Noodzakelijk voor regeling van:
o Groei
o Differentiatie
o Metabolisme
Directe cel-cel contacten tussen naburige cellen
o Belangrijk voor werking van weefsels tijdens ontwikkeling en volwassen toestand
o Integrines en cadherines zowel adhesiemoleculen als signaalmoleculen voor celdeling en
overleving
Secretie van signaalmoleculen die op korte of lange afstand inwerken op receptoren
o Chemisch zeer verscheidend bv. AZ-derivaten, peptiden, eiwitten, nucleotiden, …
Communicatie door extracellulaire signalen:
1. Synthese van signaal molecule
2. Afgifte
3. Transport naar doelwit
4. Detectie door receptor
5. Activatie van 1 of meerdere signaaltransductiewegen
In cytosol
In kern (transcriptie verhogen/verlagen)
6. Functionele verandering in doelwitcel
Metabolisme
Celdeling
Differentiatie
Celdood
Beweging
7. Verwijderen signaalmolecule
1 SOORTEN SIGNAALMOLECULEN
1.1.1 Volgens afstand van werking
Endocriene signalen (of hormonen): in bloedstroom
Insuline
Schildklierhormoon
Adrenaline
Paracriene signalen: lokale mediatoren die inwerken op naburige cellen vb. inflammatie regelen
of wondheling helpen
Histamine
NO
Groeifactoren
, Autocriene signalen: vb. groeifactoren
Neuronale signalen (of neurotransmittors): elektrische signalen worden geleid over membraan
van uitlopers zenuwcellen + worden aan uiteinde omgezet in vrijzetting neurotransmittors in
synaps (nauwe spleet tussen axonuiteinde en doelwitcel)
Vorm van paracriene signalen
Doelwit kan andere zenuwcel zijn of spiercel
Meestal kleine hydrofiele moleculen afgeleid van bepaalde AZ
Gevormd door decarboxylatie en andere modificaties van respectievelijke AZ
Sommige functioneren ook als hormoon (bv. adrenaline)
Boodschappermoleculen werken op verschillende wijzen verschillende responsen in doelwit bv.
acetylcholine vertraging hartslag + secretie van speeksel + spiercontractie
1.1.2 Volgens chemische eigenschappen
Hydrofiele signaalmoleculen: binden aan oppervlaktereceptoren in plasmamembraan
o Grote moleculen zoals peptiden en eiwitten bv. insuline
o Kleine geladen moleculen zoals neurotransmittors
Lipofiele moleculen:
o Diffunderen door plasmamembraan, eventueel tot in kern en binden aan nucleaire
receptoren
Estradiol
Cortisol
Retinoïnezuur
o Sommige binden op plasmamembraanreceptoren bv. prostaglandines
Gas: diffunderen door plasmamembraan en binden aan receptor in cytosol (bv. NO)
2 SIGNAALTRANSDUCTIE VIA NUCLEAIRE RECEPTOREN
Nucleaire receptoren = ligand geactiveerde transcriptiefactoren (omwille van hun localisatie en werking)
Activiteit afhankelijk van hoeveelheid liganden aanwezig
Sommige worden geactiveerd door metabolieten die binnen cel gegenereerd worden
2.1 FUNCTIE
Verhoogde of verlaagde transcriptie van bepaalde genen diverse effecten
o Verhoogde Ca opname
o Verandering in metabolisme
o Verandering contractiliteit hart
2.2 WERKING
1. Ligand diffundeert door plasmamembraan + bindt aan receptoreiwit (in cytosol of kern)
o Cytosol: Receptor-ligand complex diffundeert naar kern
o Binding niet covalent
Ligand gebonden receptoren beïnvloeden transcriptieactiviteit door interactie RNA polymerase
, o Beperkt tot bepaalde genen die herkenningssequenties voor deze transcriptiefactor
hebben in promotor
o Geen ligand transcriptiefactoren meestal inactief
o Ligand receptor conformatieverandering activatie transcriptiefactoren
stimulatie/onderdrukking transcriptie gebonden genen
2.3 STRUCTUUR
Ligand bindingsdomein (C-terminaal)
DNA bindingsdomein: 2 Zn vingers die elk gevormd worden door 4 cyteïnes
Transcriptie activatie domeinen: zetten RNA polymerase aan tot transcriptie (N-terminaal en C-
terminaal)
Dimerisatie domein (homodimeren, heterodimeren)
2.4 INDELING
Steroïd hormoon receptoren:
o Liganden afgeleid van cholesterol
o Binden DNA meestal als homodimeer
Testosteron, oestradiol en progesteron (geproduceerd door gonaden)
Glucocorticoiden (regelen glucosemetabolisme in nier) en mineralcorticoiden
(regelen zout en waterhuishouding in nier) (geproduceerd door bijnierschors)
Thyroid receptoren:
o Thyroid receptor
o Transretinoinezuurreceptor (RAR)
o Vitamine D receptor
o Binden DNA als heterodimeer (RXR, dat zelf ook nucleaire receptor is,
als partner)
o Heterodimeer is normaal gebonden aan co-repressor complex, maar
kan ook binden aan co-activator
Orphan receptoren: liganden nog niet bekend
Thyroid en steroid familie hebben verschillende consensus DNA herkenningssequentie.
Pathologie: mutaties in nucleaire receptoren verscheidene ziekten bv.
Mutaties in androgeen receptor testosteron kan niet inwerken op receptor ontwikkelen
als vrouw ondanks XY
Mutaties in vitamine D receptor rickets/rachitis (slechte mineralisatie bot)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Nessie81. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.