Niet duidelijk of eerste filosofen gewoon filosoof dan wel pedagoog waren.
Filosofische vragen waren verbonden met pedagogische vraagstukken:
Gepaste manier om vorm te geven aan het individuele en collectieve leven
Juiste verhouding vinden tussen zelfvorming en vorming door anderen
In het begin was het niet duidelijk wat het verschil was tussen een filosofische en pedagogische vraag
Hadot: foute voorstelling
Trouw blijven aan de historische wortels van de wijsbegeerte is wijsbegeerte altijd zelf een
manier van leven geweest
Filosoferen is een wijze van concreet gestalte geven aan ons eigen leven
Voor de oude Grieken deed het er toe of men een filosoof is
Keuze om zo te leven en niet anders
Keuze is gemaakt heeft dat consequenties
Om een goede filosoof te zijn moet men zich heruitvinden werken aan zichzelf, oefenen,
inspanning leveren, inlaten met het verleden
Men kan een filosoof worden door zichzelf op te voeden
1 centrale vraag: Wat is de essentie van opvoeding?
Ideeën van Klaus Mollenhauer en Gert Biesta
KLAUS MOLLENHAUER: opvoeden is een door en door intergenerationeel gebeuren
Boek: Vergeten samenhang
Over cultuur en opvoeding
Reeks van existentiële getuigenissen over verkeerd gelopen opvoedingssituaties
Boek begint met ‘Brief aan mijn vader’
Loopt verder met fragment waaruit zijn vreugde blijkt dat hij nooit vader gehad heeft
o Die konden de kinderen enkel verstikken
o Dit ligt niet aan de persoon, maar aan het fenomeen opvoeden zelf
,Opvoeden in termen van technisch handelen:
Technisch handelen = probleem oplossen door een beproefd en wetenschappelijk
onderbouwd handelingsproces toe te passen
Oplossen van specifieke problemen voorbehouden aan mensen met expertise
Als…dan…- logica toepassen
o Door gerichte handeling te stellen leidt dit tot het geplande resultaat
Voorbeeld van die manier van denken = behavioristische opvatting over opvoeding
Behaviorisme = psychologische trekking
o Principieel geen verschil tussen gedrag van dieren en mensen
o Gedragsverandering in beiden onderhevig zijn aan dezelfde wetenschappelijke
disciplines
O.b.v. die principes de beste opvoeding uit de denken
o Waarbij alles wat we voor ogen hebben kan worden gerealiseerd
Opvoeden is een proces dat we volledig kunnen beheersen
Toepassing = teaching machines Skinner
Opvoedingssysteem creëren zonder ouders en leerkrachten
Kinderen moeten door machines worden opgevoed = teaching machine
Men kan niet vroeg genoeg hiermee beginnen
o Baby’s meteen na de geboorte in de voorziene instellingen gebracht
o Ze leren er totale zelfbeheersing en perfecte frustratietolerantie leren
o Zo creëren ze de ideale maatschappij
Opvoedingssituaties zijn situaties van grote onzekerheid
Verleidelijk om ideale recepten ter beschikking te hebben
MAAR als we zo denken gaan we in tegen wat opvoeding wezenlijk is
Opvoeden:
Eigenlijk GEEN kwestie van technisch handelen
We hebben bepaalde resultaten voor ogen wanneer we opvoeden
Hopen dat we die kunnen bereiken maar in realiteit loopt het helemaal anders
Cruciale vraag: vinden we dit erg?
Technische oplossing van Skinner kan efficiënt zijn
Maar voelen aan dat het in zo een handelen niet om echte opvoeding gaat
Als we echt willen opvoeden moeten we een deel van mislukking verdragen.
,Opvoeden is geen technische kwestie, maar een antwoord op een gebeuren
Iets vindt plaats en we moeten ons er denkend toe verhouden
Dat hebben we niet perfect onder controle
Opvoeden is door en door onvoorspelbaar
Zekere mate van onwetendheid tolereren
Is het streven naar totale transparantie en controle wel wenselijk?
Gelet op het feit dat ten gevolge hiervan elke ervaring dat transparantie of controle
ontbreekt nog veel sterker als een falen wordt aangevoeld?
FILM: CHILDREN OF MEN
Nadenken over wat het zou betekenen te leven in een wereld wanneer we de zekerheid
hebben dat er geen generatie meer na ons komt
Waarom dat belangrijk is voor mensen dat er een wisseling is van generaties
Duistere en hopeloze samenleving
Gebaseerd op geweld en eigenbelang
MOLLENHAUER
Meest fundamentele pedagogische vraag: waarom willen we kinderen?
Antwoord van Mollenhauer: omdat we het goede in ons leven willen doorgeven
Er zijn dingen waaraan we gehecht zijn en die we belangrijk vinden in ons leven
o Dat we hopen dat ze ook na onze dood verder opgenomen en ontwikkeld worden
voor degene die na ons komen
Voorwerp in de pedagogiek = niet in eerste instantie kinderen/opvoedelingen
MAAR WEL een wereld van betekenissen, cultuur
Mollenhauer viseert niet alleen verdedigers van behavioristische opvoedingsidealen
ook degenen die de pedagogische relatie verengen tot het tegemoet komen aan de noden van kind
Anti-pedagogische bewegingen in Duitsland
Anti-pedagogiek:
Niet-pedagogische instelling tegenover het kind gepropageerd
Beperkt het kind te begeleiden
Anti-pedagogische ingesteld mens is gewoon een aardig mens
o Die alle mogelijke situaties met kinderen spontaan doorleeft zonder op 1 of andere
theorie hoeft terug te vallen
Dit standpunt krijgt veel steun
MAAR onjuist om de opvoeding alleen hierop te baseren
Echte pedagogische thema’s worden hier uit de weg gegaan in plaats van nader uitgewerkt
Opvoeden is dus iets anders dan aardig zijn
, Het betreft zorg dragen voor de wereld
In opvoeding staat het voortbestaan van onze wereld op het spel
GERT BIESTA: opvoeding en menselijke subjectwording in samenhang met anderen en een wereld
Biesta definieert opvoeding ruimer en op een complexere manier als Mollenhauer
MAAR
Stemt met de laatste hierin overeen dat hij vanuit een definitie van wat opvoeden wezenlijk
is een louter technische visie op opvoeden op de korrel neemt
Bekritiseerd vandaag de dominante visie die alle pedagogische processen herleidt tot een
kwestie van leren (learnification)
Wat is volgens Biesta het probleem?
Wanneer alle opvoeden en onderwijzen een kwestie van leren worden, dan worden ze herleid tot
een technische aangelegenheid die er enkel toe dient om, o.b.v. wetenschappelijke kennis ter zake,
leerresultaten te bewerkstellen.
Dan hebben we geen aandacht voor de diepere betekenis van opvoeding
Maar leren als zodanig en geïsoleerd bekeken van de context waar het plaatsvindt, heeft
weinig betekenis
Pedagogische processen zijn geen psychologische processen in hoofde van individuen: het maakt een
verschil dat we door anderen kennis en vaardigheden aanleren.
Andere belangrijke vraag: waarom zouden we willen dat kinderen dingen leren?
3 mogelijke opvoedingsdoelen:
Kwalificatie
o Overdracht van en verwerven van nodige kennis en vaardigheden, waarvan de
waarde wordt uitgedrukt in diploma’s die nuttig zijn voor de arbeidsmarkt
Socialisatie
o Initiatie in een traditie, in de gevoeligheden, regels en waarden eigen aan en
welbepaalde samenleving
Subjectivering
o Een leven leiden als een subject, niet als object: vormgeven aan zijn eigen leven en
zijn eigen verlangens als antwoord op een betekenisvolle wereld, en anderen daarin,
die ons levenspad kruisen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lienepeels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.