
‘perhaps the conclusion must even be that we do not know anything at all, and never will’
Alle opvattingen betwijfelen niets is zeker
Rationalisme
Centrale bewering: echte kennis komt voort uit het goed gebruiken van je verstand (ratio) (of wordt
aan die ratio getoetst)
Geassocieerde bewering: er bestaat ingeboren kennis (=nativisme)
Plato
Leerling Socrates Plato zoekt naar manier om toch kennis te hebben, socrates brak met
het mythologisch wereldbeeld
De bron van kennis is de ratio
Als je geboren wordt heb je alle kennis al dus je doet nooit nieuwe op
, Anamnèsis: als je iets nieuws leert dan is het eigenlijk herinneren
Geloofde in reïncarnatie
o Voordat je geboren werd (voordat je ziel geboren werd in het lichaam wat je nu
hebt), dat je ziel in een andere wereld was (wereld van de vormen of ideeën) en daar
is de echte kennis
o Voor je geboorte had je alle echte kennis al (maar die ben je vergeten bij je
geboorte)
Epistème vs doxa
Epistème = kennis van hoe de dingen zijn
Doxa = mening over hoe de dingen zijn, niet beargumenteerde overtuiging
Plato kennis is een ware en gerechtvaardigde overtuiging
Heraclitus
Panta rhei (alles stroomt)
Je kan niet 2 keer in precies dezelfde rivier stappen, want dan is alles niet meer hetzelfde, het
is dan nooit precies hetzelfde
Alles in onze wereld verandert continu (de wereld die we met onze zintuigen waarnemen),
dan is er niets
Plato als we alleen zintuigen gebruiken dan kunnen we enkel doxa verwerven en geen
epistème
o Leidt tot scepticisme wilde Plato niet
dus verdubbeld de wereld: allegorie van de grot
Je hebt de wereld die we waarnemen (wereld van de veranderende dingen) maar
als we kennis wil hebben van de wereld, hoe de wereld is kan dat dus niet de
wereld zijn waar je kennis van kan verwerven want die wereld verandert de hele
tijd er moet dus een wereld zijn die niet verandert en dus de hele tijd
hetzelfde is, is de wereld van de ideeën en de vormen
is de wereld waar je ziel thuishoort en al geweest is
De idee (concept) zijn onveranderlijk (bv. stoel of tafel)
Stel groep mensen in de grot en die kijken naar de wand en zien schaduwen op
die wand zien de schaduw en denken dat de stoel er echt is
Zintuigen leveren niet de echte kennis op
Ideeën/vormen bestaan los van ons in een ideeënwereld/vormenwereld
De ziel is verwant aan die ideeën
Als je iets herinnert dan heb je kennis verworven (anamnèsis)
Plato: leren
Schreef veel, waarin Socrates de hoofdpersoon en een dialoog gaf
Wil uitleggen dat leren herinneren is en dat iedereen dan kan
o Ook een slaaf die op Meno werkt
Socrates verteld de slaaf hoe het in elkaar steekt mag niet
Empirisme
Zijn het met de rationalisten eens dat er echte kennis mogelijk is
Centrale bewering: doet kennis op via de ervaringen die hebt als je waarneemt (als je je zintuigen
gebruikt)
De common sense opvatting als je wil weten hoe iets zit, moet je met je zintuigen
waarnemen (kijken, luisteren, etc)
Geassocieerde bewering: als alle kennis uit de ervaring via de waarneming voortkomt, is er geen
ingeboren kennis
Verschil tussen empiristisch en empirisch
Empiristisch verwijst naar het empirisme, de opvatting dat kennis voortkomt uit de
zintuigelijke waarneming, staat tegenover rationalistisch
, Empirisch verwijst naar de wetenschappelijke methode, waarbij men gebruik maakt van
observeerbare of experimentele gegevens om conclusies te trekken over de wereld
o Is het bewijsmateriaal dat verkregen is door observatie en experimenten
o Staat tegenover hypothetisch of louter theoretisch
Empirist 1: Aristoteles
Leerling van Plato
Verwerping Plato’s twee-werelden theorie er is slechts 1 wereld en die is met de zintuigen
waar te nemen
Impliceert een afwijzing van ingeboren ideeën de mens is een tabula rasa (in jou geest zit
nog geen kennis als je geboren bent)
Oprichter van het lyceum, gaf studenten wandelend les (peripateo)
Thomas van Aquino noemt empiristische principe het peripathische principe
nibil est in intellectu quod non prius fuerit in sensu = niets is in het intellect dat zich niet
eerst in de zintuigen bevond
o Klopt dit wel? (en ook de classificatie van Aristoteles als empirist)
Belangrijkste bij Aristoteles epistemologie is de zintuigelijke waarneming
dus kunnen hem een empirist noemen
Maar heeft wel wat rationalistische elementen in zijn epistemologie
dus niet echt een echte empirist
Plato is een idee (idee stoel) een bestaande entiteit in de ideeënwereld Aristoteles
verwerpt dit neemt alleen de concrete, individuele dingen (neemt dus de individuele
stoelen waar)
hoe komen wij dan aan een universeel, abstract begrip?, dus het begrip ‘stoel’ dat van
toepassing is op alle individuele stoelen
Maakt gebruik van inductie (van individueel naar algemeen)
o Algemene uitspraak: alle mensen zijn sterfelijk
o Wat je waarneemt zijn enkel concrete mensen, en daarvan kan je vaststellen dat die
sterfelijk waren
o Inductie = op basis van een aantal waarnemingen waarin A B is of op A B volgt,
concluderen dan A altijd B is, of op A altijd B volgt
o Probleem Weet je zeker dat alle mensen sterfelijk zijn?
Nee op basis van de waarneming alleen kan je niet zeggen dat de
abstracte algemene stelling ‘alle mensen zijn sterfelijk’ waar is, je hebt alleen
een correlatie weet het alleen van individuele gevallen want dat heb je
waargenomen maar weet niet of het voor iedereen van toepassing is
Toch was Aristoteles van mening dat alle mensen sterfelijk zijn
o Aristoteles oplossing
Inductie is de eerste stap
Tweede stap is nodig je moet via je onfeilbare intellectuele capaciteit van
de geest (nous) inzien dat abstracties als ‘alle mensen zijn sterfelijk’
noodzakelijke waarheden zijn
= intuïtieve inductie (inzicht)
Maar is een rationalistisch element in zijn epstemologie
Rol van Aristoteles in de late middeleeuwen
In de middeleeuwen had de katholieke kerk veel macht
Kwesties met betrekking tot kennis en werkelijkheid werden opgelost door of de Bijbel te
citeren of door Aristoteles te citeren
2 wegen tot de waarheid
o Openbaring
o Je verstand goed gebruiken (dit deed Aristoteles ondanks dat hij een heiden was)
, Aquino probeerde de christelijke leer met de opvattingen van Aristoteles te verenigen
Aristoteles = de filosoof
Aristoteles theorie over stof en vorm
o Stof (materie) is in aanleg iets pas door de vorm wordt het ook werkelijk is
een beeld is eigenlijk al mogelijk aanwezig in een stuk marmer
o Het beeld kan ook weer stuk is een proces van ontstaan en vergaan
o Aquino stelt dat God dit proces van ontstaan en vergaan in gang gezet heeft
o Aristoteles onbewogen beweger (= de eerste oorzaak) er is een beweger geweest
die deze wereld van ontstaan en vergaan in gang heeft gezet
Dus ze konden het niet zomaar oneens zijn met Aristoteles want hij zei de waarheid die ook
in de Bijbel stonden Aristoteles aanvallen was dus de Bijbel aanvallen
Wij doen in de moderne wetenschap experimenten om iets te leren over de natuurlijke wereld
Aristoteles nam dingen waar
Aristoteles deed geen experimenten omdat die ons niets zouden leren over de natuurlijke
wereld
o Wil kennis hebben over hoe de wereld zich op een natuurlijke manier gedraagt
dus moet het observeren
o Hij dracht dat alles in de wereld een natuurlijke plaats had
Waarom had Aristoteles deze overtuiging?
o Wilde weten hoe de natuurlijke wereld in elkaar stak
o Had een hele classificatie van planten en dieren
o Als je dingen manipuleert dan ga je tegen de natuur der dingen in & leerde men dus
ook niets over die natuur
o Gevolg in de middeleeuwen stonden zowel die filosofie als de wetenschap (waar
feitelijk geen verschil tussen gemaakt werd) min of meer stil
Lag stil omdat mensen geen experimenten deden omdat dat tegen
Aristoteles en dus de Bijbel in ging
Samenvatting
Zijn 2 antwoorden op de vraag wat de bron van kennis is rationalisme en empirisme
o Gaan in tegen scepticisme
Plato’s opvattingen zijn in onze ogen wel heel vreemd en hij redeneert op het cruciale
moment (in de Meno) niet goed
Aristoteles opvattingen werkten door tot aan het eind van de middeleeuwen
Hoorcollege 2: Francis Bacon, Descartes (rationalist), Locke, Berkeley & Hume (empiristen)
Francis Bacons nieuwe methode
Francis Bacon
Had er geen problemen mee om het werk van Aristoteles aan te vallen
Ging in tegen het idee dat je geen experimenten zou mogen gebruiken
De nieuwe methode
Stelt dat we onze vooroordelen moeten laten varen
o Er zijn een aantal hardnekkige epistemologische vooroordelen
Bacon spreekt van idols of van false comceptions die mensen hebben
o Deze staan in de weg bij het proberen te verwerven van kennis
o Dus moeten we deze niet gebruiken
o Aantal vooroordelen nu noemen we dit biases
Idols of the tribe vooroordelen die we als mens hebben
Typische menselijke denkfouten (o.a. vergissen bij visuele illusie)
Idols of het cave (idola specus) vooroordelen die we hebben omdat we
tot een bepaalde (culturele) groep horen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aidaengels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen