Les 1 : De sociale gelaagdheid van woonwensen en woonbehoeften tekst : Pierre Bourdieu
Centrale vraag = Hoe komen woonvoorkeuren tot stand? De invloed van de samenleving
iedereen heeft een verschillende visie over een droomwoning (wat mooi is, is persoonlijk)
MAAR : persoonlijk smaak wordt beïnvloed door nature en is dus minder persoonlijk
dan we denken
Hoe komen onze woonvoorkeuren en smaken tot stand?
1. Woonvoorkeuren verschillen op vlak van persoonlijke smaak, maar ook op basis van sociologische kenmerken van mensen
2. Er zijn verschillen in wooncultuur tussen :
- Ouderen en jongeren (bv.: aantal trappen)
- Rijken en armen (bv.: ander smaakpatroon)
- Laag- en hooggeschoolden
- Stadsbewoners en mensen uit voorsteden en/of platteland
- Belgen en migranten
- Migranten onderling (bv.: marrokaanse origine vs. chinees origine)
- Mannen en vrouwen
- Kinderen en volwassenen
- …
De samenleving stuurt mee onze woonvoorkeuren en smaken (sociale ongelijkheid en gelaagdheid)
1. Woonvoorkeuren staan niet op zich
= ze zijn ingebed in onze smaak en onze smaak is ingebed in onze sociale positie
2. De sociologie leert ons dat smaken, voorkeuren en culturele patronen niet enkel het resultaat zijn van de ontwikkeling van onze
persoonlijke smaak maar dat deze mee bepaald worden door sociaal milieu en de sociale laag/klasse waar men zich in bevindt.
DUS : persoonlijke smaak = combinatie van wat we zelf geleerd hebben+ wat de samenleving mooi vindt
Bv.: cultuurconsumptie
Tabel : soort muziek/aantal museumbezoeken/ … worden mee bepaald door graad van opleiding of leeftijd
<
welke muziek je leuk vindt en hoe vaak je naar een museum gaat is mee ingebed in je sociale omgeving en je sociaal milieu
3. Wat geldt voor cultuur, geldt ook voor architectuur (ook reizen, drank, eten, films, restaurants, …)
= wat we mooi vinden is sociaal bepaald (socially constructed ideas of beauty)
4. Taal die we aan een ontwerp geven is ook voor een stuk sociaal bepaald : in welke bubbel ontwerpen we en voor wie
Bv.: “ik hou van de manier waarop het de grens tussen binnen en buiten doet vervagen”
,Bourdieu over culturele distinctie en sociale distantie : Pierre Bourdieu, Frans socioloog (niet enkel economisch kapitaal, maar ook het
cultureel kapitaal (wat weet je van kunst) van de mensen telt mee)
hij heeft inzicht over ongelijkheid doorgetrokken : mensen verschillen ook in sociaal kapitaal (hoeveel mensen kennen we?)
bv.: nieuwe woning gekocht en verbouwen hoeveel mensen komen helpen en/of alleen verhuizers?
Vertrekpunt = schoonheid : Bourdieu vs. Kant
Hij gebruikt Kant om zich af te zetten tegen een dominante visie op schoonheid :
KANT : schoonheid als BOURDIEU : schoonheid als
- belangeloos en noodzakelijk (maakt ons - geen universele smaak maar klassegebonden smaak
een beter mens)
- welbehagen - resultaat van strijd waarin de dominante groep erin slaagt haar
- doelmatigheid zonder doel definitie erkend te doen krijgen aan grootste deel van samenleving
= klassieke visie (streven naar schoonheid) = een achterhaalde visie (universele smaak bestaat niet)
“wat we mooi vinden heeft een dominante groep opgedrongen, het is het
resultaat van een sociale strijd”
Kerngedachte Bourdieu :
Smaken zijn nauw gebonden met economische en sociale condities
opgroeien in een bepaalde groep of klasse creëert een soort habitus (= leefwereld die voor jou een beeld geeft aan een
verwachtingspatroon, als kind)
volgens Bourdieu speelt de samenleving dus een belangrijke rol
verschillen in gedrag, smaak en levensstijl dienen om verschillen tussen groepen te legimiteren en te reproduceren
(verschillen in smaak zorgen voor onderhoud van verschillen tussen mensen)
Sociale evolutie van de gave des onderscheids :
Socialisatie is cruciaal
- opgroeien in een milieu dat rijk is aan cultureel kapitaal (opvoeding, bv.: rijk/arm, welke school, …)
cultureel kapitaal verschilt al vanaf de startposities
- hogere kunst wordt meer gewaardeerd door hoger opgeleiden
De gave om kunst juist te interpreteren
- is niets meer dan een exhibitie van tijdens het leven opgebouwd en geïnternaliseerd cultureel kapitaal
de gave om van kunst te kunnen genieten is niks anders dan opgebouwd, ongelijk verdeeld, cultureel kapitaal doorheen het
het hele leven (gave des onderscheids = gave om minder kwaliteit van goede kwaliteit te kunnen onderscheiden)
Smaken verschillen en maken verschillen :
Kunstzinnige smaak verbonden met de sociale condities waarin die smaak is ontwikkeld
- milieu bepaalt mee het socialisatieproces (bepaalt wat we leren, eten, hobby’s, …)
- daarbinnen bestaat een persoonlijke smaak / habitus (je leert kiezen tussen dingen die je aangereikt krijgt : friet of 2sterren)
niet alleen voor ‘verheven’ kunst, maar ook voor kleding, wooninrichting, eten, drank, …
LET OP : geen zwart-wit-beeld creëren niet alle lage klassen hebben dezelfde interieursmaak, eetgewoontes, …
Distinctie door distantie / distantie door distinctie : mensen verschillen door afstand EXAMENVRAAG
Verschillen in smaak kan ook als wapen gebruikt worden bij sociale reproductie van ongelijkheid
- de dominante klasse dwingt een bepaalde acceptatie af van haar smaak en levensstijl (ze hebben een andere schoonheid
leren zien)
media spelen hier belangrijke rol in (journalisten bepalen mee wat er van iets gevonden wordt : recensies)
= soort pedagogie : kwaliteitscriteria worden op die manier doorgegeven
- sociale stijging betekent culturele inhaalbeweging
deze is zelden volledig haalbaar voor wie er niet in opgroeide (patsers, strebers, …) (men koopt duurste wijn, niet beste)
economisch kapitaal is geen garantie voor een cultureel kapitaal (erover kunnen meepraten is opgroeien met veel cultureel
kapitaal
- met voortdurend nieuwe streefdoelen (bv.: bepaalde modetrends worden ingehaald dus er komen nieuwe modellen van
schoonheid om hogere klasse iets te geven wat de rest nog niet heeft vicieuze cirkel)
Distinctie = verschillen onder elkaar // distantie = afstand van elkaar
, Bourdieu vandaag
- mechanismen van culturele reproductie werken nog steeds
rol van interieurmagazines en beelden : spelen grote rol in wat het algemene beeld van schoonheid is
rol van ontwerpers
- Anno 2022 is het iets minder deterministisch en voorspelbaar : mensen sluiten zich steeds minder op in culturele hokjes, het is
nu minder scherp en duidelijk (bv.: concert Tourist leMC : wie gaat hier naartoe? Veel mensen met verschillende achtergrond
bv.: champagne in Aldi in korting : ook mensen van hogere klassen gaan deze kopen)
er is meer cultureel omnivorisme (vooral van hoog naar laag)
- Smaak blijft mee sociaal bepaald
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noadekeyser33. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.