Medische hypnose
Bij naald gerelateerde procedures
(Kinderfonds, z.d.)
Namen: Merel Bakker
Marije Dijkstra
Sharon Prins
Opleiding, school en locatie: Vervolgopleiding
kinderverpleegkundige, Wenckebach
instituut, Universitair Medisch
Centrum Groningen
Docent: Annoesjka Smit-Hilberink
Groep: KVK2101
,Voorwoord
Welkom bij ons onderzoek naar medische hypnose bij naald gerelateerde procedures. Hierbij
presenteren wij ons productverslag van de PICO ‘Wat is het effect van topicale pijnstilling en
medische hypnose met de Magic Glove ten opzichte van het gebruiken van topicale pijnstilling en
andere afleidingstechnieken voor de angst en pijn reductie tijdens het prikken van een infuus bij
kinderen van 3 tot 11 jaar?’. Deze PICO is geschreven voor de kwaliteitsmodule als onderdeel voor de
vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige. Wij, Merel Bakker, Marije Dijkstra en Sharon Prins, zijn
in Januari 2021 gestart met de vervolgopleiding. Alle drie werken wij in het Beatrix Kinderziekenhuis
(BKZ) in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) en lopen wij stages op de verschillende
kinderafdelingen, met ieder zijn eigen specialismen.
Wij zijn op dit onderwerp gekomen, tijdens onze stage op L1VA. Op deze afdeling komen vaak
dagbehandelingen voor, waarbij een infuus moet worden geprikt. Deze kinderen komen regelmatig
terug voor een dagbehandeling (kuren), waar er steeds opnieuw een infuus moest worden geprikt.
Het viel ons op dat bij kinderen, buiten topicale pijnstilling en andere afleidingstechnieken, de angst
nog steeds hoog was. Daaruit ontstond bij ons de vraag: wat is het effect van medische hypnose met
de Magic Glove ten opzichte van het gebruiken van topicale pijnstilling en andere afdeling technieken
voor de angst en pijnreductie tijdens het prikken van een infuus. Deze vraag hebben wij als
uitgangspunt genomen voor het schrijven van dit kwaliteitsonderzoek.
Tijdens dit onderzoek hebben wij een prettige en fijne begeleiding gehad van Annoesjka Smit-
Hilberink en Nienke Smit-Blokzijl, die wij hier graag voor willen bedanken.
Wij wensen jullie veel leesplezier!
Merel Bakker, Marije Dijkstra en Sharon Prins.
Kinderverpleegkundigen in opleiding.
2
,Inhoudsopgave
Voorwoord 2
Inleiding 4
1 Oriëntatie op de situatie 6
2 Pico en onderzoeksvraag 8
2.1 Doelstelling 8
2.2 PICO 8
2.3 Onderzoeksvraag 8
2.4 Definiëring van begrippen 8
3 Zoekstrategie 9
3.1 Onderzoeksopzet 9
3.2 Dataverzameling 11
3.2.1 Stroomdiagram zoekstrategie 12
4 Beoordeling van de onderzoeken 13
4.1 level of evidence 13
4.2 Resultaten artikelen 14
5 Verwerken en samenvatten van resultaten 25
5.1 Samenvatting resultaten 25
5.2 Beperkingen en tekortkomingen 25
5.3 Resultaten en conclusie onderzoeksvraag 26
5.4 Aanbevelingen voor de praktijk 26
6 Evalueren 27
Literatuurlijst 28
Bijlage 1 – beoordeling artikelen 30
Beoordeling artikel I 30
Beoordeling artikel II 34
Beoordeling artikel III 38
Beoordeling artikel IV 43
Beoordeling artikel V 46
3
, Inleiding
Jaarlijks worden ongeveer 380.000 kinderen opgenomen in het ziekenhuis. In ziekenhuizen
ondergaan kinderen vaak een medische handeling. Hierbij kunnen handelingen met een naald, zoals
een infuus inbrengen als pijnlijk en beangstigend worden ervaren (Boerner et al., 2014). Angst hoort
bij de ontwikkeling van kinderen. Angst kan zich op verschillende manieren uiten. Een kind of
persoon die angstig is ervaart meestal lichamelijke klachten, zoals trillen, beven, zweten,
hartkloppingen en/of snel ademen. Daarbij kunnen ook de gedachten van een angstig persoon
meespelen, bijvoorbeeld een herinnering aan een vervelende gebeurtenis (Beerthuis et al., 2009).
Wanneer de mate van angst of pijn niet meer in verhouding staat tot de aanleiding, of als het kind
bang blijft zonder gevaar, dan kan dit als een probleem worden gezien. Kinderen met overmatige
angsten kunnen angststoornissen ontwikkelen. Dit kan van invloed zijn op het gedrag en gevoel van
een kind en kan leiden tot een depressie of een psychische stoornis op een volwassen leeftijd
(Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie, 2018).
Pijn is een onaangenaam en niet dragelijk gevoel en kan zowel kloppend, zeurend, krampend en
stekend aanvoelen. Pijn ontstaat wanneer de huid beschadigd raakt , door bijvoorbeeld een val of
schaafplek. Pijn kan verergeren bij ontstekingsreacties, beknelling of overbelasting. Hoe erg de pijn te
voelen is, is afhankelijk van hoe erg het lichaam beschadigd is. Bijvoorbeeld bij vermoeidheid, stress
of spanning kan het zijn dat de pijn erger te voelen is (Universitair Medisch Centrum Groningen, z.d.).
Angst, pijn en/of verzet vormen vaak een grote uitdaging tijdens medische handelingen bij kinderen.
Zo ervaren veel kinderen ernstige stress wanneer ze worden geprikt. Deze herhaaldelijke
handelingen kunnen een grote impact hebben op de zorgbeleving van (zieke) kinderen en hun
ouders. Wat weer kan leiden tot het niet halen van handelingen, het gebruik van dwang (vasthouden
of verdoving), minder of geen vertrouwen in de zorg(verleners) en zelfs PTSS. (Leroy, 2021)
De kinderafdelingen binnen het Universitair Medisch Centrum Groningen (hierna: UMCG) gebruikt
topicale pijnstilling voor het inbrengen van het infuus. Topicale pijnstilling is een crème die er voor
een lokale verdoving van de huid zorgt bij volwassen en kinderen (Kopsky, 2019).
Naast het gebruik van deze pleisters kunnen de kinderen die een medische handeling ondergaan
worden voorbereid of ondersteund worden door een pedagogisch medewerker. Op een zo eerlijk
mogelijke manier vertelt de pedagogisch medewerker aan de hand van beeldend materiaal wat het
kind en zijn ouders te wachten staat. Daarnaast ondersteunt een pedagogisch medewerker het kind
tijdens medische handelingen en zorgt voor afleiding passend bij de leeftijdscategorie. Hij probeert
ervoor te zorgen dat een kind een stressvolle situatie kan doorstaan en dat het met zijn of haar
emoties van pijn, angst of schrik om kan gaan en deze op een juiste manier kan verwerken (UMCG,
z.d.) .
Een andere methode voor het verminderen van prikangst en afleiding kan hypnose zijn. Uit een
onderzoek komt naar voren dat dit hypnose effectief is bij prikangst. Een vorm van hypnose is The
Magic Glove. Dit is een hypnotische pijnbeheersings techniek, om pijn en angst te verminderen bij
kinderen die een infuus krijgen ingebracht. Middels deze techniek wordt ingegaan op de rijke
fantasie van kinderen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er sensorische veranderingen en
gedeeltelijke anesthesie plaatsvindt, wat er voor zorgt dat het vertrouwen en comfort van het kind
wordt vergroot. Het kan de kinderen helpen om beter om te leren gaan met pijnlijke en
beangstigende handelingen (Wise, 2018).
4
