Samenvatting van alles lessen, notities, extra info en zelf te verwerken delen. De powerpoint slides en cursusteksten zijn gecombineerd in deze samenvatting zodat alle info er in staat. Door gebruik te maken van deze samenvatting behaalde ik een 17/20 in eerste zit.
Farmacologie = studie van drugs (geschiedenis, oorsprong, fysiochemie, werking, kinetiek en gebruik)
= interactie van levende organismen met chemische producten
- Farmacokinetica = wat lichaam doet met drugs (absorptie, distributie, eliminatie)
- Farmacodynamica = wat drugs doet met lichaam
1) Experimenteel/ preklinisch
2) Klinisch = studie van drugs in mensen
- Onderzoek en ontwikkeling van drugs
- Gebruik van drugs: preventie, diagnose,
behandeling
Drugs => bijwerkingen & iatrogene ziekten
Toxicologie = studie van gif en bijwerkingen van drugs
ABSORPTIE: TRANSPORT VAN DRUGS OVER BIOLOGISCHE MEMBRANEN
Gebeurd niet bij IV toediening
Oraal, nuchter, met 240 mL water, tablet
1) Mond: niet kauwen
- Actieve stof kan lesies geven aan mucosa mond & slokdarm = SCHADE
- Actieve stof wordt snel afgebroken => slechter werken = WERKING
2) Maag: H2O + HCl
Farmaceutische fase
- API (active pharmaceutical ingredient) komt vrij
- Desintegratie van tablet & dissolutie van API in H2O
- Bruistablet => deze fase gebeurd in glas => drug is sneller actief
GI transport
- Longitudinaal = peristalsis
- Axiaal = diffusie
HCl
- Door parietale cellen (H/K-ATPase)
- Maagzuur remmers blokkeren ATPase irreversibel
=> terug zuur als nieuwe ATPases gemaakt zijn
3) Dunne darm: absorptie (duodenum + jejenum)
MECHANISMEN VOOR OPNAME VAN SUBSTANTIES OVER BIOLOGISCHE MEMBRANEN
PARACELLULAIR TRANSPORT
- Lage bijdrage aan drugsopname > tight junctions in darmen
- Kleine, wateroplosbare moleculen
Bv: Li-zouten bij bipolaire stoornissen
1
,TRANSCELLULAIR TRANSPORT
= doorheen de cellulaire membraan, meest belangrijk
1) Passieve diffusie
= gebruik maken van concentratiegradiënt
Flux = aantal partikels die over membraan gaan per TE (Wet van Fick):
J = D*(A/d)*P*(Co-Ci) = K* ΔC
J~ ΔC
- Ci = concentratie in patient
- Co = concentratie buiten/ toegediende dosis
- D = diffusie constante
Klein molecule => grote D => absorptie stijgt
MW > 500Da => niet oraal innemen
- A = oppervlakte
Veel microvilli => grote A => absorptie stijgt
IBS of bypass => kleine A
- d = membraan dikte
- P = partitie coëfficiënt = [D]L/[D]H2O
Lipofiel => grote P => absorptie stijgt
MAAR: H2O oplosbaarheid laag => dissolutie slecht
P > 5 => drugs accumuleert in membraan
bv: decontaminatie darmen
Biofarmaceutisch classificatie systeem (BCS):
Klasse Oplosbaarheid Permeabiliteit Voorbeeld Uitleg
(in H2O) (P en D)
I Goed Goed Acetaminophen Geen voorkeur van inname
Theophylline
II Slecht Goed Digoxine Inname met voeding
Cyclosporine
III Goed Slecht ACE inhibitoren Lastig
Ranitidine Bifosfonaten tegen osteoporose
Bifosfonaten - ’s morgens nuchter
- 2 uur wachten met eten
tijd voor absorptie hoger
IV Slecht Slecht Tobramycine Geen absorptie
Paromomycine Darminfectie behandelen
pH partitie theorie
= molecule accumuleert aan de zijde waar het de hoogste ionisatiegraad heeft
DUS: ook invloed van pKa en pH op absorptie
Henderson-Hasselbalch vergelijking:
Zwak zuur Zwakke base
pKa-pH = log[HA]/[A-] pKb-pOH = log[B/BH+]
HA <-> H+ + A- HB+ <-> B + H+
pH > pKa => snel oplossen trage absorptie in maag
snelle absorptie in maag
Aspirine (pKa = 3) Anesthetica
Maag: pH = 1 Remmen Na kanalen neuron => geen AP
2 = log[HA]/[A-] Moet over membraan gaan om te werken
100x meer HA dan A- => lipofiel (absorptie)
2
, Bloedvat: pH = 7 Abces => pH buiten zenuw daalt => moeilijkere
-4 = log[HA]/[A-] absorptie => werking daalt
10.000x meer A- dan HA => hydrofiel (oplossen) Azolen (pKb = 10)
DUS: ion trapping in bloedvat Maag: pOH = 13
Intoxicatie => urine basisch maken => aspirine uitplassen -3 = log[B/BH+]
1000x meer BH+ dan B => hydrofiel (oplossen)
MAAR: vaak samen gebruikt met proton pomp inhibitor
pOH maag daalt => minder oplossen in maag
=> minder absorptie
OPL: innemen met cola (zure drank)
Dunne darm: pOH daalt => absorptie
2) Carrier gemedieerd actief transport
= gepolariseerd transport tegen concentratiegradiënt in dmv energie
- Dunne darm, galwegen, niertubuli, BBB
- Hydrofiel (glucose, AZen, penicilline, cefalosporine, ACE-inhibitoren, methotrexaat)
- L-dopa (Parkinson)
- Samen met decarboxylase inhibitor => niet te snel omzetten naar dopamine
- CZS (hersenen): inhibitor werkt niet meer => °dopamine
- Kenmerken
1) Satureerbaar
2) Substraat specifiek
3) Competitie (nuchter innemen > competitie AZen voorkomen)
Flux = aantal partikels die over membraan gaan per TE (Michaëlis-Menten kinetica):
J = (C*Vmax)/(Km+C)
3) Pinocytose
= vorming van vacuolen/ vesikels, voor grote moleculen
4) Transcytose
= carrier gemedieerd, carrier-molecule complex wordt geabsorbeerd door
endocyotose
MECHANISMEN DIE DE OPNAME OVER MEMBRANEN BEINVLOEDEN
= evolutionaire bescherming tegen potentieel toxische substanties
= first pass effect (pompen + enzymen)
biologische beschikbaarheid van drugs naar systemische circulatie daalt
EFFLUX MECHANISMEN EN TRANSPORTMOLECULEN
- Opname van drugs doen dalen
- Drugs terug verwijderen uit het lichaam = drug klaring door lever & nier
P-gp (P-glycoproteïne, 170kD) BCRP (breast cancer resistent protein)
MDR gen BBB => hersenen beschermen tegen toxines
°resistentie tegen cytostatica MAAR: ook toegankelijkheid voor drugs daalt
Membraan gebonden ATP afh transporter
3
, Dunne darm, lever, BBB, nieren…
ABC transporter => ATP als drijvende kracht
Opname van orale drugs beperken
Parentaal nodig (bv. docetaxel)
Nu: °P-gp inhibitoren (bv. cyclopsorine)
MAAR: veel bijwerkingen
WANT: bv ook in nieren => °afvalopstapeling
METABOLISCHE ENZYMEN IN DE DARMWAND (CYP3A4)
= systemische beschikbaarheid van drugs daalt door ze af te breken voordat ze portale circulatie bereiken
OPNAME VANUIT HET GI STELSEL: INTERFERERENDE FACTOREN
= snelheid en hoeveelheid wordt beïnvloed
ZUURTEGRAAD (PH)
- Dose dumping: pH maag stijgt => vroegtijdige afgifte van moleculen die bedoeld zijn voor late afgifte
- Zure maag = voorwaarde voor dissolutie voor bepaalde drugs
Bv: zwakke basen zoals azolen
- Bepaalde drugs worden afgebroken door zure milieu in maag
Bv: penicilline opl: zuur/ maagsap resistente tablet
opl: als prodrug geven die wel stabiel is in zuur
MAAGLEDIGING EN TRANSIT TIJD
- Vasten: 30-60 min tot drug uit maag is
- Vertraagd: 3-4 uur > diarree, eten, narcotica, gastroparese
Verlate opname van drug
MAAR: voordeel bij lipofiele drugs (lange transit tijd + vettig eten)
Bv: azole antimycotica
- Motiliteit dunne darm varieert
Meer (> diarree, hyperthyrodie…) => incomplete opname drugs
Minder => helpt opname van drugs die slecht door membraan gaan (hydrofiele drugs)
Regio pH Transit tijd (uur)
Maag 1,5-2 0-3
Duodenum 4,9-6,4 3-4
Jejenum 4,4-6,4 3-4
Ileum 6,5-7,4 3-4
Colon 7,4 Tot 18h
ADSORPTIE EN CHELATIE
- Vezels => absorberen drugs => opname daalt
Bv: statines
- Di/trivalente kationen => cheleren drugs => precipiteren => geen absorptie
Bv: tetracyclines (doxycycline), fluoroquinolonen (ciprofloxacin),
levothyroxine
LET OP: melk en enterale voeding = Ca2+
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JenteDG. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
