Waarom is overheidsbestuur nodig?
Er zijn in elke samenleving zaken die als zo essentieel worden beschouwd dat men de behartiging
ervan niet aan particulieren of aan organisaties buiten de overheid heeft durven toevertrouwen,
omdat deze ofwel onvoldoende
gezag en macht bezitten of misschien het eigen belang laten voorgaan op meer algemene belangen.
Waarom zijn er aparte regels van bestuursrecht?
Privaatrechtelijke en strafrechtelijke bepalingen lenen zich slechts in geringe mate voor het
normeren van bestuursrechtelijke verhoudingen.
- Wat betreft BW: overheidsorganen stellen vaak eenzijdig vast wat rechtens is (verticaal
overheidsbestuur). Dit hangt samen met het uitgangspunt dat overheidsorganen geen eigen
belangen hebben, maar uitsluitend handelen in het algemeen belang. Verder gaan veel
privaatrechtelijke regels uit van gelijkwaardige partijen die over en weer vrij zijn hun eigen
belangen te behartigen. Voor zover er sprake is van een (meer) horizontale verhouding
tussen de overheid en wederpartij, kan goed worden gewerkt met bepalingen uit het BW.
- Wat betreft wetboek van Sr: strafrecht is met name gericht op bestraffing van de dader,
terwijl het bestuursrecht meer gericht is op het bereiken of herstellen van de legale situatie.
Strafrechtelijke normen en sancties zijn daarom vaak onvoorwaardelijk geformuleerd, en
bestuursrechtelijke normen en sancties voorwaardelijk. Het verschil werkt ook door in de
handhaving ervan. Handhaving van strafrechtelijke normen ligt in handen van het OM en de
rechter, terwijl handhaving van bestuursrechtelijke normen in handen ligt van het bestuur;
daarbij kan de rechter wel rechtmatigheid controleren.
Op welke terreinen treedt de overheid op, en hoe?
- Ordenende functie: De taak van de overheid was ten tijde van de klassieke liberale
rechtsstaat voornamelijk beperkt tot de zorg voor de openbare orde, de buitenlandse
betrekkingen en defensie.
- Presterende functie (vanaf de industrialisatie, eerste helft negentiende eeuw): Het realiseren
of onderhouden van allerlei voorzieningen op het terrein van de woningbouw, het onderwijs
en de volksgezondheid en natuurlijk het verstrekken van uitkeringen in het kader van de
socialeverzekeringswetgeving.
- Sturende functie (n.a.v. de economische crisis, eerste helft twintigste eeuw): Deze
overheidsmaatregelen (dwingende voorschriften en selectieve instrumenten zoals
vergunningen en subsidiëring) hebben tot doel ongewenste concurrentie- en
prijsontwikkelingen tegen te gaan.
- Arbitrerende functie (tweede helft van de twintigste eeuw): Keuzen maken ten aanzien van
conflicterende belangen (met name in het omgevingsrecht). De groei van de bevolking en de
welvaart stelt grenzen aan het gebruik van grondstoffen, energie en ruimte.
Hoe heeft de bestuursrechtelijke betrekking tussen bestuur en burger gestalte gekregen?
- Wet: De verhouding tussen burger en bestuur krijgt in eerste instantie in de wet gestalte.
Rechtszekerheid eist dat vooral duidelijk is waartoe overheidsorganen bevoegd zijn en
hoever die bevoegdheden reiken. Het primaat van de wetgever hangt nauw samen met het
feit dat de volksvertegenwoordiging deel uitmaakt van de wetgevende macht, zodat formeel
kan worden volgehouden dat een machtiging van de wetgever impliceert dat de
meerderheid van de burgers hiermee instemt.
- Algemene beginselen van bestuur: De rechter heeft allerlei algemene beginselen van
behoorlijk bestuur geformuleerd waaraan het bestuurlijk handelen in ieder geval kan worden
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kaassouffle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.