Ontwikkelingspsychologie
Hoofdstuk 5: Morele ontwikkeling
‘Morele ontwikkeling’: heeft te maken met wat we in een samenleving als goed of slecht beschouwen. Dingen die je
kan doen of niet kan doen, die behoorlijk zijn of onbehoorlijk.
Drie componenten van moraliteit
1- Emoties; gevoelens, inleven in het lijden van de andere… beseffen dat jij aan de oorzaak van dat lijden ligt…
BV: Empathie, spijt, wroeging
2- Cognities; om een oordeel te vormen is er een mate van begrip nodig, je moet je in het perspectief van de
ander kunnen plaatsen. Hoe complexer een problematiek, hoe maar cognitie nodig is.
BV: medische ingrepen, euthanasie…
Sociaal begrip is vereist
3- Gedrag; je moet je gevoelens kunnen uiten in gedrag, anders weten de andere niet hoe je u voelt.
Worden meestal apart bestudeerd, maar zijn gerelateerd.
Visies op morele ontwikkeling
Biologisch Evolutionair, genetische bagage
o In de dierenwereld zijn aanwijzingen te vinden tot eventuele aanleiding van
gedrag.
VB: bijen (vallen nesten aan, ook al sterven ze), honden lijken schuldbesef te
hebben, mensapen/primaten vechten met vrouwtjes zonder hun hoektanden
te gebruiken (indien wel dan is er afkeuring van de groep)
Hersengebieden
o Specifiek gebied in frontale cortex dat reageert op emotionele responsen.
Psychoanalytisch Freud: Uber-Ich (het geweten) en schuld
Nu: inductie, empathie gebaseerde schuld
Sociaal leren Modeleren van moreel gedrag
Behavioristisch Beloningen en straffen
Cognitieve Kinderen als actieve denkers over sociale regels
ontwikkeling
Puur empathisch reageren ≠ moreel gedrag. BV: Je kan bij je kind zitten want die heeft zich bezeert (empathisch),
maar je gaat niet naar spoed (niet moreel).
Schuldgevoelens kan je niet hebben zonder internaliseren van iets. Kinderen van ouders die heel vaak dreigen met
en fysiek geweld gebruiken, blijken minder schuldgevoelig als ze een regel overtreden.
Hoe wordt morele ontwikkeling gestimuleerd?
Inductieve disciplinering
Richt het kind te kijken naar de gevoelens van andere.
o Toont effecten van wangedrag op anderen.
o Toont ellende bij andere.
Laat zien dat kind oorzaak is van de ellende bij andere.
o Je wakkert empathie gebaseerde schuldgevoelens aan. Kinderen zijn dan meer geneigd om pro-
sociaal gedrag te stellen.
BV: “Hij weent omdat hij hem hebt pijn gedaan.”
! Te sterk disciplineren met straf (bv: inhouden van liefde) kan angst bij het kind te groot maken zodat het niet meer
kan nadenken over de oorzaken van zijn gedrag.
, Ontwikkelingspsychologie
Kind factoren bij inductieve disciplinering
Empathie (licht erfelijk, !leerprocessen!): Temperament (stere maten erfelijk):
Empathische kinderen vereisen minder dat gezag Angstig: milde, geduldige tactiek
wordt afgedwongen. → snel een schuldgevoel
Empathisch gebaseerd schuldgevoel = belangrijk, het Onbevreesd: warme relatie en stevige correcties.
geeft aanleiding naar het goedmaken. → niet snel een schuldgevoel
Kenmerken van goede modellen van moreel gedrag
1- Warmte en responsiviteit (een goede band hebben met kinderen).
2- Competentie en gezag (perceptie van kinderen dat ouders macht hebben dat kinderen niet hebben).
3- Consistentie tussen woorden en gedrag.
BELONEN EN STRAFFEN
Straffen bij jonge kinderen
Fysisch en frequent straffen heeft ongewenste neveneffecten: R → SR = gevolg (straf/belang) nieuw
Effectiviteit van straffen Consistentie gedrag.
vergroten door Warme ouder-kind relatie
S → R = leer dat een stimulus automatisch
Positieve disciplinering
Alternatieven voor Time out een bepaald gedrag uitlokt.
straffen Privileges ontnemen
Positieve disciplinering
Proef Solomon, Turner & Lessac (1968)
0 sec. 5 sec. 15 sec.
Wanneer verbod Na 16 dagen Na 8 dagen 1ste dag
overtreden
Kwaliteit gedrag Zonder vrees (kwispelen) Angstig alsof PL aanwezig
De soort straf en hoe je straft speelt een rol.
Experiment:
- Honden worden dagelijks in een labo gebracht waar de PL op een stoel zit met 2 borden voedsel voor hem:
1) Vieze brokken
2) Vlees
- PL zal het tweede bord als een taboe beschouwen.
- Verschillende tijdsstippen van toedienen van straf:
1) 0 sec.: De hond nadert het vlees en wordt direct met een krant geslagen.
2) 5 sec.: De hond eet 5 sec. van het vlees en wordt dan met een krant geslagen.
3) 15 sec.: De hond eet 15 sec. van het vlees en wordt dan met een krant geslagen.
- Vervolgens: opnieuw in labo gebracht maar de PL is niet aanwezig.
Hebben de honden iets geïnternaliseerd?
1) 0 sec.: De honden durven pas na 16 dagen van het vlees te eten.
2) 5 sec.: De honden gaan na 8 dagen van het vlees eten.
3) 15 sec.: De honden eten vanaf dag 1 van het vlees.
Besluit:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lnsn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.