Uitgebreide samenvatting van tijdvak 5 ‘Tijd van Ontdekkers en Hervormers’, op basis van het boek Geschiedenis Werkplaats en aantekeningen van docent geschiedenis. De verplichte inhoud uit het examenprogramma is in deze samenvatting verwerkt.
Geschiedenis: hoofdstuk 5
Kenmerkende aspecten: Tijd van Ontdekkers en Hervormers (1500 n.C.
- 1600 n.C.)
- het mens- en wereldbeeld van de renaissance en de hernieuwde
oriëntatie op de klassieke oudheid (§1)
- het begin van de Europese overzeese expansie (§2)
- de splitsing van de kerk in West-Europa (§3)
- het ontstaan van de Nederlandse staat (§4)
§1
Venetiaanse kooplieden waren rijk geworden door handel: iedereen mocht
dat zien
- in 15e eeuws Europa waren weinig andere steden waar rijkdom zo
duidelijk was als in Venetië => rijkdom leidt tot bloei cultuur
=> schitterende paleizen, aan de wand hingen schilderijen van belangrijke
kunstenaars etc.
Ook in Italiaanse steden als Milaan, Rome en Florence was machtige
bovenlaag ontstaan
- rijke handelaren/bankiers hadden geprofiteerd van handel met Midden-
Oosten: om rijkdom te laten zien bouwden ze riante villa’s en lieten ze
beste kunstenaars voor ze werken
=> in deze kringen ontstond: nieuw wereldbeeld, nieuw mensbeeld en
nieuw levensgevoel
Rijke Italiaanse stedelingen minder gefocust op God en leven na de dood,
levensmotto veranderde van: memento mori (gedenk te sterven) naar
carpe diem (pluk de dag)
- ze kregen belangstelling voor klassiek erfgoed: daarin herkende ze eigen
manier van leven
=> Griekse en Romeinse beelden niet langer heidens, maar bewonderd
om schoonheid
=> belangrijke factor dat ook meespeelde: in deze rijke Italiaanse steden
waren nog veel Griekse/Romeinse resten te vinden: zo was het makkelijker
om terug te gaan
Italiaanse kunstenaar/architect Giorgo Vasari noemde middeleeuwse
kunst: ‘gotisch’
=> stond voor hem gelijk aan barbaars (Germaanse Goten hadden
bijgedragen aan val RR)
=> middeleeuwen werden gezien als donkere tussen periode: tussen RR
en 16e eeuw
Middeleeuwen Renaissance
Memento mori: gedenk te sterven Carpe diem: pluk de dag
=> gemeenschap in dienst van => ‘individu’, bv. op schilderijen eigen naam
God zetten
Kerk en geestelijkheid veel invloed Minder geneigd om te leven naar de kerk,
op leven van de mens vrijer
Renaissance: wedergeboorte van kunst en cultuur uit de klassieke
oudheid
- begon in de 15e eeuw in Italië en verspreidde zich vanaf toen over
Europa: begin van vroegmoderne tijd
Bij wedergeboorte speelde humanisme belangrijke rol: humanistische
geleerden bestuurden en vertaalden klassieke taal- en letterkunde en
klassieke filosofie
=> in middeleeuwen werd dit door monniken gedaan: die veranderden het
zo dat niet in strijd was met christelijke leer of dat het de christelijke leer
zelfs ondersteunde
1453 - Constantinopel werd ingenomen door Turken
=> dit was extra impuls voor renaissance: veel geleerden vluchtten van
Constantinopel naar Italië, hierbij namen ze veel Griekse kennis en
manuscripten mee
Middeleeuwse kunst Renaissancekunst
Vlak, onrealistisch, geen Realistisch, er werd afgekeken van de
diepte, schematisch klassieke oudheid, wel diepte en perspectief
=> in renaissance zette men naam van
kunstenaar onder werk, want: kunstenaars
trots, meer ‘individualistisch’
Kunst was bijna alleen maar Minder religieuze onderwerpen, ook nieuwe
religieus onderwerpen, waaronder: landschappen,
mythische verhalen over, bv. goden of
godinnen uit oudheid
Door ontwikkeling van kennis van menselijke anatomie kon men lichamen
beter afbeelden
=> ook meer kennis van wiskunde: zo kon men diepte en perspectief in
schilderijen maken
Aanvankelijk was humanisme vooral beweging van geleerden, later ging
lezen van klassieke teksten steeds meer bij opleiding van gegoede burgerij
horen: verstandig individu gold steeds meer als nieuw opvoedingsideaal
=> uomo universalis was hét voorbeeld: mens die zich op meest
uiteenlopende terreinen had ontplooid
Leonardo da Vinci => dé renaissancemens: uomo universalis
- leefde van 1452-1519 in Florence, ook Rome en later zelfs Frankrijk
- was architect, uitvinder, ingenieur, filosoof, anatomist, beeldhouwer,
schrijver, schilder etc.
- hoogtepunten: Mona Lisa, Laatste Avondmaal, Vitruviusman, Dame met
de Hermelijn
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Niels-99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
