, Inleiding
Beste toekomstige Geneeskundestudenten,
Wij, masterstudent Geneeskunde (4e jaars) en bachelor student
Geneeskunde (1e jaars), hebben een samenvattingsbundel gemaakt
voor de selectie van Geneeskunde 2023 in Utrecht. Wegens groot
succes vorig jaar hebben we dit jaar weer erg ons best gedaan om
een bijdrage te leveren aan jullie optimale voorbereiding! De
samenvatting heeft 2 delen, namelijk Anatomie en Fysiologie.
Deze samenvattingen bevatten alle leerstof die je moet kennen voor
de decentrale, inclusief afbeeldingen en tabellen.
De samenvatting is in het Nederlands en is vertaald en samengevat uit de bijbehorende literatuur:
Gray’s Anatomy voor anatomie en Medical Physiology voor fysiologie. Ook zijn er soms extra
afbeeldingen en/of informatie toegevoegd, zodat de stof beter te begrijpen is!
Naast deze samenvattingen komt er 28 december ook een grote oefenbundel online, zodat je jouw
kennis kan testen! Deze oefenbundel bestaat uit een oefentoets anatomie en fysiologie, met in totaal
300+ oefenvragen. Doordat wij veel ervaring hebben met de selecties en tentamens van
Geneeskunde, zal de oefenbundel representatief zijn voor de daadwerkelijke selectie.
Volg ook zeker ons insta-account (@decentralegeneeskundeutrecht) voor extra gratis
oefenvragen en tips!
Het is verboden om deze samenvatting te delen met andere mensen, wegens
copyright. Het delen of kopiëren van de inhoud wordt dan ook streng gestraft door
Stuvia. Daarnaast gaan we er natuurlijk vanuit dat jullie strijden voor je eigen
rangnummer en niet die van een ander.
Wij wensen jullie héél veel succes met de voorbereiding! Onthoud
goed: Laat je niet gek maken door andere mensen en focus op je eigen leerproces!
We raden aan een planning te maken en denk hierbij aan het inplannen van
herhalingsmomenten. Naast het leren is het ook erg belangrijk om te oefenen.
1
Copyright 2022 OTGU
, Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 – The Body .................................................................................................. 3
Hoofdstuk 6 – Lower Limb ............................................................................................. 14
Hoofdstuk 7 – Upper Limb............................................................................................. 18
Hoofdstuk 4 – Abdomen ............................................................................................... 32
2
Copyright 2022 OTGU
, Hoofdstuk 1: The Body
Inleiding
Anatomie gaat over de opbouw van ons lichaam. In de geneeskunde wordt met anatomie meestal de
macroscopische anatomie bedoeld. Dit zijn de structuren die met het blote oog gezien kunnen
worden, zonder hiervoor een microscoop te gebruiken. Het is in de geneeskunde van groot belang om
voldoende inzicht te hebben in de anatomie van het menselijk lichaam om de werking ervan goed te
kunnen begrijpen. Microscopische anatomie, ook wel histologie genoemd, is de studie van cellen en
weefsels met behulp van een microscoop.
Je kunt de anatomie op twee manieren indelen:
• Regionaal: de regionale aanpak bekijkt alle organen uit verschillende orgaansystemen in een
bepaalde regio. Wanneer er bijvoorbeeld gekeken wordt naar de thoraxregio, wordt er naar de
bloedvaten, zenuwen, botten, spieren en alle andere structuren en organen in die regio
gekeken. Er wordt dus echt naar een bepaalde plek gekeken in het lichaam en niet naar de
functie.
• Systemisch: de systemische aanpak bekijkt alle orgaansystemen. Voorbeelden hiervan zijn
het cardiovasculaire systeem (hart en grote vaten) of het zenuwstelsel (hersenen, ruggenmerg
en zenuwen). Hierbij wordt dus een indeling gemaakt op basis van de functie en niet op basis
van de plaats in het lichaam (in tegenstelling tot bij de regionale aanpak).
Aanzicht en lokalisatie
We beschouwen het lichaam altijd in de anatomische houding. Deze houding betekent dat het
gezicht naar voren is gericht, de voeten bij elkaar staan (tenen wijzen naar voren), de armen langs het
lichaam hangen en de handpalmen (met de vingers recht en tegen elkaar) naar voren zijn gericht. De
mond is gesloten en een neutrale gezichtsuitdrukking.
In de anatomie zijn er verschillende anatomische vlakken. Dit zijn denkbeeldige vlakken die door het
lichaam getrokken kunnen worden, waardoor het lichaam in verschillende regio’s wordt verdeeld. Met
behulp van deze vlakken kan er duidelijk gemaakt worden vanuit welke punt er naar het lichaam
gekeken wordt:
• Frontale/coronale vlak: verticaal georiënteerd en verdeelt het lichaam in anterieur (voor) en
posterieur (achter).
• Sagittale vlak: verdeelt het lichaam in links en rechts. Het vlak dat door het midden van het
lichaam gaat en het in gelijke delen verdeelt, wordt het mediane sagittale vlak genoemd.
• Transversale/horizontale/axiale vlak: verdeelt het lichaam in superieur en inferieur, ofwel
boven en onder.
Er worden ook termen gebruikt om de locatie van een bepaalde structuur te kunnen beschrijven:
• Anterieur (ventraal): meer richting voorkant.
• Posterieur (dorsaal): meer richting achterkant.
o De neus is bijvoorbeeld een structuur aan de ventrale zijde, maar de wervelkolom zit
weer aan de dorsale zijde.
• Mediaal: meer naar het midden.
• Lateraal: meer naar de buitenzijde.
o De pink bevindt zich mediaal ten opzichte van de duim (in anatomische positie),
aangezien de pink dichter bij het midden is georiënteerd.
• Superior: meer naar boven/hoofd.
• Inferior: meer naar onderen/voeten.
o Het gezicht is superieur van de schouders en het kniegewricht is weer inferieur ten
opzichte van het heupgewricht.
3
Copyright 2022 OTGU
,Figuur 1: Anatomische positie. Bron: Gray's Anatomy for students 4e editie
Daarnaast worden de volgende termen gebruikt:
• Proximaal: dicht bij een specifiek orgaan (in praktijk is dit vaak dichter bij romp).
• Distaal: verder van een specifiek orgaan af (in praktijk is dit vaak verder van romp af)
o Het kniegewricht zit proximaal ten opzichte van het enkelgewricht.
• Craniaal: meer richting het hoofd (wordt soms gebruikt in plaats van superieur)/ aan de kant
van de schedel.
• Caudaal: meer richting het onderlijf/”staart” (inferieur)/ aan de kant van het staartbeen.
• Rostraal: aan de kant van de neus in het hoofd.
o De voorhersenen zijn bijvoorbeeld rostraal georiënteerd ten opzichte van de
achterhersenen.
Twee andere termen die gebruikt worden zijn oppervlakkig en diep. Structuren in het oppervlakkige
deel van het lichaam omvatten de huid, oppervlakkige fascia en de borstklieren.
4
Copyright 2022 OTGU
,Diepe structuren zijn de meeste skeletspieren en ingewanden. Oppervlakkige wonden bevinden zich
in de buitenste laag van de diepe fascia, terwijl diepe wonden er doorheen dringen.
Het skelet
Het skelet is opgebouwd uit bot en kraakbeen (zie figuur 2) en is onder te
verdelen in het axiale- en het appendiculaire skelet.
• Axiale skelet: alles ‘in de as’ van ons lichaam, zoals schedel,
ruggengraat, ribben en sternum/borstbeen.
• Appendiculaire skelet: de botten van de ledematen en het bekken.
Kraakbeen is een vorm van bindweefsel en bestaat vooral uit collageenvezels
en elastinevezels. De collageenvezels dienen voor stevigheid en de
elastinevezels voor elasticiteit. Kraakbeen met veel collageenvezels komt voor
in zwaar belaste gebieden of gebieden die onderhevig zijn aan trekkrachten.
Daarentegen komt kraakbeen met elastinevezels juist voor in gebieden waar
het dragen van gewicht minder belangrijk is.
Kraakbeen is avasculair, wat betekent dat het geen bloedvaten (en ook geen
lymfevaten of zenuwen) bevat, maar voedingsstoffen ontvangt via diffusie.
Kraakbeen heeft verschillende functies:
• Het bieden van ondersteuning aan weke delen/zachte weefsels.
• Het vormen van een glad en glijdend oppervlak in gewrichten, zodat er
soepel bewogen kan worden.
• Het mogelijk maken van groei en ontwikkeling van lange beenderen. Zo
hebben kinderen bijvoorbeeld kraakbenige groeischijven, wat ervoor Figuur 2: Axiale en appendiculaire
zorgt dat het bot nog kan groeien. Deze groeischijven zullen uiteindelijk skelet. Bron: Gray's Anatomy for
verkalken tot bot. students 4e editie
De verhouding collageen/elastine verschilt sterk. Dit is afhankelijk van de locatie en de functie van het
betreffende kraakbeen. Er zijn hierdoor verschillende soorten kraakbeen:
• Hyalien: komt het meeste voor. Heeft een matige hoeveelheid collageenvezels en zit vaak in
gewrichtsoppervlakten van botten.
• Elastisch: combinatie van collageen en met name grotere hoeveelheid elastische vezels.
Bijvoorbeeld het uitwendige deel van het oor.
• Fibreus: matrix bevat grotere hoeveelheid collageen, aanwezig in bijvoorbeeld de
tussenwervelschijven.
5
Copyright 2022 OTGU
, Bot is verkalkt, levend weefsel dat van groot belang is voor ons lichaam. Het heeft de volgende
functies:
• Protectie van vitale organen
• Stevigheid van het lichaam
• Opslag van calcium en fosfor
• Aanhechting van spieren en pezen (hefbomen
waarop spieren werken)
• Productie bloedcellen
We onderscheiden twee verschillende soorten bot (zie figuur
3):
• Compact: dicht bot dat de buitenste schil van alle
botten vormt.
• Spongieus (=trabeculair): netwerk van beenbalkjes
(trabekels) aan de binnenzijde van het bot. De
ruimte tussen de beenbalkjes bevat beenmerg dat
verantwoordelijk is voor de productie van nieuwe
bloedcellen.
Figuur 3: Opbouw bot. Bron:
https://reumazorgnederland.nl/weefsels-botweefsel/
Daarnaast kunnen we ook nog onderscheid maken tussen
verschillende vormen van botten:
• Lange beenderen (humerus, femur): buisvorming.
• Korte beenderen (pols, enkel): kubusvormig.
• Platte beenderen (schedel)
• Irregulaire beenderen (aangezicht).
• Sesambotjes (in een pees): rond en ovaalvormig.
In tegenstelling tot kraakbeen zijn botten wel goed doorbloed. Ze zijn dus vasculair en worden
geïnnerveerd. Er gaat vaak een aangrenzende arterie (slagader) naar het bot toe die één tak afgeeft:
deze tak gaat het bot in en voorziet de binnenholte (merg, spongieus bot en binnenste lagen van
compact bot) van bloed. De botten worden uitwendig bedekt door het periost, ofwel beenvlies. Dit is
een vezelig celmembraan van bindweefsel. Dit periost is alleen niet aanwezig op de plekken waar
gewrichtskraakbeen aanwezig is (plek waar botten een gewricht vormen). Het periost is de
bloedvatrijke buitenbekleding van botten die zorgt voor de bloedvoorziening van het buitenste
gedeelte van het compacte bot.
Het periost bevat ook osteoblasten en osteoclasten. De osteoblasten zijn verantwoordelijk voor
botopbouw en de osteoclasten voor botafbraak. Zonder periost sterft een bot af. Ook de
zenuwinnervatie gaat met name via het periost, aangezien het bot zelf nauwelijks wordt geïnnerveerd.
Dit zijn vooral zenuwen met vasomotorische vezels die de bloedstroom reguleren. Het bot heeft zelf
weinig sensorische zenuwvezels, maar het periost heeft veel sensorische zenuwvezels: deze zijn
gevoelig voor elk type letsel.
Botten worden gevormd uit het mesenchym, ofwel door intramembraneuze ossificatie
(mesenchymale botmodellen gaan verbenen), of endochondrale ossificatie (kraakbeenachtige
botmodellen ontstaan uit het mesenchym en gaan verbenen tot bot).
6
Copyright 2022 OTGU
