Volledige samenvatting van het vak Sociaal Werk en Sociale Rechtvaardigheid.
Modeltrajectjaar 2 sociaal werk - academiejaar .
Aantal pagina's: 50.
Behaald resultaat m.b.v. deze samenvatting (eerste zittijd): 13/20.
Sociaal werk en sociale rechtvaardigheid – samenvatting 2022 - 2023
HOOFDSTUK 1 – INLEIDING TOT SOCIALE RECHTVAARDIGHEID
1.1. WAT IS SOCIALE RECHTVAARDIGHEID?
Rechtvaardigheid = redeneren, de beginselen op basis waarvan men stelt of handelingen juist en
eerlijk zijn
‣ Waarom is iets rechtvaardig of eerlijk?
‣ Is wat juist is, ook altijd eerlijk?
‣ Is wat eerlijk is, ook altijd juist?
Sociale rechtvaardigheid = visies over wat faire en rechtvaardige relaties tussen individuen en de
samenleving zijn
‣ Doel van sociale rechtvaardigheid:
o Individuen vervullen hun rol in de samenleving
o Individuen krijgen al dan niet waar ze recht op hebben
‣ Grondlegger: Nancy Fraser
→ Toewijzen van rechten en plichten m.b.t. de basisinstituties van een samenleving:
‣ Verdeelde lasten in de samenleving: vb. school betaalt extra kosten, overheid betaalt extra
subsidies, …
‣ Delen in de lusten: onder welke voorwaarden kan iemand genieten van een aantal
basisvoorwaarden?
→ Sociale rechtvaardigheid wordt vaak gemeten a.d.h.v.:
‣ Verdeling van rijkdom
‣ Kansen op persoonlijke ontwikkeling
‣ Welke sociale voordelen er zijn, voor wie en onder welke voorwaarden
‣ Gelijkwaardige participatie aan de samenleving
Casus 1: mensen met een beperking
‣ Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap
‣ Artikel 1: het volledige genot door alle personen met een handicap van alle mensenrechten en
fundamentele vrijheden op voet van gelijkheid te bevorderen
‣ Casus: Verdienen mensen die doof zijn om te studeren?
o Rechtvaardig antwoord: ja
o Wat moet er gebeuren opdat dit kan gewaarborgd worden?
▪ School moet zorgen voor iemand die kan vertalen naar gebarentaal
▪ → nieuwe kwestie: wie gaat dit betalen?
o Concreet: hoe is het recht van de studente te realiseren in de realiteit?
o Realiseren van het recht is vaak complex en moeilijker dan het recht toekennen zelf
‣ Iedereen is voor inclusie maar hoe gaat men dit concreet toepassen in de praktijk?
Casus 2: recht op wonen
‣ Rechtvaardige uitspraak: “Iedereen heeft recht op wonen”
‣ Maar concreet: heeft iedereen effectief toegang tot wonen?
‣ Casus: sociale woningen → mag iedereen zich op de lijst van sociale woningen zetten?
o Wat zijn de criteria om een sociale woning te mogen hebben? (vb. Belgische
nationaliteit, inkomensgrens, …)
1
,Sociaal werk en sociale rechtvaardigheid – samenvatting 2022 - 2023
NANCY FRASER:
‣ Standpunt: sociale rechtvaardigheid = gelijkwaardige participatie
‣ 3 domeinen rond sociale rechtvaardigheid en sociaal werk
‣ Hoe moet de samenleving eruit zien om sociaal rechtvaardig te zijn?
Vraag naar
Vraag naar herverdeling – Vraag naar herkenning –
vertegenwoordiging –
redistributie recognitie
representatie
Kwesties over de verdeling van Kwesties over erkenning van Kwesties over mee vorm geven
goederen, diensten, etc. in de wie men is en wil zijn in de aan de samenleving, een stem
samenleving samenleving, vragen over hebben in de samenleving
identiteit
= het economische domein = het culturele domein = het politieke domein
→ Nancy Fraser onderscheidt 3 soorten onrechtvaardigheden én 2 strategieën om deze
onrechtvaardigheden te bestrijden
3 soorten onrechtvaardigheden:
Economische Culturele
Politieke onrechtvaardigheden
onrechtvaardigheden onrechtvaardigheden
· Ongelijke verdeling van · Normen en waarden die · Hoe politieke besluitvorming
materiële bronnen en maken dat je je als en mechanismen ervoor zorgen
diensten (inkomen, persoon of als lid van een dat niet iedereen een gelijke
woonkwaliteit, …) minderheidsgroep stem heeft
· vb. vrouwen krijgen nog minderwaardig voelt · vb. vrouwen die vroeger geen
altijd minder loon · vb. mensen met een andere stemrecht hadden, mensen zonder
etnisch-culturele papieren, ...
achtergrond, lgbtqia+ · Kan ook minder duidelijk zijn:
gemeenschap, … vb. mensen in armoede, mensen
met mentale beperking, …
→ Nood aan redistribution → nood aan recognition of → nood aan representation of
of herverdeling erkenning vertegenwoordiging
→ Onrechtvaardigheden zijn inherent verweven met elkaar = complex samenspel!!
2 strategieën:
Affirmatieve benadering Transformatieve benadering
· Ongelijkheden zelf aanpakken · De samenleving aanpakken
· Compenserende strategieën: vb. · vb. door ongelijkheidsmechanismen bloot te
voedselbanken, quota, burgerschapszin leggen en te veranderen, streven naar andere
manieren van besluitvorming en participatie
2
,Sociaal werk en sociale rechtvaardigheid – samenvatting 2022 - 2023
1.2. SOCIALE RECHTVAARDIGHEID ALS SOCIAAL-POLITIEK KADER VOOR SOCIAAL
WERK: VAN GUNST NAAR RECHT
VAN TEKORTKOMINGEN NAAR MOGELIJKHEDEN:
18e – 19e eeuw:
‣ Medisch model: deficit – benadering
‣ ~ sociaal werk: ‘sociale tekortkomingen’
‣ = de onaangepastheid van een individu of een groep mensen aan de burgerlijke waarden en
normen in onze samenleving → “het zijn de individuen zelf die zich niet willen aanpassen”
‣ Beschavingsoffensief: ‘classe dangereuse’
‣ Rol van sociaal werk: beschaving bijbrengen → praktisch: via de eerste kinderwetten
o 1889: Wet op het Verbod op Kinderarbeid
o 1912: Wet op de Kinderbescherming
o 1914: Wet op de Leerplicht
Na WOII:
‣ Ondersteunende benadering
‣ Startpunt: de mogelijkheden van mensen
o vb. eigen kracht, herstelgericht werken, ervaringsdeskundigen inzetten, zelforganisaties, …
‣ Naast individuele aandacht ook structurele focus → hoe moet men maatschappelijke
structuren aanpassen zodat mensen met een beperking toch kunnen deelnemen?
Is de aandacht voor tekortkomingen volledig verdwenen?
⁎ Actuele zaak: nudging bij mensen in armoede → letterlijk mensen
in armoede een ‘duwtje’ in de rug geven
⁎ Er wordt nog steeds in grote mate gefocust op de mensen zelf en
hun gedrag
3
, Sociaal werk en sociale rechtvaardigheid – samenvatting 2022 - 2023
VAN SOCIALE CONTROLE NAAR EMANCIPATIE:
18e – 19e eeuw:
‣ Doel van sociaal werk: sociale controle
o vb. heropvoedingsmaatregelen in de jeugdzorg, arbeidsmarktbegeleiding of programma’s van
sociale hygiëne
‣ = de instrumentalisering van het sociaal werk → inzetten voor de realisatie van doelen die
gelegen zijn buiten haar praktijk
Na WOII:
‣ Jaren ’60: maatschappelijke contestatiebeweging
‣ Van verticale naar horizontale ondersteuningsrelaties: focus op onderhandeling
‣ Doel van sociaal werk: emancipatie = kritische analyse van machtsrelaties die beletten dat
mensen tot hun recht komen met respect voor de menselijke waardigheid
Is er volledig overgegaan van sociale controle naar emancipatie?
⁎ Dubbelkarakter van het sociaal werk
⁎ Spanningsveld: controlerend vs. emanciperend!
VAN PATERNALISME NAAR GEBRUIKERSPARTICIPATIE:
18e – 19e eeuw:
‣ Sociaal werk als expert en vertegenwoordiger van een superieure moraal
‣ Cliënten als ‘objecten van zorg’
‣ Aanbodsgerichte logica: cliënt past zich aan aan de structuren van het sociaal werk
Na WOII:
‣ Recht op zelfbeschikking
‣ Democratische welzijnsbenadering:
o Mede-actorschap van cliënten
o Dialogische relatie tussen sociaal werker en cliënt
o Participatieve opvatting
‣ Vraaggericht werken
Is vraaggericht werken respectvoller?
⁎ De afwezigheid van een zorgvraag afwezigheid van de
zorgbehoefte
⁎ ‘bemoeizorg’ of ‘aanklampende zorg’ kunnen gezien worden als
nieuwe vormen van paternalisme
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mirandaopstal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
