Samenvatting Oncology and public health
Hoorcollege 2: Introductie Public health
Definitie van public health: The science and art of preventing disease, prolonging life and promoting
health through the organized efforts of society à vebeteren van publieke gezondheid
Definitie van gezondheid: Health is a state of complete physical, mental and social well-being and
not merely the absence of disease or infirmity
Velden van Public Health
1. Epidemiologie en community diagnose (populatie gebaseerd: van lokaal tot wereldwijd)
2. Collectieve preventie (diagnose, van individu tot nationale policies) en health promotie
(behandeling)
3. Gezondheidszorg organisatie en performance (uitkomst: van quality of life tot
levensverwachting)
3 functies van public health (WHO)
• Verkrijgen en monitoren van de gezondheid van groepen en populaties at risk om
gezondheidsproblemen en prioriteiten te bepalen
• Formulatie van publieke policies die ontworpen zijn om geïdentificeerde lokale en nationale
gezondheidsproblemen/prioriteiten op te lossen
• Verzekeren dat alle populaties toegang hebben tot voldoende en kost-efficiënte zorg,
inclusief gezondheid promotie en ziekte preventie services.
Wereldwijde belasting door kanker:
• Kanker is hoofdoorzaak van dood (1 op 8 doden)
• Toename van wereldwijde populatie, met toenemende leeftijd
• Screening leidt tot identificatie van meer nieuwe gevallen (borst (vrouw), cervix en colon
kanker (man)).
• Er zijn ook toenemende risicofactoren (roken, obesitas, fysieke inactiviteit en ongezond
dieet)
Geografische variatie:
Ø Maagkanker: 7x toegenomen risico in Japan en Korea door gerookte vis
Ø Borst en prostaat: minder frequent in Azië (door minder westers dieet)
Ø Melanoma: zonnige landen
Ø Lever kanker: zuidoost Azië en oost Afrika door hepatitis B
Ø Thyroid kanker: tekort aan iodine in lokaal voedsel en water
Preventie
• Primair: preventie van het ontstaan van de ziekte (bijvoorbeeld door verbeteren van gezonde
levensstijl, legislation (verhogen van belasting op tabak/alcohol) en HPV vaccinatie).
Ongeveer 30% van de kankers kunnen voorkomen worden (roken, zonnen, sporten, voeding)
Ø Fysieke activiteit verlaagt het risico op colon kanker met 24%
• Secundair: detecteren en behandelen van ziekte in een vroege fase, voordat symptomen
ontstaan (screening voor borst, cevicale, colon kanker)
• Tertiair: voorkomen van schade en pijn van de ziekte, vertragen van de ziekte en voorkomen
van veroorzaken van andere problemen door ziekte (survivorship care (verbeteren van
HRQoL), voorkomen van kanker terugkeer).
Risicofactoren
• Overgewicht of obesitas: colorectum, borst (post-menopauze), gallbladder, kidney, liver,
oesophagus, ovary, pancreas, prostate, stomach, endometrium
• Weight gain in adulthood: breast (post-menopause)
1
,Samenvatting Oncology and public health
• Salt-preserved foods: stomach
• Arsenic in drinking water: bladder, lung, skin
• Alcoholic drinks: colorectum, breast, liver, mouth, pharynx, larynx, oesophagus, stomach
• Beta-carotene supplements: lung
• Mate (South American herbal tea): oesophagus
• Contonese style salted fish: nasopharynx
• Processed meat: colorectum, stomach
• Red meat: colorectum
• Glycaemic load (raise in blood sugar by diet): endometrium
• Aflotoxins (toxins produced by certain fungi): liver
• Height (being tall): colorectum, breast, kidney, ovary, pancreas, prostate
• Greater birth weight: breast
Afgenomen risico door:
Non-Starchy vegetables: mouth, pharynx, larynx
• Fruit: lung, mouth, pharynx, larynx
• Physical activity: colon, breast, endometrium
• Dietary fibre: colorectum
• Breast feeding: breast
• Coffee: liver, endometrium Unanswered questions no recommendations
• Garlic: colorectum
• Greater body fatness: breast (pre-menopause)
• Greater body fatness between 18-30 years: breast (post-menopause) many cancers
• Diets high in calcium: colorectum Unanswered questions link milk/dairy and other cancers
no recommendations
• Alcohol: kidney
Adviezen:
• Fysiek actief zijn
• Dieet rijk van graan, groente, fruit en peulvruchten (pulses)
• Limiteren van fastfood, hoog vet, rijk aan suiker voedsel
• Limiteren van suiker houdende dranken en alcohol
Hoorcollege 3: Introductie in oncologie
Milieu toxines (rook, dieet) en humane ziekten (hepatitis en obseitas) zijn belangrijke risicofacoren
voor de ontwikkeling van kanker.
Genomische alteratie kan malignant tumor formatie veroorzaken:
• Overactivatie van oncogenen (positieve cel cycle regulators) die ongelimiteerde proliferatie
promoten
• Inactieve tumor supressor genen (negatieve regulators), promoten malignant transformatie
Wat is kanker: kanker bestaat uit een grote groep van ziekten die gekenmerkt worden door
abnormale cellen die:
• Continu prolifereren
• Lokaal weefsel infiltreren
• Metasteren (naar andere organen kunnen
verplaatsen)
Tumor: extra cellen die een massa van weefsel vormen.
Patiënt heeft vaak kanker voor meerdere jaren voordat
het gedetecteerd wordt of symptomen veroorzaak
2
,Samenvatting Oncology and public health
Typen kanker
• Carcinoma (85%); kanker in de epitheel cellen
– Squamous cell carcinoma
– Adenocarcinoma (van gland epitheel, columnar glandular epitheel)
• Sarcoma: ontstaan in bot en zacht weefsel (mesodermale cellen)
• Glioma: ontstaat in gliacellen in CNS
• Melanoma: ontstaan in melanocyten van de huid
• Leukemia: ontstaan in bloed-vormend weefsel van het beenmerg
• Lymfoma en myeloma: ontstaan in cellen van het immuunsysteem
Ontstaan van kanker
DNA replicatie is vatbaar voor:
• Toxines: leiden tot frequente deling à verhoogde kans op fouten
• Introductie van fouten (errors): fouten kunnen normaal hersteld worden of cellen ondergaan
apoptose. Sommige cellen kunnen toch overleven met abnormale verandering in hun DNA
à genomische alteratie. Deze geven een groei voordeel, normale supressie van groei en
inductie van apoptose gaat verloren.
Soorten genomische alteraties:
• Puntmutatie
• Deletie
• Insertie
• Translocatie (van chromosoom)
à gevolg van genomische alteratie is afhankelijk van het type en de locatie
Mutatie van proto-oncogen
• Een proto-oncogen is een versneller van de celcylcus, is normaal nodig om celdeling te laten
plaatsvinden doordat ze coderen voor genen die celgroei/deling promoten. Mutaties in
proto-oncogen leiden tot meer activatie (meer actief eiwit) à verhoogde celgroei/deling
• Voorbeelden: HER2, B-RAF, MEK, RAS
Mutatie van tumor supressor
• Genen blokkeren normaal de celcyclus progressie. Zijn remmers van de celdeling. Mutatie
leidt tot een inactief gen à geen expressie van de celcyclus remmers
• Voorbeelden: P53 (DNA repair, Apoptose, G0), TP53, BRCA1 en BRCA2
Hallmarks of Cancer
1. Growth signal autonomie: kankercellen zijn niet afhankelijk van (externe) groeisignalen om te
delen. Verkregen mutaties verstoren groei-factor pathwaysà ongereguleerde groei. Kunnen hun
eigen groei stimuleren
2. Evasion of growth innhibitory signals: kankercellen reageren niet op inhiberende groeisignalen
(homeostase wordt niet behouden) door verkregen mutatie of gen silencing
3. Avoiding immune destruction: succesvolle kankercellen activeren het immuunsysteem niet of
kunnen het immuunsysteem belemmeren om immuunvernietiging te vermijden
4. Unlimited replication potential: kankercellen behouden de lengte van de telomeren en
voorkomen senescentie door Hayflick limiet te vermijden. Kunnen hierdoor oneindig delen
5. Tumor-promoting inflammation: alle tumorcellen bevatten inflammatoire immuun cellen.
Inflammatie is een immuunrespons die de core-hallmarks kan faciliteren; leveren van
groeifactoren, enzymen die angiogenese en invasie stimuleren etc. inflammatoire cellen laten
mutagene zuurstofsoorten vrij (ROS)
3
, Samenvatting Oncology and public health
6. Invasie en metastase: beweging van kankercellen naar ander lichaamsdeel is hoofdoorzaak van
dood. Alteraties in het genoom kunnen de activiteit/hoeveelheid enzymen aanpassen die
betrokken zijn bij invasie of adhesie
7. Angiogenese (de formatie van nieuwe bloedvaten): kankercellen induceren angiogenese voor de
tumor survival en expansie (aanleveren van meer zuurstof en nutriënten). Veranderen van balans
tussen angiogene inducers en inhibitors kan leiden tot angiogenic switch à meer angiogenese
8. Genoom instabiliteit en mutatie: meeste hallmarks komen tot stand door genomische alteraties.
Falende DNA mismatch repair pathways kunnen leiden tot genomische instabiliteit
9. Evasion of cell death: kankercellen ontwijken apoptotische signalen (die
normaal vrijkomen bij DNA schade) à geen celdood
10. Reprogramming energy metabolism: ongecontroleerde celdeling vereist
een toename in brandstof en biosynthetische precursors. Energie
metabolisme wordt aangepast. Kankercellen voeren (net zoals normale
cellen) glycolyse uit, ook in de aanwezigheid van zuurstof. Glycolyse
intermediates kunnen gebruikt worden in biosynthese pathways
Aantal mutaties
• In solide tumoren zijn er gemiddeld 33-36 genen die een subtiele
mutaties vertonen (colorectaal, borst). Andere zijn uitschieters (ongeveer 200 mutaties in
long en melanoma)
• Typische tumor bestaat uit 2 tot 8 driver gene mutaties (de overige mutaties zijn passengers
die niet leiden tot selectief groei voordeel). Ongeveer 140 genen zijn er bekend die, wanneer
ze veranderd zijn door intragenic mutaties, de tumorgenesis kunnen ‘driven’
Risicofactoren
• Roken: carcinogenen leiden tot risico voor mutatie. 20% van wereldwijde kanker doden
• UV licht: UV radiatie leidt tot genetische mutatie die immuunsysteem cutaan veranderd.
Leidt tot melanoma
• Tekort aan beweging: carcinogenese: fysieke beweging stimuleert imuunsysteem,
angiogenese en hormonale functie
• Obesitas: carcinogenese: hogere hormoon levels (estrogeen, insuline, ROS)
• Dieet
• Alcohol
• Milieu: luchtvervuiling, industriële vervuiling, chemische blootstelling en meeroken
• LevensstijlL HPV (genitale-, head- en nek kankers), EBV (nasopharyngeale carcinoma en
Burkitts lymfoma), Hepatitis B en C (hepatocellulaire kanker)
• Inhereted risico: 5% van alle kankers zijn erfelijk (colon kanker (lynch syndroom), borst en
ovarian (BRCA))
Hoorcollege 4: Tumor diagnose en behandeling
Voorbeeld: non-hodgkin of Hodgkin lymfoma à lymfeknoop biopsie
• Uiteindelijke kanker diagnose is gebaseerd op pathologische confirmatie
• Histologie: weefsel biopsie (puncture/operatie); is het kanker (ja/nee) en zo ja; welk type
• Immunofenotype: CD30, CD15, PAX5 + & CD20, CD79a, EBER - à Hodgkin lymfoma
Fysieke examinatie à niet specifiek, maar geeft goede richting
• Performance score
4
