Dit is een samenvatting van het gehele boek Superdiversiteit (Dirk Geldof, 5e druk). Aan het eind van de samenvattingen volgen nog aantekeningen uit de lessen van cultuur en diversiteit die over dit boek gingen.
Hoofdstuk 1: Van gastarbeid tot superdiversiteit
Om de superdiversiteit van vandaag te begrijpen, moeten we de geschiedenis
van migratie kennen.
Een korte geschiedenis van de migratie in België
Na WO2 had België nood aan arbeidskrachten voor de heropbouw. Er werden
afspraken gemaakt met Italië en Polen voor georganiseerde migratie.
Tussen 1945 en 1973 economische groei en technologische ontwikkeling nood
aan meer arbeidskrachten arbeidskrachten uit Italië, Spanje, Griekenland en
Portugal.
Actief op zoek naar gastarbeiders
Gouden jaren, 1960: van een mannelijk kostwinnermodel naar een samenleving
van tweeverdienersgezinnen.
Krapte op arbeidsmarkt voor het zware en laagbetaalde werk Goedkope
arbeidskrachten uit Marokko en Turkije.
Overheid beschouwde de gastarbeiders als tijdelijke werkkrachten. Er werd dus
niet geïnvesteerd in taalverwerving en integratie.
De crisis in de jaren 1970 en de illusie van een migratiestop
1973: oliecrisis. Vraag naar arbeidskrachten nam af en werkloosheid begon te
stijgen.
Migratiestop via gezinshereniging toch asielaanvragen.
Geleidelijke uitbreiding van de EU maakte meer migratie binnen de EU mogelijk
op basis van vrij verkeer van werknemers.
De jaren 1990: asielaanvragen en uitbreiding EU
Scharnierperiode door drie ontwikkelingen:
1) Toename globalisering.
2) Oorlogen en conflicten.
3) Val van de muur (1989) + uitbreiding van EU erna.
Migratie in de 21ste eeuw
2012: 2 op de 3 van alle migranten in België komt uit de EU. Het migratiesaldo is
positief.
Na Europa is Afrika het belangrijkste continent waarvan immigranten afkomstig
zijn.
Burgeroorlog in Syrië leidt tot vluchtelingenstromen.
Hoe we een migratieland werden
Migratieoverschot: immigraties zijn sterker gestegen dan de emigraties.
Vooral grote steden groeiden uit tot aantrekkingspolen voor migranten. De
diversiteit is er veel groter dan het landelijk gemiddelde.
Diversiteit groeit uit tot één van de belangrijkste karakteristieken van
,stedelijkheid in de Europese steden.
Hoofdstuk 2: De superdiversiteit van de 21ste eeuw
De transitie naar superdiversiteit
Bij de superdiversiteit gaat het niet alleen om de toename van de diversiteit,
maar ook om een groeiende diversiteit in de diversiteit.
Kwantitatieve veranderingen: toename van het aantal mensen met een migratie-
achtergrond.
Kwalitatieve veranderingen: sterke diversificatie van de diversiteit. Migratie in de
21ste eeuw kent een veel grotere waaier aan landen van herkomst.
Superdiverse realiteit wordt gekenmerkt door een grotere complexiteit in haar
bevolkingssamenstelling en een grote complexiteit en ambiguïteit
(dubbelzinnigheid) in interacties.
Majority-minority-cities
Majority-minority-cities = steden waar de meerderheid van de bewoners uit een
brede waaier van minderheden bestaat.
In steeds meer steden heeft een meerderheid van de kinderen een migratie
achtergrond.
Naast nieuwe instroom door migratie zal vooral de demografische samenstelling
van de huidige bevolking in Europese steden zorgen voor de snelle transitie tot
majority-minority-cities.
Tot nu toe leefden we in een samenleving waar één groep een duidelijke
meerderheid vormde en werd er van minderheden verwacht dat zij zich
aanpasten aan de heersende opvattingen en gebruiken. In de nieuwe situatie
waarin er geleidelijk geen etnische meerderheidsgroep meer is, komen er
stedelijke samenlevingen waarin iedereen zich aan iedereen zal moeten
aanpassen.
Diversiteit in de diversiteit
Basiskenmerk van superdiversiteit: diversificatie van de diversiteit (groeiende
diversiteit binnen de diversiteit). de complexiteit en interacties hierbij is de
kern van superdiversiteit.
Vroeger: migratiepatroon, beperkt aantal landen van herkomst migreerden naar
een beperkt aantal gastlanden.
Nederland kende een sterke migratie vanuit Suriname, Antillen, Marokko en
Turkije.
Het resultaat van de meer diverse migratie is een groeiende versnippering in de
achtergronden van migranten.
- Toename van het aantal nationaliteiten in steden (Amsterdam, Rotterdam,
Antwerpen enz. kennen zo’n 170 verschillende nationaliteiten).
- Toename van religieuze diversiteit. (Toenemend belang van de islam in westerse
samenlevingen).
- Toename van migratiemotieven. (arbeidsmigratie, gezinshereniging, vluchten
om politieke of economische redenen, op zoek naar een beter leven)
Het is belangrijk om oog te hebben voor de groeiende verschillen in
sociaaleconomische posities.
Ander belangrijk kenmerk van superdiversiteit is het groeiende belang van
, transnationalisme (de mate waarin migranten contact houden met netwerken
van familie, vrienden of kennissen over grenzen heen).
Superdiversiteit als proces van differentiatie
Superdiversiteit gaat over de transitie naar een samenleving waarin diversiteit
niet langer is van minderheden. Het verwijst naar de normalisering van
diversiteit, die de regel wordt in de samenlevingen van de 21 ste eeuw.
Superdiversiteit moet ons helpen om de snel veranderende werkelijkheid te
begrijpen.
De werkelijkheid verandert sneller dan onze taal
Om de groeiende etnisch-culturele diversiteit te kunnen begrijpen en analyseren,
is het van belang dat we stil staan bij hoe we begrippen (taal) juist gebruiken.
Taal kleurt namelijk onze blik en ons denken, waardoor het niet neutraal is.
De letterlijke betekenis van migrant is bijvoorbeeld iemand die migreert van het
ene land naar een ander om er langdurig te verblijven, maar toch verengen en
verruimen we die term. We noemen mensen van Turkse of Marokkaanse afkomst
migranten, maar de Duitse of Franse migranten geven we meestal die naam niet.
Ook blijven we kinderen en zelfs kleinkinderen als migrant aanspreken, ook al zijn
ze gewoon hier geboren.
Nieuwe woorden voor nieuwe werkelijkheden
De afgelopen twee decennia zijn we uitgegroeid van een samenleving met
beperkte migratie naar een samenleving waarin etnisch-culturele diversiteit tot
een basiskenmerk is uitgegroeid. Deze 21ste eeuw is in Europa een eeuw van
superdiversiteit, met een groeiende diversiteit binnen de diversiteit.
Hoofdstuk 3: Migratie van hoog tot laag
Met diversiteit groeien ook sociale verschillen tussen en binnen
gemeenschappen.
Hoewel vele migranten hier beter leven dan in het land van herkomst, leven ze
naar de normen van onze westerse samenleving alles behalve goed. De
armoedecijfers bij mensen van een andere etnische afkomst zijn alarmerend
hoog. De gekleurde armoede groeit.
Groeiende gekleurde armoede
Recente cijfers uit het Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting:
armoederisico mensen van Belgische origine 12% (2007-2009) en bij mensen van
niet-Europese afkomst 37% (mensen van Marokkaanse origine zelfs 54%).
Ook andere sociale indicatoren tonen een verhoogde maatschappelijke
kwetsbaarheid:
- Werkloosheid
- Lager scholingsniveau (niet alleen de eerste generatie, maar vaak ook hun
kinderen en kleinkinderen).
Stedelijke armoede
Doordat de meeste migranten in de steden leven is er dus vooral in de steden
sprake van deze gekleurde armoede.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Chantalcx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.
