Inhoud
Wereldgeschiedenis van België..............................................................................................................7
Waarom een historisch perspectief ?.................................................................................................7
Hedendaagse en historische samenleving......................................................................................7
Geschiedenis als academische discipline aan de universiteit.........................................................7
Geschiedmethode in drie stappen..................................................................................................7
Hoe gaat een historici tewerk ?..........................................................................................................7
Interne en externe kritiek...............................................................................................................8
Van vandaag naar het verleden. Van het globale naar het lokale......................................................8
Le misère de Flandres – hongerjaren 1840.....................................................................................9
Inhoud en uitgangspunten van deze cursus.......................................................................................9
Tijdvak: ontstaan van ‘moderne’ samenleving...............................................................................9
Demografische transitie (zie les 2)..................................................................................................9
Economische transitie...................................................................................................................10
Politieke transitie..........................................................................................................................10
Culturele transitie.........................................................................................................................10
Sociale transitie............................................................................................................................10
Ruimtelijke transitie......................................................................................................................11
Wereldgeschiedenis van België........................................................................................................11
Tijdsindeling..................................................................................................................................11
De ruimte......................................................................................................................................11
De benadering..............................................................................................................................11
Kennis van geschiedenis...............................................................................................................12
Demografische ontwikkelingen............................................................................................................12
Belang...............................................................................................................................................12
Hoofdstuk 1: De studie van de demografische ontwikkelingen in het verleden...............................12
De historische demografie............................................................................................................12
Het historisch bronnenmateriaal..................................................................................................13
De hoofdrolspeler van de demografie..........................................................................................13
De evolutie van de wereldbevolking in de long-run.....................................................................14
Thomas Robert Malthus of de onafwendbaarheid van catastrofes..............................................14
De onafwendbaarheid van catastrofes.....................................................................................14
Malthus en de historici.................................................................................................................15
Hoofdstuk 2: Krijtlijnen van de demografische ontwikkelingen voor 1750......................................15
Structurele en catastrofale mortaliteit.........................................................................................15
1
, Geboorte en fertiliteit...................................................................................................................15
De nuptialiteit en het West-Europese huwelijkspatroon..............................................................16
Hoofdstuk 3: Demografische ontwikkelingen tijdens de lange negentiende eeuw......................16
De omvang van de bevolking........................................................................................................16
De mortaliteit en levensverwachtingen........................................................................................16
De nataliteit en nuptialiteit: de verklaring voor de negentiende-eeuwse groei?..........................17
Hoofdstuk 4: Van ‘babyboom’ tot tweede demografische revolutie tijdens de 20 ste eeuw..............18
De bevolkingsomvang: naar nulgroei............................................................................................18
Dalende mortaliteit en gestegen levensverwachting....................................................................18
Daling van de nataliteit vanaf het midden van de jaren 1960......................................................18
Staats- en natievorming........................................................................................................................20
Inleiding............................................................................................................................................20
De nationale staat als een recent fenomeen................................................................................20
Het staatsvormingsproces............................................................................................................20
Hoofdstuk 1: Staatsvorming in de enge betekenis...........................................................................20
Definitie staatsvorming: historische benadering..........................................................................20
Max Weber...............................................................................................................................20
Norbert Elias ‘civilisatieproces’.................................................................................................21
Belang van historische benadering...........................................................................................21
De opkomst van ‘moderne’ staten (1500-1800)...........................................................................21
Europa: late middeleeuwen......................................................................................................21
De standensamenleving en de staat.........................................................................................22
Het ontstaan en kenmerken van ‘moderne’ staten na 1500....................................................22
Structurele verschillen en variaties in de Europese staatsvorming...........................................22
Europese internationale systeem.............................................................................................22
Hoofdstuk 2: Staats- en natievorming vanaf 1800............................................................................22
De uitbreiding van de activiteiten van de staat............................................................................22
Politieke transities....................................................................................................................23
Theorie van het sociaal contract...............................................................................................23
Uitbreiding van de activiteiten van de staat.................................................................................23
Natievorming en nationalisme......................................................................................................25
Van moderne naar nationale staat, natievorming....................................................................25
Wortels van het nationalisme...................................................................................................26
Etnie en natie........................................................................................................................27
Definities en theorievorming....................................................................................................27
2
, Civiele component................................................................................................................27
Etnische component.............................................................................................................27
Diverse verschijningsvormen van het nationalisme in de Europese geschiedenis....................27
Hoofdstuk 3: De casus België: van een liberale burgerstaat naar een gefederaliseerde staat.........28
België avant la lettre.....................................................................................................................28
Zuidelijke Nederlanden c.1750: 1 onder 1 vorst.......................................................................29
Verlicht despotisme onder Oostenrijks bestuur.......................................................................29
Invloed op politiek-economisch bestel van de Zuidelijke Nederlanden....................................29
Belang Franse Revolutie............................................................................................................29
Verenigd koninkrijk de Nederlanden........................................................................................29
Belgische revolutie....................................................................................................................30
Monarchie als staatsvorm.........................................................................................................30
De totstandkoming van België als liberale burgerstaat................................................................30
De totstandkoming van België als liberale burgerstaat............................................................30
Een groeiend bewustzijn voor taalverschillen..............................................................................31
De aanpassing van staatsstructuren en de federalisering van België...........................................33
Eerste fase: meer cultureel zelfbestuur....................................................................................33
Tweede fase: De aanpassing van de staatstructuren................................................................33
Begin federaliseringsproces......................................................................................................34
Staatshervorming van 1970-1980.............................................................................................34
Aanpassing van de staatstructuren...........................................................................................34
Discussiepunten na 1980..........................................................................................................34
Staatshervorming in 1988-1989................................................................................................35
St. Michielsakkoord 1993..........................................................................................................35
Democratisering en burgerschap.........................................................................................................36
Hoofdstuk 1: Democratisering, burgerschap en de ontwikkeling van een publieke sfeer................36
Democratisering en burgerschap..................................................................................................36
Burgerschap en de ontwikkeling van ‘civil society’.......................................................................36
Hoofdstuk 2: De democratisering van politieke burgerschap...........................................................37
Grondwet 1831.............................................................................................................................37
Strijd om algemeen stemrecht.....................................................................................................38
Eerste compromis in 1893........................................................................................................39
Uitbreiding kiesrecht: opkomst van massapartijen...................................................................39
En de vrouwen..........................................................................................................................39
Verder verruiming dankzij de leeftijdsgrens.............................................................................40
3
, Actuele discussiepunten...................................................................................................................40
sociale ongelijkheid en sociaal beleid in historisch perspectief............................................................41
Inleiding............................................................................................................................................41
Nut van de verzorgingsstaat.....................................................................................................41
Hoofdstuk 1: Sociale ongelijkheid in een langetermijnperspectief...................................................41
Denken over sociale ongelijkheid.................................................................................................41
Sociale ongelijkheid en stratificatie..........................................................................................41
Sociale ongelijkheid in de pre-industriële periode........................................................................42
Inkomensverdeling volgens Gregory King.................................................................................42
Sociale ongelijkheid tijdens de twintigste eeuw...........................................................................42
Fase tot midden jaren 1970: verschillen dalen.........................................................................42
Fase sinds eind jaren 1970 en 1980: terg stijgende trend in inkomensongelijkheid.................42
Hoofdstuk 2: Armoede en sociale zorg.............................................................................................43
Armoede en kwetsbaarheid: begripsbepaling en oorzaken..........................................................43
Oorzaken armoede...................................................................................................................43
Sociaal beleid als uitdrukking van ongelijke machtsverhouding...................................................44
Hoofdstuk 3: Informele zorgarrangementen in historisch perspectief.............................................44
Familie en verwanten...................................................................................................................44
Solidariteitsmechanismen in de buurt..........................................................................................45
Allerhande vromen van overlevingsstrategieën...........................................................................45
Hoofdstuk 4: Formele zorgverlening in historisch perspectief.........................................................45
De lokale organisatie van de armenzorg.......................................................................................45
Late middeleeuwen: begin ontwikkeling “bewuste” armenpolitiek door centrale overheid....46
Een groeiende inmenging vanwege de centrale overheden.........................................................46
Meer aandacht voor de sociale kwestie en de uitbouw van het stelsel van sociale verzekeringen
......................................................................................................................................................46
Eind negentiende eeuw: besef groeide dat sociale problemen gevolg waren van
maatschappelijke structuren....................................................................................................46
De uitbouw van de welvaartsstaat: geïnstitutionaliseerde solidariteit.........................................47
Formele sociale bescherming sinds 20ste eeuw.........................................................................47
Na WOII....................................................................................................................................48
België: sociaal past 1944.......................................................................................................48
Betekenis Sociaal Pact.......................................................................................................48
Kritiek sinds late jaren 1970......................................................................................................49
Besluit...............................................................................................................................................49
België en Congo....................................................................................................................................50
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauravb. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.