Dit is een beknopte samenvatting van alle stof van het vak Openbare Financiën 2 voor Fiscale Economie. Let wel: ik heb alles in bullet points geschreven en niet voluit in zinnen, vandaar 'beknopt'.
Veronderstellingen van de markteconomie:
- Volkomen mededinging
- Informatiesymmetrie
- Geen transactiekosten
- Geen externe effecten
- Overal bestaat een markt voor
Schaden van deze veronderstellingen:
- Reguleringen bij monopolies
- Informatie asymmetrie
- Wel transactiekosten
- Wel externe effecten
- Geen markt voor publieke goederen
Redenen dat lumpsum niet werkt:
- Niet uitvoerbaar op individueel niveau deze belastingen vast te stellen
- Mensen gaan strategisch handelen
Drie principes doelmatig herverdelen:
- Optimale niet-lineaire inkomstenbelasting
- Optimale indirecte instrumenten naast belasting op inkomen
- Optimale productie-efficiëntie
Optimale niet-lineaire inkomstenbelasting:
- Alle herverdeling loopt via belastingen en uitkeringen
- Geen toeslagen
- Niet lineair wil zeggen met mogelijk progressieve tarieven ben heffingskortingen
- Idee is dat talentverdiensten en inkomen positief gecorreleerd zijn
- Andere instrumenten verstoren consumptie beslissingen, bijvoorbeeld huurtoeslagen
Optimale indirecte instrumenten:
- Belasting verstoort beslissing om arbeid aan te bieden
- Er zijn goederen en diensten complementair aan werken die gesubsidieerd kunnen worden
- Goederen en diensten die een substituut zijn voor werken zouden belast moeten worden
Optimale productie-efficiëntie:
- Geen herverdeling via de productiezijde
- Is niet doelmatig
- Verstoringen aan de productiezijde en marktmechanisme zijn in de praktijk groot
- Verstoringen aan de productiezijde komen ook bij de huishoudens terecht
Voorwaarden productie-efficiëntie:
- Markten zijn doelmatig (eerste stelling welvaartseconomie)
- Geen overwinsten
- Alle transacties zijn observeerbaar
- Iedereen heeft gelijke toegang tot productietechnologie
Redenen welvaartsverlies:
- Prijs is verstoord, het loon dat werkgevers betalen verschilt van het nettoloon dat werknemers ontvangen
- Werkgevers waarderen werk meer dan werknemers
- Dat verschil komt de overheid toe
- Gevolg is dat er minder arbeid wordt aangeboden, dat welvaartsverlies is de Harberger driehoek
, Belangrijkste redenen voor de overheid om belastingen te heffen:
- Om collectieve middelen/overheidsvoorzieningen te financieren
- Herverdeling tussen hoge en lage inkomens
- Profijtbeginsel
Instrumentele functies van belastingheffing:
- Allocatiefunctie
- Stabilisatiefuntie
- Herverdelingsfuntie
Doelen van fiscaal instrumentalisme:
- Arbeidsmarktparticipatie
- Ondernemerschap
- Klimaat en energie/duurzaamheid
- Cultuur en erfgoed bevorderen
- Onderwijs en scholing/kenniseconomie
- Wonen/huisvesting
- Zorg
- Maatschappelijk belang
- Inkomens en vermogensbeleid
- Internationale samenwerking
Voordelen fiscaal instrumentalisme:
- Kan doelmatig zijn
- Wetgevend en uitvoerende expertise van de Belastingdienst
Nadelen fiscaal instrumentalisme:
- Wetgeving wordt ingewikkeld
- Effectiviteit is niet goed zichtbaar
- Smallere grondslag leidt tot hogere, meer verstorende tarieven
- Vaak profiteren de hoge inkomens onbedoeld meer
- In strijd met gelijkheidsbeginsel
Cijfers over marginaal tarief en elasticiteit zijn niet exact:
- Tarief en elasticiteit verschillen per inkomen, wel aantoonbaar effect maar kan twee kanten op gaan
- Arbeidsvraag is niet volkomen elastisch, deel van doelmatigheidsverlies wordt afgewenteld op werkgevers
- Werkgeverspremies slaan neer in bruto inkomen, dit verhoogt de wig en dus het effectieve marginale tarief
- Ontbrekende verzekerings- en kapitaalmarkten, dit verkleint het marginale tarief, he is deels een verzekering
- Lonen ruimen niet, maar worden bepaald door vakbonden en wettelijke minimumlonen
Redenen dat de belastingdruk voor alleenverdieners is opgelopen en opzichte van tweeverdieners:
- De afbouw van de arbeidskorting
- Toename van de inkomensafhankelijke combinatiekorting
- De afbouw van de algemene heffingskorting voor hogere inkomens (aanrechtsubsidie)
Economische redenen voor de omkeerregel:
- Het stimuleert sparen voor het pensioen
- Belastinginkomsten lopen meer samen met de verwachte uitgaven en vergrijzing
Waaruit bestaat de fiscale subsidie van de omkeerregel:
- De belastingdruk is ten tijde van de uitkering lager dan met de belasting van de premies
- Pensioenpremies worden net als besparingen niet belast in box 3, zoals andere vermogenstitels
5 beleidsopties om de omkeerregel en de fiscale subsidie te verminderen of zelfs af te schaffen:
- Afschaffing vrijstelling ouderen voor AOW-premie
- Afschaffen progressiviteit in box 1 IB
- Belasten rendement pensioenfondsen
- Uniforme vermindering pensioenopbouw
- Gedifferentieerde vermindering pensioenopbouw
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Viscalist. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
