HOGESCHOOLTAAL 3F/4F
SPELLING ALGEMEEN
SAMENSTELLING MET TUSSENLETTERS -N OF -S
Samenstelling met tussenletter -n
Bij sommige samenstellingen treedt een tussenklank op. De tussenklank -e schrijf je soms als
-en en bij andere woorden als -e.
Hoofdregel tussenletter -n = een samenstelling wordt een tussenklank met -en als het
linkerdeel een zelfstandig naamwoord is dat een meervoud heeft op -en, maar geen
meervoud op -es.
Notendop noot noten
Vrouwenvleugel vrouw vrouwen
Gebarentaal gebaar gebaren
Ezelsbruggetje: het eerste deel van een samenstelling krijgt een vorm die het ook krijgt als
los woord.
Uitzondering 1: we schrijven geen tussen -n in
- Koninginnefeest
- In samenstellingen met als eerste element zon, maan, hel, Lieve-Vrouw
Uitzondering 2: we schrijven geen tussen -n
- In samenstellingen die als geheel een bijvoeglijk naamwoord zijn en waarvan het
eerste deel een zelfstandig naamwoord is dat alleen een versterkende betekenis
heeft
Uitzondering 3: we schrijven geen tussen -n
- In versteende samenstellingen, woorden die niet meer herkend worden als
samenstelling
Afleiding met tussenletter -n
Een afleiding is een bestaand woord waaraan een achtervoegsel en/of voorvoegsel is
toegevoegd. Als het eerste deel eindigt op een -n, dan blijft die -n behouden in de afleiding.
Eigendom, gelegenheid, zeggenschap, openlijk, wezenlijk, eigenlijk
- Voor het achtervoegsel -lijk of -loos komt alleen een -e wanneer het grondwoord
eindigt op een -n: woordeloos, belangeloos, waardeloos, zorgeloos, harteloos
- Alleen voor het achtervoegsel -achtig, -dom of -schap kan een tussen -n komen. We
schrijven -en als het grondwoord een meervoud heeft op -en, maar niet geen
meervoud op -es.
, Samenstelling en afleiding met -s
Soms horen we tussen 2 delen van een samenstelling een -s die niet behoort tot de woorden
waarmee we de samenstelling maken.
1. Als je een -s in een samenstelling of afleiding hoort, dan schrijf je hem ook
2. Soms kun je niet horen of er een -s wordt uitgesproken, omdat het tweede deel met
een sisklank begint. Vervang het tweede deel door een woord zonder sisklank.
Bruidsmeisje, jongensachtig, inhoudsloos
LOS, AANEEN OF MET EEN STREEPJE
Samenstelling
Samenstelling: van 2 of meer bestaande woorden kunnen we een nieuw woord maken. Vaak
wordt tussen de bestaande woorden een verbindingsklank toegevoegd.
Hoofdregel: we schrijven een samenstelling als een woord
Advies: schrijf bij twijfel de delen van een samenstelling aan elkaar vast!
Uitzondering 1
Bij klinkerbotsing moet er een koppelteken geplaatst worden
Schade-expert, college-uren
Uitzondering 2
Als een samenstelling moeilijk leesbaar is, dan mag er een koppelteken in geplaatst worden
(zowel het woord met als het woord zonder koppelteken is goed)
Collegeaantekeningen of college-aantekeningen
Uitzondering 3
Engelse samenstellingen worden vaak ten onrechte los geschreven
Businessplan
Uitzondering 4
Woordgroepen die wel met meer dan een woordaccent uitspreken schrijven we niet aan
elkaar vast
- In de woorden door middel van leggen we 3 accenten
- In verband met, alle drie, blind vliegen, in stand houden, korte golf, nasi goreng
Samenstellingen met verwisselbare elementen
Hoofdregel: we gebruiken een koppelteken tussen gelijkwaardige delen in een
samenstelling. Een luitenant die tegelijk kolonel is, kunnen we een luitenant-kolonel
noemen. Gelijkwaardige zelfstandige naamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden die we op
deze manier aan elkaar koppelen, krijgen een koppelteken.
Gin-tonic, café-restaurant, scanner-fax
Bij een 3e gelijkwaardige deel, schrijf je ook een koppelteken: sociaal-democratisch-liberaal
Gelijkwaardige bijvoeglijke naamwoorden: zwart-wit, paars-groen, biologisch-dynamisch