Hier tref je een samenvatting aan van de vorm- en harmonieleer uit het boek The Complete Musician van Laitz. Eerst is de harmonieleer samengevat (op onderwerp uitgelegd). Vervolgens is de vormleer uitgelegd m.b.v. voorbeelden en ook per onderwerp de theorie.
INLEIDING HARMONISEREN
Introductie tweestemmig contrapunt
Meestal geldt:
1. Vierstemmig dan: sopraan, alt, tenor, bas
2. Stemmen gaan stapsgewijs
3. Stemmen die naar elkaar toe bewegen zijn vaak consonant (verschil van
een terts, kwint, sext of octaaf).
4. Een stuk eindigt altijd met een 2-1 of 7-1 cadens.
Wat is contrapunt?
Contrapunt = de relatie tussen twee of meer stemmen. Hierbij wordt er gekeken
naar:
1) Het gedrag van consonante en dissonante intervallen
2) De harmonieën die door deze interactie ontstaan
Johann Fux zegt dat de Cantus Firmus de pilaren van de muziek zijn. Stemmen
bewegen zich op een bepaalde manier rondom deze Cantus Firmus. De stemmen
kunnen zich op vier verschillende manier bewegen:
TONICA EN DOMINANT
Regels
Mag niet:
1. Een rein interval mag nooit binnen dezelfde beweging direct herhaald
worden.
2. Er mag nooit een bedekt interval voorkomen (= twee intervallen die
dezelfde kant opgaan en op een reine prime, kwint of octaaf uitkomen).
Dit mag wel als de sopraan stapsgewijs gaat.
3. Parallelle reine intervallen zijn verboden.
4. Geen stemkruising
5. De afstand tussen tenor-alt en alt-sopraan mag nooit groter dan een octaaf
zijn.
Moet wel:
1. Binnen de ambitus blijven:
o Bas t/m c’
o Tenor c’- g’ (a’)
o Alt g’- d”
o Sopraan d”- g”
2. Er moeten complete akkoorden gebruikt worden: grondtoon + terts +
kwint.
De kwint mag alleen weggelaten worden als er een parallelle kwint
ontstaat.
1
, 3. Een compleet akkoord moet altijd uit vier tonen bestaan:
o Drieklank: verdubbelde grondtoon
o Vierklank: al vier tonen, dus geen verdubbeling
4. Als de leidtoon in de sopraan ligt, dan moet deze meteen in het akkoord
erna oplossen. (De leidtoon laat ook altijd zien welke toonsoort het is, want
de toon waarin hij oplost is de grondtoon.)
5. In mineur moet de leidtoon verlaagd worden.
DOMINANT SEPTIEM
Versieringen en reductie
Er zijn verschillende manieren om noten te versieren (zie herhaling muziektheorie
1). Versieringsnoten kunnen ook weggehaald of weggedacht worden. Dit heet
reductie. Je zou alle versieringsnoten mee kunnen nemen bij een
trappenbecijfering. Wij doen dit echter niet. Wij moeten alle akkoorden becijferen
en de versieringsnoten weglaten.
Een septiemakkoord wordt vaak gebruikt als versiering. Het komt dan voor als
doorgangs- en als wisselakkoord. Er moet altijd wel een voorbereiding en
oplossing aanwezig zijn!
Regels
Mag niet:
1. Van V naar V7 mag wel, maar niet andersom.
2. De alt mag geen overmatige of verminderde sprongen maken.
Moet wel:
1. De septiem in het V7-akkoord moet stapsgewijs oplossen.
2. Septiemen lossen altijd dalend op.
3. De leidtoon (= de terts van het dominant-akkoord en het septiem van de
tonica), moet altijd oplossen als deze in de sopraan ligt.
4. De bas moet altijd de eerste toontrap zijn.
5. Een V7-akkoord met de leidtoon in de sopraan moet een incompleet
akkoord worden of de oplossing moet incompleet zijn. Dit kan gedaan
worden door de kwint weg te laten in één van de akkoorden en de
grondtoon vervolgens te verdubbelen.
6. De leidtoon krijgt in mineur altijd een # of herstellingsteken.
7. De I6/4 met een grondtoon die niet van de tonica is, moet niet becijfert
worden als een I6/4 , maar als een V6/4 – 5/3
TONICA EN DOMINANT IN SEXTLIGGING
Sextligging = de eerste omkerig van een drieklank
Functies
Wisselakkoorden
= een akkoord met een versieringsfunctie met wisselnoten. Dit geldt voor
de dominant in sextligging.Regels:
1. Verdubbel de sopraan. Kan dit niet? grondtoon verdubbelen.
2. NOOIT de leidtoon verdubbelen
Doorgangsakkoorden
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maritkamp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
