De participatiemaatschappij vergroot de kans op eenzaamheid bij ouderen
In de huidige samenleving wordt er steeds meer een beroep gedaan op de kracht en
zelfredzaamheid van de burgers. Dit geldt ook voor een grote en kwetsbare groep binnen
onze samenleving: de ouderen. Verzorgingshuizen verdwijnen, er wordt minder verpleging
ingezet en mantelzorgers worden in toenemende mate belast. Burgers kunnen minder een
beroep doen op gefinancierde voorzieningen en moeten meer putten uit eigen kracht en
ondersteuning van informele sociale netwerken. Het beschikken over sociale contacten die
ondersteuning bieden wint daardoor steeds meer aan belang (Bogaart & Broenink, 2011).
Uit onderzoek van het TNS NIPO, een opinieonderzoeksbureau dat samen met Synovate en
Peil.nl behoort tot de top drie van opinieonderzoekers in Nederland, in november 2012 blijkt
dat er meer dan 4,1 miljoen 55-plussers in Nederland wonen, van wie 1 miljoen zich
eenzaam voelt. Daarvan zijn 200.000 55-plussers extreem eenzaam: zij hebben slechts een
keer in de maand sociaal contact. Van de ruim 2,9 miljoen 65-plussers voelen bijna 900.000
mensen zich eenzaam (Nationaal Ouderenfonds, z.d.).
Uit cijfers van het CBS blijkt dat er in 2040 4,7 miljoen 65-plussers zullen leven in Nederland.
In 2015 waren dit 3 miljoen 65-plussers (Nationaal Ouderenfonds, z.d.).
De overheid ziet graag dat ouderen langer thuis blijven wonen en zelfstandig zo veel
mogelijk informele hulpverlening krijgen. Het idee vanuit de overheid is dat de ouderen dit
kunnen doen met behulp van hun omgeving en sociale kring.
Als ik kijk naar de cijfers die uit onderzoek van het TNS NIPO zijn gebleken en naar het
geschatte aantal 65-plussers in 2040, vraag ik me af of we op deze manier niet waarbij gaan
aan de wensen en behoeften van de ouderen in onze samenleving. Als maatschappelijk
werker is het mijn taak om het tot zijn recht komen van de cliënt in wisselwerking met zijn
omgeving te bevorderen (NVMW, z.d.), maar op dit moment signaleer ik zowel probleem
veroorzakende als probleemversterkende factoren binnen de regels en wetten die sinds de
invoering van de Wmo van kracht zijn gegaan. Daarom vraag ik mij af of de
participatiemaatschappij de kans op eenzaamheid bij ouderen vergroot, in plaats van
tegengaat.
Ouderen worstelen met vraagverlegenheid
Met de komst van de Wmo in 2007 en de uitbreiding in 2015 zijn de taken van onder andere
de huishoudelijke hulp verschoven naar de gemeenten (Rijksoverheid, z.d.). Door meer
beroep te doen op informele hulpverlening wil de Wmo de kosten van formele hulpverlening
terugdringen. Met de nieuwe weg die is ingeslagen wordt er meer participatie en
zelfredzaamheid van de burgers verwacht. Een manier om de zelfredzaamheid te vergroten
is het zo lang mogelijk thuis laten wonen van ouderen, hierdoor wordt er veel verwacht van
de familie en sociale omgeving van deze mensen.
Het idee is dat informele hulpverlening moet worden gegeven door de sociale kring van de
cliënt, de totstandkoming van deze informele hulpverlening kan echter worden belemmerd
door vraagverlegenheid. Vraagverlegenheid is het voelen van terughoudendheid bij het
vragen om hulp, uit onderzoek blijkt dat onder ouderen een zekere mate van
vraagverlegenheid speelt. Voor het laten slagen van deze manier van hulpverlening is het
van belang dat ouderen zich niet bezwaard voelen om hulp te vragen, maar dit is op dit
moment wel het geval. Uit onderzoek van Janlöv (Janssen, 2014) is gebleken dat de
zelfwaardering van ouderen daalt wanneer zijn vragen om hulp, zij voelen zich dan nutteloos.
Alan Keith-Lucas (Janssen, 2014) heeft een model ontworpen waarin wordt weergegeven
dat iemand aan vier voorwaarden moet voldoen, wil de persoon vragen om hulp. Ten eerste
moet er een hulpvraag zijn vanuit de persoon zelf, vervolgens moet de persoon er klaar voor
zijn om zich kwetsbaar op te stellen en aan een ander toe te geven hulp nodig te hebben. Als
derde moet de persoon bereid zijn om een bepaalde mate van controle aan de ander te
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lonieh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.