Sociale Psychologie
Samenvatting Boek
HC01 – Inleiding (Hoofdstuk 1)
Sociale psychologie definiëren
Sociale psychologie is de studie naar de manier waarop de gedachten, gevoelens en gedragingen van
mensen beïnvloed worden door de daadwerkelijke of ingebeelde aanwezigheid van andere mensen.
- Richt zich op de individu in de context van een sociale situatie en op universele
psychologische processen die mensen vatbaar(der) maken voor sociale invloed.
Sociale invloed is het effect dat de woorden, acties of enkel de aanwezigheid van andere personen
hebben op onze eigen gedachten, gevoelens, houdingen of gedragingen.
Sociale psychologie, filosofie, wetenschap en gezond verstand
Sociale psychologen benaderen het begrijpen van sociale invloed anders dan filosofen, journalisten
of de normale mens. Sociale psychologen ontwikkelen verklaringen van sociale invloed door
empirische methoden, zoals experimenten waarin de variabelen die er bestudeerd worden,
zorgvuldig gecontroleerd kunnen worden. Het doel van de wetenschap van sociale psychologie is om
universele regels en wetten van menselijk gedrag te ontdekken. Dat is waarom cross-cultureel
onderzoek vaak noodzakelijk is.
Hoe sociale psychologie verschilt van haar naaste neven
Evolutionaire psychologie: Proberen sociaal gedrag uit te leggen in termen van genetische factoren
die geëvolueerd zijn over de tijd volgens de principes van natuurlijke selectie. Zulke ideeën zijn lastig
om experimenteel te testen omdat het om gedrag van duizenden jaren geleden gaat, maar ze
kunnen wel nieuwe hypothesen suggereren over sociaal gedrag in de huidige wereld die
wetenschappelijk kunnen worden getest.
Persoonlijkheidspsychologie: Proberen sociaal gedrag te verklaren in termen van de individuele
karaktertrekken van de persoon.
Sociale psychologie: Hoewel sociaal psychologen het erover eens zijn dat persoonlijkheden variëren,
verklaren ze sociaal gedrag in termen van de kracht van de sociale situatie te verklaren waarom
iemand op een bepaalde manier handelt.
Het analyseniveau van personaliteits- en klinische psychologen in het individu. Het analyseniveau
voor sociale psychologie is het individu in de context van een sociale situatie, in het bijzonder de
constructief van het individu, oftewel de manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen,
begrijpen en interpreteren. Het analyseniveau van sociologen daarentegen is de groep, instelling of
samenleving als geheel.
Niet alleen het analyseniveau van de sociale psychologie verschilt, maar ook wat er uitgelegd wordt.
het doel van sociale psychologie is om de universele eigenschappen van de menselijk natuur te
,identificeren die iedereen vatbaar maken voor sociale invloed, ongeacht hun sociale klasse, geslacht
of cultuur.
Biologie en Personaliteitspsychologie Sociale psychologie Sociologie
neurowetenschap
De studie van genen, De studie van de De studie van de De studie van
hormonen, of kenmerken die psychologische groepen,
fysiologische individuen uniek en processen die organisaties, en
processen in het verschillend van anderen mensen gemeen samenlevingen, in
brein. maken. hebben die hen plaats van individuen.
vatbaar maken voor
sociale invloed.
Sociale psychologie = Individu + omgeving (personaliteitspsychologie + sociologie)
De kracht van de situatie
Individueel gedrag wordt sterk beïnvloedt door de sociale omgeving, maar veel mensen willen dit
niet geloven en verklaren gedrag dan ook in termen van personaliteit in plaats van de omgeving.
De kracht van de situatie underschatten
Sociale psychologen moeten kampen met de fundamentele attributiefout: De neiging om ons eigen
en andermans gedrag geheel in termen van personaliteit te verklaren en om de rol van situationele
factoren (sociale invloed) te onderschatten.
- Kan ertoe leiden dat we een slachtoffer aanwijzen als schuldige terwijl het individu
overmeesterd werd door vrijwel onweerstaanbare sociale krachten (blaming the victim).
Aspecten van de sociale situatie zijn vaak krachtiger dan persoonlijke verschillen in het bepalen van
het gedrag van een individu.
Het belang van constructief
Volgens het behaviorisme moet men, om menselijk gedrag te begrijpen, kijken naar de versterkende
eigenschappen van de omgeving: Wanneer gedrag gevolgd wordt door een beloning, zal het
hoogstwaarschijnlijk voortzetten; Wanneer gedrag gevolgd wordt door een straf, zal het
hoogstwaarschijnlijk stoppen.
- Kritiekpunt: behavioristen zagen het belang van hoe mensen hun omgeving interpreteren
over het hoofd.
Hoezo is dit erg? De relatie tussen de sociale omgeving en het individu is een
tweerichtingsverkeer: Het is dus belangrijk om zowel te begrijpen hoe de situatie individuen
beïnvloedt, als hoe mensen de sociale wereld en gedrag van anderen waarnemen en interpreteren.
Deze percepties zijn meer invloedrijk dan de objectieve aspecten van de situatie op zich.
,Deze nadruk op constructief is geworteld in een benadering genaamd Gestaltpsychologie (Koffka,
Köhler, Wertheimer): Een stroming van psychologie die het belang van het bestuderen van de
subjectieve manier waarop objecten in de gedachten verschijnen benadrukt, in plaats van de manier
waarop de objectieve, fysieke eigenschappen van het object combineren.
Een speciaal soort constructief is naïef realisme: De overtuiging dat wijzelf dingen waarnemen zoals
‘ze echt zijn’ (wij hebben gelijk), waarbij we onderschatten hoe veel we interpreteren of verdraaien
wat we zien.
Waar constructieven vandaan komen: Fundamentele menselijke
motieven
De manier waarop een individu een situatie construeert (waarneemt, begrijpt en interpreteer),
wordt grotendeels gevormd door twee fundamentele menselijk motieven:
- De behoefte om je goed te voelen over jezelf (self-esteem benadering).
- De behoefte om accuraat te zijn (sociale cognitie benadering).
Soms trekken deze twee motieven in tegengestelde richtingen. Bijvoorbeeld waar het nauwkeurig
waarnemen van de wereld vereist dat we toegeven dat we ons dwaas of immoreel hebben gedragen.
Het self-esteem motief: De behoefte om ons goed te voelen over onszelf
Mensen hebben een sterke behoefte om een redelijk hoog self-esteem te behouden: De mate
waarin mensen zichzelf als goed en competent beschouwen.
Als er gekozen moet worden tussen het verdraaien van de werkelijkheid om je eigenwaarde te
redden of het representeren van de werkelijkheid zoals deze is ten koste van de eigenwaarde, wordt
er vaak gekozen voor het eerste.
De behoefte om je eigenwaarde te behouden kan ook paradoxale effecten hebben, bijvoorbeeld bij
studentenontgroeningen. Hierbij rechtvaardigen mensen de pijn en schaamte van de ontgroening
door hun studentenvereniging als heel erg positief te beschouwen.
Het sociale cognitie motief: De behoefte om accuraat te zijn
Sociale cognitie: Hoe mensen over zichzelf en de sociale wereld denken: meer specifiek, hoe mensen
sociale info selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken om tot beslissingen en oordelen te
komen.
Individuen worden gezien als mensen die proberen nauwkeurige inzichten te verwerven, zodat ze
effectieve beoordelingen kunnen maken en beslissingen kunnen nemen die variëren van welke
ontbijtgranen ze moeten eten tot met wie ze moeten trouwen. In werkelijkheid is vaak niet alle
informatie beschikbaar om een bepaalde situatie zo goed in te schatten geen accuraat beeld.
Waarom sociale psychologie bestuderen?
, Waarom willen sociaal psychologen sociale invloed begrijpen? Omdat ze gefascineerd zijn door
menselijk sociaal gedrag en dit op het diepst mogelijke niveau willen begrijpen. Veel sociaal
psychologen willen ook bijdragen aan de oplossing van maatschappelijke problemen.
