In dit document is alle theorie behandeld die in OWE 8 voorkomt. Ook stukken theorie die nodig zijn voor het zorgadvies zijn hierin opgenomen, zoals Omaha. Dit hoef je voor de kennistoets niet te weten, wel is van WG het stukje Recht en Palliatieve zorg belangrijk. AF, en VTV wordt volledig opgenom...
,Anatomie en Fysiologie
Het zenuwstelsel
Algemene functies en werking van het zenuwstelsel
we onderscheiden vijf algemene functies in het zenuwstelsel:
- regulatie van activiteiten van weefsels en organen
- coördinatie van vegetatieve functies
- coördinatie van vegetatieve functies
- coördinatie van contacten met de buitenwereld
- coördinatie van psychische functies
de werking van het zenuwstelsel verloopt in een bepaald patroon dat uit drie functionele fasen bestaat:
- sensorische input (= het opvangen van prikkels door sensoren. Door middel van sensoren worden
veranderingen in het inwendig en uitwendig milieu waargenomen. )
- verwerking (= het doorgeven van de informatie naar een bepaalde plaats in de hersenen of het
ruggenmerg → CZS bepaalt hoe het lichaam reageert)
- motorische output (= Het aansturen door het zenuwstelsel van de effectoren. Effectoren zijn de
doelwitorganen)
Anatomische indeling
We onderscheiden het centrale zenuwstelsel (CZS) en het perifere zenuwstelsel (PZS). Het centrale
zenuwstelsel bestaat uit: Grote hersenen, tussen hersenen, hersenstam en kleine hersenen.
Het perifere zenuwstelsel bevindt zich grotendeels buiten de schedel en de wervelkolom. Ze vormen
verbindingswegen tussen het CZS en de rest van het lichaam.
Fysiologische indeling
Drie aspecten worden onderscheiden:
- integratie (= het samenwerken van verschillende organen: vegetatieve integratie (glad spierweefsel,
hartweefsel, klierweefsel) en animale integratie (dwarsgestreept spierweefsel)).
- hiërarchie (De grote hersenen hebben macht over het ruggenmerg door bijvoorbeeld een reflex te
onderdrukken)
- richting van het signaal
- afferente informatie (naar het CZS toe)
- efferente informatie (van het CZS af)
- groep impulsen zonder opstijgende of afdalende richting (brengen schakelingen tot stand)
Neuronen
Het neuron is de functionele eenheid van het zenuwstelsel. De cel heeft twee of meer draadvormige
uitlopers, zenuwvezels. Er zijn twee type zenuwvezels:
- axonen
- dendrieten
,Dendrieten ontvangen de impulsen van andere zenuwvezels, en het axon vervoert impulsen van het
cellichaam af. De meeste axonen zijn omgeven door de myelineschede. De myelineschede is regelmatig
onderbroken (insnoeringen van Ranvier).
Er zijn drie soorten neuronen:
- sensibele neuronen (afferente neuronen, vervoeren impulsen van het lichaam naar het CZS)
- schakelneuronen (zenuwcellen die in het CZS liggen. Zij dragen impulsen van de ene op de andere
zenuwcel over)
- motorische neuronen (efferente neuronen die impulsen vervoeren naar spieren en klieren.
Neuroglia
Neuroglia speelt een essentiële rol bij de werking en instandhouding van neuronen. De neuroglia voorziet de
zenuwcel van zuurstof en voedingsstoffen. De neuroglia bestaat uit meerdere typen gliacellen.
Er zijn even veel gliacellen als neuronen. Gliacellen houden de neuronen bij elkaar en beschermen de
neuronen, zodat deze niet met elkaar in contact komen. Ook voorzien ze neuronen van voedingsstoffen en
verwijderen ze afvalstoffen. Er zijn vijf typen:
- Astrocyten (voorzien van voedingsstoffen en verwijderen afvalstoffen, ze ruimen beschadigde
neuronen op en vormen litteken weefsel)
- oligodendrocyten (de oligodendrocyten vormen samen de myelineschede)
- microgiocyten (fagocyterende cellen)
- ependymcellen (produceren hersenvocht en spelen een rol bij de circulatie ervan)
- schwanncellen (vormen de schede van Schwann, een soort myelineschede maar dan in het PZS)
Witte stof en grijze stof
Bij witte stof gaat het altijd om axonen met een myelineschede. Tot de witte stof behoren de zenuwen in het
PZS en de banen in het CZS.
De witte stof bevat zenuwen (nervus). Deze zitten in het PZS. Zo’n zenuw is opgebouwd uit bundels van
zenuwvezels. De meeste zenuwen bevatten afferente en efferente zenuwvezels en worden daarom
gemengde zenuwen genoemd.
Een baan (tractus) is ook een bundel gemyeliniseerde zenuwvezels, maar dan binnen het CZS.
Grijze stof bestaat uit zenuw cellichamen en dendrieten, waarbij een aantal functionele eenheden is te
onderscheiden.
- PZS: ganglia (opeenhoping van cellichamen)
Membraanpotentiaal en impulsopwekking
Een prikkel is een kortdurende verandering in het inwendige milieu rond de cel, waardoor de elektrische
eigenschappen van de celmembraan kortdurend veranderen. De binnenkant van het celmembraan is negatief
geladen ten opzichte van de buitenkant.
Het potentiaalverschil tussen binnen- en buitenkant van de cel heet de membraanpotentiaal. De
membraanpotentiaal van zenuwcellen in rust is -70mV (rustpotentiaal). Meer K+ ionen binnen de cel dan er
buiten. Meer Na+ ionen buiten dan binnen de cel.
De rustpotentiaal wordt gehandhaafd door de permeabiliteit (doorlaatbaarheid) van de celmembraan. Ook
wordt het gehandhaafd door de Na/K-pomp. Deze pomp haalt K+ionen de cel in en Na+ ionen de cel uit.
Een prikkeling van de celmembraan verandert de membraanpermeabiliteit: de celmembraan wordt plotseling
doorlaatbaar voor Na+ ionen. Natrium ionen stromen de cel binnen (natrium influx). De binnenkant van de
, cel wordt positief geladen (depolarisatie). Bij -50mV wordt de drempelwaarde overschreden. Het verschil
tussen binnen en buitenkant is 100mV, dit wordt de actiepotentiaal genoemd.
Na het actiepotentiaal start er een kalium efflux: uitstroom van K+ ionen naar buiten. De kaliumefflux maakt
de depolarisatie ongedaan (repolarisatie). De Na/K pomp zorgt hierna dat de ionverhouding weer in
evenwicht komt.
Tijdens de actiepotentiaal ontstaat er een spanningsverschil tussen het stukje van het celmembraan van het
actiepotentiaal en het volgende stukje celmembraan. Er loopt een stroompje tussen het geprikkelde stukje
membraan en het stukje ernaast. De verplaatsing van de actiepotentiaal over de celmembraan wordt
impulsgeleiding genoemd. Bij de myelineschede sprint de actiepotentiaal van insnoering naar insnoering.
Na de depolarisatie is het betreffende stukje celmembraan niet prikkelbaar (refractaire periode). Zo kan het
stroompje niet terug lopen.
Impulsoverdracht
Aan het uiteinde van een axon zit een synaps. De synaps draagt de elektrische impuls via neurotransmitters
over naar de volgende cel. De actiepotentiaal komt aan op het presynaptische membraan. De
postsynaptische membraan heeft receptoren die de neurotransmitter aan zich binden. Bij het binden worden
de membraan kanaaltjes geopend, waardoor natrium influx optreedt. Bij voldoende gebonden
neurotransmitters treedt depolarisatie op. Neurotransmitters worden daarna opgeruimd.
Neurotransmitters
Neurotransmitters zijn hormoonachtige stoffen. Er zijn twee groepen:
- exciterende neurotransmitters (werken stimulerend op de impulsoverdracht)
- inhiberende neurotransmitters (verlagen de permeabiliteit van de postsynaptische membraan)
Een motorisch eindplaatje heeft contact met een spiervezels. Wanneer exciterende neurotransmitters
worden vertaald zorgt dit voor samentrekking. Wanneer inhiberende neurotransmitters worden vertaald
zorgt dit voor spierontspanning.
Grote hersenen
De grote hersenen (cerebrum) vormen het domein van gedachten, gevoelens, bewuste functies en geheugen.
De hersenen bestaan uit twee hemisferen (hersenhelften). Tussen de hemisferen lopen verbindingen,
waarvan de belangrijkste de hersenbalk is. De hemisferen zijn van elkaar gescheiden door de fissura
longitudinalis. De grote hersenen bestaan uit neuronen (grijze stof) die de cortex vormen. Binnen de cortex
liggen verbindingsbanen (witte stof) dat medulla wordt genoemd.
De medulla bestaat uit associatiebanen, commissuren en banen.
Associatiebanen zijn verbindingen binnen een hemisfeer.
Commisuren zijn verbindingen tussen de hemisferen.
Banen verbinden het cerebrum met de lager gelegen delen van het CZS.
De efferente, motorische banen bestaan uit twee typen:
- extrapiramidale banen
- piramidebanen
De grote hersenen hebben een groot aantal functies. Een min of meer afgegrensd schorsgedeelte met een
specifieke functie heet een schorsgebied.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmamarietje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
