Samenvatting
Samenvatting Laboratoriumgeneeskunde
- Vak
- Instelling
Dit document bevat alle hoofdstukken van de slides Laboratorium geneeskunde. Dit vak werd gegeven door prof. Bossuyt en prof. Cassiman.
[Meer zien]Voorbeeld 6 van de 44 pagina's
Voorbeeld 6 van de 44 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
gesponsord bericht van onze partner
1 beoordeling
Door: hannahbogaerts • 10 maanden geleden
Verkoper
Volgen
zGNK
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
INHOUDHoofdstuk 1: inleiding tot de laboratoriumgeneeskunde ....................................................................................... 5
Inleiding............................................................................................................................................................... 5
Diagnostisch proces ............................................................................................................................................ 5
Klinisch zinvol gebruik van laboratoriumtest .................................................................................................. 5
Aanvragen van laboratoriumtesten .................................................................................................................... 6
Wie mag analyses (klinische biologie) voorschrijven? .................................................................................... 6
Bijzondere voorwaarden en beperkingen ....................................................................................................... 6
Hoe voorschrijven van analyses? .................................................................................................................... 6
Diagnostische onzekerheid ................................................................................................................................. 6
Signaal detectie theorie .................................................................................................................................. 6
Analytische variatie ......................................................................................................................................... 7
Biologische variatie ......................................................................................................................................... 7
Referentiewaarden ............................................................................................................................................. 7
Parametrische methoden ............................................................................................................................... 7
Niet-parametrische methoden ....................................................................................................................... 7
Definiëren van normaal en uitsluiten van ziekte ............................................................................................ 8
Diagnostische performantie van test .................................................................................................................. 8
Signaal detectie theorie .................................................................................................................................. 8
Receiver Operating Characteristics (ROC) curve ............................................................................................. 9
Probabiliteit en odds ........................................................................................................................................... 9
Operationele testkenmerken .............................................................................................................................. 9
Probabiliteit – odds ....................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 2: pre-analytische fase ........................................................................................................................ 11
Laboratoriumtest cyclus.................................................................................................................................... 11
Voorbereiding patiënt ................................................................................................................................... 11
Staalsoorten ...................................................................................................................................................... 11
Bloedcomponenten....................................................................................................................................... 12
Bloedstolling.............................................................................................................................................. 12
Kleurencode .............................................................................................................................................. 13
Serum ............................................................................................................................................................ 13
Heparine plasma ........................................................................................................................................... 13
EDTA-plasma ................................................................................................................................................. 13
Citraat plasma ............................................................................................................................................... 14
Glycolyse inhibitor......................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 3: nierfunctie en urineonderzoek ........................................................................................................ 15
1
, Verzamelen goed urinestaal ............................................................................................................................. 15
Uitzicht, geur en kleur ....................................................................................................................................... 15
Teststrook ......................................................................................................................................................... 15
Heem ............................................................................................................................................................. 15
WBC ............................................................................................................................................................... 16
Nitriet ............................................................................................................................................................ 16
pH .................................................................................................................................................................. 16
Glucose .......................................................................................................................................................... 16
Ketonen ......................................................................................................................................................... 16
Eiwit............................................................................................................................................................... 17
Bilirubine ....................................................................................................................................................... 17
Soortelijk gewicht.......................................................................................................................................... 17
Microscopie ....................................................................................................................................................... 18
Cultuur .............................................................................................................................................................. 18
Drugs en medicatie ........................................................................................................................................... 18
Hoofdstuk 4: eiwitchemie ..................................................................................................................................... 19
Inleiding............................................................................................................................................................. 19
Immunoprecipitatie .......................................................................................................................................... 19
Elektroforese ..................................................................................................................................................... 19
Capillaire zone elektroforese ........................................................................................................................ 20
Agarose elektroforese ................................................................................................................................... 20
Serumeiwit elektroforese.............................................................................................................................. 20
Albumine ................................................................................................................................................... 20
Alfa-1 antitrypsine (AAT) ........................................................................................................................... 21
(Alfa-2) haptoglobine ................................................................................................................................ 22
Alfa-2 macroglobuline ............................................................................................................................... 22
Transferrine ............................................................................................................................................... 23
Complement factor 3 (C3) ......................................................................................................................... 23
Acuut reactief proces ................................................................................................................................ 23
C-reactive protein (CRP) ............................................................................................................................ 24
Gamma-globulines .................................................................................................................................... 24
Bèta-Gamma brug ..................................................................................................................................... 25
Monoklonale gammopathieën ...................................................................................................................... 25
Monoklonale banden ................................................................................................................................ 25
Multiple myeloom (ziekte van Kahler) ...................................................................................................... 25
Monoclonal Gammopathy of Unknown Significance (MGUS) .................................................................. 25
Hoofdstuk 5: hematologie..................................................................................................................................... 26
2
, Rode bloedcellen (RBC) ..................................................................................................................................... 26
Cytologie ....................................................................................................................................................... 26
Erythrocyten.............................................................................................................................................. 26
Reticulocyten ............................................................................................................................................ 27
Types RBC .................................................................................................................................................. 27
Anemie .......................................................................................................................................................... 28
Morfologische classificatie ........................................................................................................................ 28
Etiologische classificatie ............................................................................................................................ 28
Hemoglobine ................................................................................................................................................. 30
Ijzermetabolisme........................................................................................................................................... 30
Ijzertekort .................................................................................................................................................. 30
Ijzerstapeling ............................................................................................................................................. 31
Heemsynthese: porfyrie ................................................................................................................................ 31
Erythrocytaire membraan ............................................................................................................................. 31
Energievoorziening........................................................................................................................................ 32
Folaten en vit B12 ......................................................................................................................................... 32
Leukocyten (WBC) ............................................................................................................................................. 33
Telling ............................................................................................................................................................ 33
Morfologische afwijkingen ............................................................................................................................ 33
Insluitsels in granulocyten ......................................................................................................................... 33
Kernafwijkingen granulocyten .................................................................................................................. 34
Linksverschuiving ...................................................................................................................................... 34
Andere aandoeningen ................................................................................................................................... 34
Leukopenie ................................................................................................................................................ 34
Neutrofilie ................................................................................................................................................. 34
Leukocytose .............................................................................................................................................. 35
Monocytose .............................................................................................................................................. 35
Lymfocytose .............................................................................................................................................. 35
Eosinofilie .................................................................................................................................................. 35
Basofilie ..................................................................................................................................................... 35
Hoofdstuk 6: routine labotesten ........................................................................................................................... 36
Ijzer.................................................................................................................................................................... 36
Microcytaire anemie (laag MCV)................................................................................................................... 36
Andere moleculen ............................................................................................................................................. 36
Bilirubine ....................................................................................................................................................... 36
Haptoglobine en vrij Hb ................................................................................................................................ 37
Ammoniak ..................................................................................................................................................... 37
3
, CRP ................................................................................................................................................................ 38
Enzymologie ...................................................................................................................................................... 38
Creatine kinase (CK) ...................................................................................................................................... 38
Lactaat dehydrogenase (LDH) ....................................................................................................................... 39
Leverenzymen ............................................................................................................................................... 39
Aspartaat transaminase (AST) ................................................................................................................... 39
Alanine transaminase (ALT) ...................................................................................................................... 39
Alkalische fosfatasen ................................................................................................................................. 40
γ-glutamyl transferase (γ-GT) .................................................................................................................... 40
Interpretatie waarden ............................................................................................................................... 40
Pancreasenzymen ......................................................................................................................................... 40
Amylase ..................................................................................................................................................... 40
Lipase ........................................................................................................................................................ 40
Hartenzymen ................................................................................................................................................. 41
Lipiden ............................................................................................................................................................... 41
Vit B12 en foliumzuur ....................................................................................................................................... 42
Macrocytaire anemie .................................................................................................................................... 42
Vit B12: cobalamine ...................................................................................................................................... 42
Foliumzuur .................................................................................................................................................... 43
4
,ZIEKTEMECHANISMEN: LABORATORIUM
GENEESKUNDE
HOOFDSTUK 1: INLEIDING TOT DE LABORATORIUMGENEESKUNDE
INLEIDING
Klinische biologie = het geheel van kennis van laboratoriumtechnieken die ter beschikking staan van de
geneesheer, zowel op gebied van profylaxe als van pathologie om:
- Diagnose op te stellen
- Balans op te maken van de werking van een orgaan
- Uitslag van een behandeling te beoordelen
Evolutie van de afgelopen 60 jaar:
- 1957: eerste 1-kanaals analyzer: 30 analyses per uur
- > 20000 biochemische testen per dag in UZ Leuven → 8000 testen per uur
- Onmisbaar in dagelijkse medische praktijk voor preventie, diagnose en opvolging van patiënten (+)
- Neiging om minder aandacht te besteden aan klinisch onderzoek (-)
- Onoordeelkundig gebruik leidt tot nutteloze testaanvragen, onnodige kosten, nutteloze (en
schadelijke) bijkomende onderzoeken en verontrusten van de patiënt (-)
DIAGNOSTISCH PROCES
Voor bepaalde diagnoses zijn geen verdere testen noodzakelijk, deze gebeuren pas vanaf het overschrijden van
de testdrempel. Vanaf hier worden voor bepaalde ziekten testen aangevraagd die nodig zijn vooraleer we
weten welke behandeling moet gestart worden. Dit is de behandelingsdrempel
- Bv: 65-jarige man met Q-waves op ECG en pijn in borstkas sinds 1 uur → geen verdere testen, start
behandeling
- Bv: 13-jarig meisje met branderig gevoel retrosternaal → geen testen voor acuut myocardinfarct
(AMI), want onwaarschijnlijk, verder zoeken naar oorzaak
- Bv: 75-jarige vrouw met pijn in borstkas en ST-depressie → verdere testen nodig voor goede diagnose
KLINISCH ZINVOL GEBRUIK VAN LABORATORIUMTEST
TEST → RESULTAAT → VOORSPELLING → ACTIE → UITKOMST
- Zinvolle test: wanneer deze de uitkomst verbetert door informatie te geven die het beleid van de
patiënt beïnvloedt (voorspellen en starten van behandeling)
- Bv troponine bij 75-jarige vrouw met pijn in borstkas en ST-depressie → onzekerheid uitsluiten
o Negatief → onstabiele angor
o Positief → acuut myocard infarct
5
, Vereisten zinvolle test:
- Pre-test probabiliteit: de kans dat een persoon een welbepaalde ziekte heeft obv beschikbare
gegevens voordat laboratoriumtest wordt gedaan
o Frequentie van de ziekte
▪ Prevalentie: aantal zieken in een populatie op een gegeven ogenblik
▪ Incidentie: aantal nieuwe zieken in een populatie over een bepaalde periode
o Individuele patiënt
▪ Symptomen
▪ Presentatie (bv Q-wave op ECG)
▪ Voorgeschiedenis
▪ Risicofactoren
- Kennis over performantie van de laboratoriumtest
o Sensitiviteit, specificiteit
o Likelihood ratio
o Voorspellende waarde
- Post-test probabiliteit: impact van de bekomen test op het beleid
AANVRAGEN VAN LABORATORIUMTESTEN
WIE MAG ANALYSES (KLINISCHE BIOLOGIE) VOORSCHRIJVEN?
Door de zorgverlener die de patiënt in behandeling heeft:
- Geneesheer in raam van algemene of gespecialiseerde geneeskunde
- Tandarts in raam van tandverzorging
- Vroedvrouw in raam van verloskundige hulp die tot haar bevoegdheid behoort
BIJZONDERE VOORWAARDEN EN BEPERKINGEN
- Voorschrift voor analyses klinische biologie na onderzoeken van de patiënt
- Geen analyses waarvan hij onvoldoende kennis bezit of niet correct kan interpreteren
- Voorschrift voor analyses die voldoen aan voorwaarden voor terugbetaling, indien deze worden
vergoed
- Bv: HbA1c: enkel bij patiënt met diabetes mellitus, mucoviscidose of chronische pancreatitis
- Bv: LDL cholesterol: enkel bij patiënt in behandeling met cholesterolverlagende medicatie
HOE VOORSCHRIJVEN VAN ANALYSES?
- Positieve lijst van diverse gevraagde analyses → elke gevraagde analyse positief en afzonderlijk
aanduiden (niet overkoepelende term of categorie aanduiden, maar apart aankruisen)
- Aanvraag om klinisch biologisch onderzoek van bepaald syndroom
o Reeks testen die horen bij een bepaalde aandoening (of schatten van aandoening)
- Vermelding van het type van gewenste onderzoeken (bv uitsluiten van monoklonale gammopathie)
DIAGNOSTISCHE ONZEKERHEID
SIGNAAL DETECTIE THEORIE
Basisprincipe: resultaat bij patiënten met de ziekte verschilt met resultaat bij patiënten zonder de ziekte
- Soms is er overlap tussen beide grafieken → onzekerheid
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zGNK. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 71498 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen