Aantekeningen Recht en Ethiek
Les 1: Patiënten recht
- Taak van recht; mensen beschermen tegen macht en vrijheid en gelijkheid te waarborgen.
Sinds jaren 70. Voordien was arts degene die wist wat goed voor je was. Nu meer autonomie
van patiënt.
- Emancipatietendens. Zelfbeschikkingsrecht, mogelijkheden om eigen keuzes te maken.
- Artikel 22; de overheid treft maatregelen ter bevordering van gezondheidszorg. (vb.
preventie, ambulancevervoer, controle, ziekenhuiszorg etc.)
- Artikel 25; recht op gezondheidszorg, voeding/kleding/huisvesting/sociale diensten.
- Artikel 11; onaantastbaarheid van het lichaam.
- Artikel 10; eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.
- Duldingsplicht; plicht om op te volgen wat het beleid is van bijv. de arts.
- Duldingsdwang; je kunt iemand niet dwingen om het beleid van de arts op te volgen,
behalve bij wilsonbekwaamheid. Komt weleens voor in psychiatrie. Denk aan isoleercel.
- Dwangbehandeling;
- WGBO; wet geneeskundige behandelingen overeenkomst. Patiënt mag niet tegen zijn wil in
behandeld worden, toestemming is nodig. Recht op zelf manipulatie (sterilisatie/euthanasie).
Arts hoeft geen handelingen te doen die in strijd zijn met zijn professionele plicht. Hij hoeft
niet alles te doen wat de patiënt wil.
- WGBO; Recht op informatie, toestemmingsvereiste, dossier, privacy, vertegenwoordiging,
wilsverklaring, minderjarigen, klachtrecht, rechten en plichten patiënt en zorgverlener.
- Waarover krijgt een patiënt informatie? Over; ziekte of aandoening, aard van de
voorgestelde behandeling of onderzoek, andere behandelingsmogelijkheden, gevolgen en
risico’s van behandeling, medicijnen en bijwerkingen.
- Hulpverlener heeft de plicht om de patiënt informatie te geven. Informed consent. Op
welke wijze verschilt van mens tot mens. Schriftelijk informatie krijgen is ook mogelijk. Alleen
als de arts overtuigd is dat de informatie schadelijk is voor de patiënt dan hoeft hij geen
informatie te geven.
- Als patiënt geen informatie wil; dan hoeft de arts geen informatie te geven. Mogelijk wel
proberen via familie.
- Toestemmingsvereiste; een patiënt heeft informatie nodig om toestemming voor een
bepaalde handeling te kunnen geven. Informed consent.
- Patiënt mag altijd nog toestemming intrekken.
- Vanaf 16 jaar zijn kinderen wilsbekwaam. Tussen 12-16 hebben ouders evenveel te zeggen.
Onder de 12 zijn kinderen niet wilsbekwaam.
- In acute situaties mag de hulpverlener beslissen, als toestemming vragen niet mogelijk is.
- Elke patiënt heeft recht op eigen dossier. Niemand verder, alleen betrokken professionals.
Dossier wordt 15 jaar bewaard, 2019 – 20 jaar. Als patiënt vraagt om vernietiging van het
dossier, dan moet dat kunnen, pas als de behandeling voorbij is.
- Je kunt een kopie krijgen van je dossier.
- Notities in het dossier, waar de patiënt het niet mee eens is, hoeven er niet uitgehaald te
worden, tijdens de behandeling. Er kan wel bij genoteerd worden dat patiënt het niet eens is
met …
- ABC ziekten moeten gemeld worden bij inspectie volksgezondheid. Bijv. open TBC.
- Wilsonbekwaam; vertegenwoordiger bij onvermogen om toestemming te kunnen geven,
kinderen, psychiatrische patiënt. Rechter kan een curator of mentor benoemen voor iemand
, die zelf niet meer kan beslissen. Mentor: niet over geld, wel over zorg. Curator doet financiën
en persoonlijke belangen. Bewindvoerder doet goederen of geldbeheer.
- Hulpverlener hoeft niet uit te voeren wat de vertegenwoordiger wil, hulpverlener is
eindverantwoordelijk. Te kort aan zorg is het uitgangspunt voor de hulpverlener om tegen
de wil van de vertegenwoordiger in te gaan.
- Recht op second opinion van een andere arts heb je als patiënt.
- Uitspraken over wel behandelen is makkelijker dan over niet behandelen. Denk aan hoe
moeilijk het is om te besluiten iemand niet meer te gaan reanimeren.
- Plichten patiënt: betalen, advies opvolgen en goede informatie verstrekken aan
hulpverlener.
- Plichten hulpverlener: goede zorg geven, klachtrecht.
- Euthanasie: niet natuurlijke dood. Bij niet natuurlijke dood wordt officier van justitie
gewaarschuwd. Het is actief. Doel is overlijden. Criteria; alleen door arts, vrijwillig,
alternatieven, ondraaglijk lijden, zorgvuldige besluitvorming > consultatie andere arts.
- Natuurlijke dood: ziekte, ouderdom, nalaten behandeling, stoppen met zinloze behandeling,
toedienen medicijnen ter verlichten van lijden, maar met gevolg van sneller overlijden.
Palliatieve sedatie.
- Wet BIG. Beroepen individuele gezondheidszorg. Artsen, tandartsen, apothekers,
gezondheidszorgpsychologen, psychotherapeuten, fysio, verloskundigen, verpleegkundigen.
Deskundigheid, bekwaamheid, bevoegdheid. BIG beschermt de patiënt.
- Hulpverlener maakt fout: gegevens zijn zichtbaar; inschrijving, schorsing, ontzegging,
gebondenheid aan voorwaarden. Evt. maatregelen; waarschuwing, berisping, geldboete,
schorsing, ontzegging, doorhalen van naam in register.
- Voorbehouden handelingen; bepaald risicohandeling die door professional mag worden
uitgevoerd in zijn functie, die deskundig en bekwaam is, die BIG geregistreerd is.
Les 2. Ethisch en rechtvaardig
- Recht is de gestolde Ethiek (filosofie)
- Medische ethiek is nadenken over wat goed medisch handelen is en is pas rond 1960
ontstaan.
- Socrates: Grondlegger Ethiek (vragen stellen) Filosoof
- Deugdenethiek: doe wat deugdelijk/rechtvaardig is. Middeleeuwen
- Aristoteles: Grondlegger als Bioloog
- Hoe doe je dit? Zorgverleners moeten ‘Handelen naar het juiste midden’
- Hippocrates: Arts Eerste wetenschapper. Onderzoeker van de vier belangrijkste
vloeistoffen in het lichaam: Slijm, Bloed, Gele gal, Zwarte gal.
Analyseren
Categoriseren
Commitment bereiken (aangepaste eed)
- Plichtethiek: je hebt de plicht om het goede te doen, met eigen verantwoordelijkheid van..
- Immanuel Kant: Zelf nadenken en zelf beslissen. Niets zomaar op laten leggen.
- Gevolgen-Ethiek: Doel: maximaliseer het goede. Grootste groep, zoveel mogelijk goed doen..
- Bentham: Grootste geluk voor de grootste groep is de maat voor goed en fout
- Mills: Zelfstandig en verstandig leven maximaliseren
- Reguliere gezondheidszorg (19e eeuw)
- Louis Pasteur (theorie van Ziekteverwekkers)