Samenvatting verpleegkunde & methodiek II
Leertaak 1: Oriëntatie op preventie & Leertaak 2: Anamnese, PE(S)
en screening
Beroepsprofiel op pagina 17
Preventie omvat alle interventies die anticiperen op risico, en actie ondernemen wanneer er een
verhoogd risico aanwezig is danwel eerste signalen zich ontwikkelen en de problematiek aan het
ontstaan is of dreigt te verergeren.
Doel is gezond blijven en gezondheid te bevorderen en te beschermen
Er zijn 4 indelingen van preventie in gebruik namelijk:
1. Doelgroep
2. Fase van ziekte
3. Type maatregel
4. Methode van uitvoering
Preventie maatregelen worden op verschillende plekken/locaties/settings uitgevoerd, vooral
op school, in de zorg, in de wijk en op de werkplek.
Integrale benadering richten preventiemaatregelen zich zowel op gedrag van de personen als op de
fysieke en sociale omgeving.
Doelgroep van preventie:
Doelgroep varieert van gezonde bevolking tot chronische
zieke mensen.(zie foto voor hoe de doelgroepen worden
onderscheiden via deze ziektestadium)
Preventie is vaak gericht op een specifieke doelgroep van
mensen die extra bescherming nodig hebben of meer risico
lopen om ziek te worden.
Een doelgroep bestaat ook uit mensen die tot eenzelfde
leeftijdsgroep horen (ouderen, jongeren), of op een andere
manier een groep vormen (zwangere vrouwen, mensen met een
lage sociaaleconomische status).
Preventie naar fase van ziekte:
Preventie naar fase waarin de ziekte zich bevindt.
Preventie naar type maatregel:
Preventieve maatregelen ingedeeld naar het type maatregel.
Ziektepreventie: voorkomt specifieke ziekten of signaleert deze vroegtijdig. (bv: screening,
vaccinaties en preventieve medicatie)
Gezondheidsbevordering: bevordert een gezonde leefstijl en een gezonde sociale, fysieke
omgeving.
Gezondheidsbescherming: beschermt de bevolking tegen gezondheidsbedreigende factoren. (bv:
kwaliteitsbewaking van drink- en zwemwater, afvalverwijdering en verkeersveiligheid)
Preventiemethode van uitvoering:
Preventiemaatregelen kunnen ingedeeld worden naar de methode die gebruikt wordt.
Pagina 1 van 22
,In Nederland wordt ‘indeling die de handreiking gezonde gemeente’ veel hanteert. Deze
onderscheidt 5 methoden:
1. Inrichten van de fysieke en sociale omgeving. (bv: rookvrije schoolpleinen, aanpassingen
met behulp van nudging( beïnvloeden van (keuze)gedrag door een zetje in de goede richting
te geven), het creëren van meer speelruimte in de wijk, aanpassingen in de infrastructuur
van aandachtswijken, het stimuleren van onderlinge betrokkenheid en sociale steun van
buurtbewoners.)
2. Regelgeving en handhaving, (bv: wetten, vergunningen, leeftijdsgrenzen, reclamebeleid,
handhaven van regels of prijsmaatregelen (accijnzen of subsidies).)
3. Voorlichting en educatie aan groepen, (bv: groepsvoorlichting, lesprogramma’s over een
gezonde leefstijl op school en landelijke publiekscampagnes.)
4. Signaleren en individueel advies geven, (bv: het preventieconsult,
signalering overgewicht op school, landelijke screeningsprogramma’s, screening
van soa bij risicogroepen of gerichte voorlichting aan ouders op het consultatiebureau.
5. Ondersteunen, (bv: kortdurende adviesgesprekken door de huisarts, preventieve
groepscursussen in de ggz of beweegprogramma’s).
Populatiebenadering -> wordt de hele bevolking of een grote deelgroep daaruit benaderd. Bv
publiekscampagnes.
Hoogrisicobenadering is vooral aangewezen als het relatieve risico op het probleem waar de
interventie op is gericht hoog is, maar er betrekkelijk weinig mensen zijn bij wie het risico sterk
verhoogd is.
We kunnen preventie indelen in: universele, selectieve, geïndiceerde en zorggerelateerde preventie.
Universele preventie richt zich op de totale bevolking of grote groepen daarbinnen.
Doel: bij alle mensen de gezondheid te verbeteren en de kans op ziekte te verminderen.
Primaire preventie & populatiebenadering.
Selectieve preventie is gericht op bevolkingsgroepen met een verhoogd risico.
Doel: de gezondheid van specifieke risicogroepen te verbeteren.
Hoogrisicobenadering & secundaire preventie
Geïndiceerde preventie richt zich op individuen die nog geen gediagnosticeerde ziekte hebben, maar
wel beginnende klachten of symptomen.
Doel: het ontstaan van ziekte of verdere gezondheidsschade te voorkomen.
Hoogrisicobenadering & secundaire preventie
Zorggerelateerde preventie is gericht op individuen met een ziekte
Doel: ziektelast reduceren en complicaties of co-morbiditeit te voorkomen
Tertiaire preventie
Rol van de verpleegkundige: voortdurend bezig zijn met het signaleren van risico’s en het
‘voorkomen van erger’.
Volksgezondheidenzorg.info
Preventiemaatregelen kunnen ingedeeld worden naar de methode die gebruikt wordt: 5:
1. Inrichten van de fysieke en sociale omgeving
2. Regelgeving en handhaving
3. Voorlichting en educatie aan groepen
4. Signaleren en individueel advies geven
5. ondersteunen
Pagina 2 van 22
, Hoofdstuk 1 gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering
Gezondheidsbevordering; in preventie van ziekten zijn er drie die belangrijk zijn:
primaire preventie richten we ons op het voorkomen van een gezondheidsprobleem of
categorie van aandoeningen
secundaire preventie proberen we mensen met een voorstadium of vroeg stadium van een
aandoening te identificeren
tertiaire preventie richt zich op mensen met een ziekte of handicap.
Middelen om gezondheidsbevordering te bereiken:
Met gezondheidsvoorlichting proberen we mensen te motiveren tot, te trainen in, en te
helpen bij gezond gedrag.
Met voorzieningen proberen we gezond gedrag gemakkelijker te maken
Met regelgeving, controle en sancties wordt geprobeerd gezond gedrag af te dwingen.
We kunnen op vijf niveaus doelgroepen onderscheiden met daarin de personen die beslissingen
nemen.
1. Individueel niveau (personen die risico lopen)
2. Interpersoonlijk of groepsniveau (ouders)
3. Organisatieniveau (directeuren)
4. Lokaal niveau (opinieleiders in wijken of dorpen)
5. Samenlevingsniveau (landelijke politici)
Intervention mapping
1. Gezondheidskundige analyse
2. Definiëren van doelen
3. Methoden en theorieën van gedragsverandering
4. Ontwerpen van interventie
5. Implementatie
6. Evaluatie
Prevalentie: geeft aan hoeveel gevallen mensen uit een gegeven aantal op enig moment de
aandoening hebben. ( wordt beschreven als … op 1000 in nederland)
Incidentie: het aantal nieuwe gevallen van de ziekte per tijdseenheid, per aantal van de bevolking
( meestal … op 1000 per jaar beschreven)
ZONMW bevordert gezond gedrag en het voorkomen van ziekte; gebeurt door het ontwikkelen van
nieuwe of het verbeteren van bestaande preventieve interventies.
Preventieve interventies: (arbeid, screening, geestelijke gezondheid, leefstijl, medische interventies,
infectieziektebestrijding)
Meest voorkomende gezondheidsproblemen:
1. Nek- en rugklachten
2. Artrose
3. Diabetes mellitus
Meest voorkomende leefstijlfactoren:
1. Roken
2. Alcohol
3. Obesitas/overgewicht
Pagina 3 van 22
