Contractenrecht
Alle aantekeningen – hoor- en werkcolleges
,Contractenrecht – HC 1
Inleiding contractenrecht, totstandkoming en uitleg van de overeenkomst
Agenda HC 1
- Hoe ontstaat een verbintenis?
- Welke bronnen van verbintenissen zijn er?
- Wat houdt de precontractuele fase van de overeenkomst in?
- Onder welke voorwaarden komt een overeenkomst tot stand?
- Hoe wordt de inhoud van een overeenkomst bepaald?
- Welke rol speelt de wilsvertrouwensleer daarbij?
- Wat is de rol van de redelijkheid en billijkheid bij de uitleg van overeenkomsten?
Smart contract: vooraf geprogrammeerde technologische contracten die makkelijk
gecontroleerd kunnen worden en vaste vormen hebben (en op die wijze proberen na te
komen)
Belangrijk beginsel: contractsvrijheid, d.w.z. op welke manier en met wie je een
contract wilt afsluiten
Het verbintenissenrecht
Wat is een verbintenis?
- Een vermogensrechtelijke rechtsbetrekking
- tussen twee of meer personen
- op grond waarvan de één een recht heeft op een prestatie
- waartoe de ander verplicht is die te verrichten
Open systeem van verbintenissen, art. 6:1 BW en HR Quint/Te Poel:
- “Indien de wet geen regeling voor het geval kent moet er een oplossing worden
gezocht die past in het stelsel van de wet en die aansluit bij wel in de wet geregelde
gevallen.”
- Een verbintenis die uit de wet voortvloeit?
VB Leen Bakker: hoogslaper voor “slechts” €24 i.p.v. €319
- Gerechtvaardigd vertrouwen? + Wilsontbreken (niet wilsgebrek, maar ontbreken)
,Totstandkoming van een overeenkomst
- Waar vinden we regels over totstandkoming overeenkomst terug?
Boek 3 (artt. 3:33 – 3:38 BW) en Boek 6 (artt. 6:217 – 6:225 BW) gelaagde
structuur
- Obligatoire overeenkomst
Rechtshandeling
Opgebouwd uit wil en verklaring (in beginsel vormvrij, art. 3:37 lid 1 BW)
Twee overeenstemmende wilsverklaringen doen overeenkomst ontstaan (art.
3:33 BW)
Verbintenisscheppend karakter van de overeenkomst
Aanbod en aanvaarding
- Art. 6:217 BW:
Welke elementen moet een aanbod bevatten?
o Alle hoofdelementen erin + met een simpele ‘ja’ kunnen aanvaarden
Art. 6:227 BW – bepaalbaarheidsvereiste
- Art. 3:37 lid 3 BW:
Wat is een rechtsgeldige aanvaarding?
Een vormvrije wilsverklaring van de wederpartij dat zij het aanbod aanvaardt én
die de persoon tot wie zij is gericht heeft bereikt
HR Centavos/Stichting Nieuwenhuis uitleg omtrent aanvaardingstheorieën
(ontvangst-, uitings-, verzend- en vernemingstheorie)
Wij gaan uit van de ontvangsttheorie, wanneer je ervan uit mag gaan dat je
verklaringen zijn ontvangen door de wederpartij
Wilsvertrouwensleer
- Art. 3:33 BW wilsverklaringen
- Wat als wil en verklaring uiteenlopen?
Verschrijving, verspreking, ‘grapje’ etc. (oneigenlijke dwaling)
HR Bunde/Erckens
o Voor meerdere uitleg vatbaar begrip opgenomen (belastingschade) moeilijk
in te schatten hoeveel schade hij zou lijden (€10.000, €25.000?)
- Gevolg? Er komt geen overeenkomst tot stand (wilsontbreken)
Tenzij: gerechtvaardigd vertrouwen wederpartij (art. 3:35 BW)
o Onderzoeksplicht wederpartij (art. 3:11 BW)
o HR Eelman/Hin (geestelijk gestoorde die huis voor appel en ei wilde
verkopen, had de wederpartij er gerechtvaardigd op mogen vertrouwen dat
die man het huis ook echt voor dat bedrag wilde verkopen?)
Elektronisch contracteren
- In beginsel niet anders, regels aanbod en aanvaarding van toepassing
- Wel nadere vereisten aan internettransacties, zie art. 6:227a-c BW
- Koop op afstand:
“Nederlandse consumenten besteedden €22,5 miljard online in 2017” (bron
thuiswinkel.org)
Implementatie Europeesrechtelijke Dienstenrichtlijn in art. 6:230a-z BW
Specifieke informatieplichten aanbieder (art. 6:230m BW)
Bedenktijd 14 dagen (art. 6:230o BW)
o Herroepingsrecht zonder opgaaf van redenen
, o Schriftelijke of mondelinge verklaring
o Zie ook art. 6:230p BW voor uitzonderingen
Wanneer is uitleg aan de orde?
- De in een overeenkomst opgenomen tekst is onduidelijk;
- Een in de overeenkomst opgenomen bepaling is voor meerdere uitleg vatbaar (HR
Bunde/Erckens);
- Partijen menen dat, hoewel de tekst duidelijk is, zij iets anders bedoeld hebben;
- De overeenkomst kan meerdere rechtsgevolgen meebrengen
Welke handvatten biedt het recht?
- BW: geen specifieke regeling voor uitleg, wel incidentele bepalingen:
Art. 6:231 jo. 6:238 lid 2, 2e zin, BW (contra proferentem regel)
o Als in algemene voorwaarden een beding staat dat onduidelijk is, dan beslist
dit artikel dat dat beding ten nadele wordt uitgelegd van degene die de
voorwaarde heeft opgesteld
Art. 6:248 BW, redelijkheid en billijkheid:
o “Een overeenkomst heeft niet alleen de door partijen overeengekomen
rechtsgevolgen, maar ook die welke, naar de aard van de overeenkomst, uit
de wet, de gewoonte of de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien.”
Art. 3:35 BW, gerechtvaardigd vertrouwen
o Kan repareren bij de totstandkoming van contracten (wat hebben partijen
bedoeld?)
- Gezichtspunten uit de jurisprudentie
Wilsvertrouwensleer & uitleg
- Wilsvertrouwensleer en totstandkoming
Art. 3:33 en 3:35 BW
- Wilsvertrouwensleer en de inhoud van de overeenkomst (uitleg)
HR Bunde/Erckens (1977)
o Uitleg als verlengde van de wilsvertrouwensleer
o Gerechtvaardigd vertrouwen centraal (art. 3:11, 3:35 BW)
HR Haviltex (1981)
Valk, NJB 2018: “Tussen de wilsvertrouwensleer en uitleg bestaat geen enkele
tegenstelling.”
Haviltex – criterium (rechtsregel uitleg)
- Een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract is onvoldoende
om de verhoudingen van partijen te bepalen en een leemte aan te vullen
- Het komt aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs
over en weer aan deze bepalingen mochten toekennen en wat zij redelijkerwijs van
elkaar mochten verwachten
Toepassing van de Haviltex-formule
- Relevante omstandigheden zijn o.m. de maatschappelijke kring waartoe partijen
behoren, de rechtskennis die van partijen kan worden verwacht, eventuele juridische
bijstand, mate van gedetailleerdheid van de overeenkomst, gedrag van partijen etc.
- Positie van derden
Relativiteitsbeginsel (geldt in principe alleen tussen de contractspartijen) en
partijautonomie (als individu zeggenschap over met wie je contract wilt aangaan)
