Samenvatting deeltentamen 2: De psychologie van arbeid en gezondheid
Samenvatting deeltentamen 1: De psychologie van arbeid en gezondheid
Samenvatting Psychologie van Arbeid en Gezondheid Deeltentamen 1
Alles voor dit studieboek
(57)
Geschreven voor
Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Arbeids- En Organisatiepsychologie
Psychosociaal Welzijn In Organisaties
Alle documenten voor dit vak (2)
2
beoordelingen
Door: vansnickemily • 6 maanden geleden
Door: cillydebruyn • 1 jaar geleden
Verkoper
Volgen
celine_devriese
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
PSYCHOSOCIAAL WELZIJN IN
ORGANISATIES
1. Werkbaar werk .............................................................................................................................................. 2
1.2. Toestand in vlaanderen? ....................................................................................................................... 2
2. Welzijn in de actualiteit ................................................................................................................................. 2
2.1. Arbeidsdeal ........................................................................................................................................... 2
3. Inleiding psychosociaal welzijn in organisaties .............................................................................................. 3
3.1. Subdiscipline psychologie ..................................................................................................................... 3
3.2. Nastreven van psychosociaal welzijn & gezondheid ............................................................................. 3
4. Stressmodellen .............................................................................................................................................. 5
4.1. Wat is stress? ............................................................................................................................................... 5
4.2. Theoretische basis ................................................................................................................................. 5
5. Psychosociale risico’s & wetgevend kader................................................................................................... 14
5.1. Definitie welzijnswet.................................................................................................................................. 14
5.2. Wetgevend kader ................................................................................................................................ 14
6. Preventieadviseur psyosociale aspecten (gastcollege) ................................................................................ 17
6.1. Formele en informele procedures ...................................................................................................... 17
7. Ongewenst grensoverschrijdend gedrag op het werk ................................................................................. 18
7.1. Geweld op het werk................................................................................................................................... 18
7.1. Ongewenst seksueel gedrag op het werk ........................................................................................... 18
7.2. Pesten op het werk ............................................................................................................................. 18
8. Stress & burn-out ......................................................................................................................................... 23
8.1. Werkbaar werk in Vlaanderen ................................................................................................................... 23
8.2. Stress ................................................................................................................................................... 23
8.3. Burn-out ..................................................................................................................................................... 24
8.4. Burn-out versus depressie ......................................................................................................................... 27
9. Risicoanalyse, preventie en interventie ....................................................................................................... 28
9.1. Uitvoeren van een risicoanalyse ................................................................................................................ 28
9.3. Opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid ................................................................................. 28
9.4. risicoanalyse ........................................................................................................................................ 29
9.5. Preventie en interventie ..................................................................................................................... 38
9.6. Psychosociaal safety climate (psc) ...................................................................................................... 40
10. Absenteïsme & re-integratie (gastcollege) .............................................................................................. 42
10.1. Verzuim .................................................................................................................................................... 42
10.3. Re-intregratie ...................................................................................................................................... 44
,1. WERKBAAR WERK
Geen stress + motiverend werk + leermogelijkheden + werk-privé balans = werkbaar werk
Werkbaarheidsgraad = werknemers die werkbaar werk hebben
1.2. TOESTAND IN VLAANDEREN?
• Werkbaarheidsmonitor:
o 3-jaarlijkse meting van de kwaliteit van de jobs van WN en zelfstandigen in Vlaanderen door Stichting
Innovatie & Arbeid i.o.v. de Vlaamse sociale partners en Vlaamse regering sinds 2004
o Doel: Informatiebron voor alle betrokken partijen in het streven naar meer kwaliteitsvolle jobs
• 4 indicatoren van werkbaar werk:
o Werkstress = de mate waarin mentale vermoeidheid, die het gevolg is van psychisch-sociale
arbeidsbelastin, leidt tot spanningsklachten en verminderd functioneren.
o Motivatie = de mate waarin iemand zich door de inhoud van het werk betrokken voelt bij dat werk
o Leermogelijkheden = de mate waarin iemand door opleiding, bijscholing en werkervaring haar/zijn
competenties en vaardigheden op peil kan houden en verder ontwikkelen.
o Werk-privébalans = de mate waarin de eisen die het werk stelt een belemmering vormen voor het
privéleven.
• Werkbaar werk = werkbaarheidsgraad = % jobs dat niet problematisch scoort op 1 of meer van de 4
indicatoren.
2. WELZIJN IN DE ACTUALITEIT
2.1. ARBEIDSDEAL
= belang van welzijn op het werk vanuit de federale regering → meer mensen aan het werk krijgen en WG en
WN meer flexibiliteit geven
➔ Work-life balance mogelijk maken/te vergemakkelijken
ACTIE 1: Werk en privéleven beter combineren
- Werkweek van 4 werkdagen is mogelijk (= “meer gebalde werkweek)
- Wisselend weekregime (= ene week meer werken, om de andere week meer vrij te hebben)
- Recht om “offline” te zijn voor bedrijven vanaf 20 WN (= geen communicatie verwachten buiten de
werkuren)
- Tijdig zicht op dienstroosters (= van 5 naar 7 werkdagen op voorhand het werkschema krijgen)
➔ Initiatief ligt bij de WN
ACTIE 2: Meer opleidingen, makkelijker van job veranderen
- Meer opleidingskansen (= recht op opleidingsdagen wordt opgetrokken tot 5 dagen per jaar tegen 2024)
- Individueel opleidingsplan voor iedere WN in bedrijven met 20 WN of meer
- Aangepaste opzegtermijnen (= overstappen naar andere WG moet kunnen tijdens opzegtermijn)
ACTIE 3: e-commerce en platformeconomie
- Betere afspraken voor maaltijdkoeriers
- E-commerce en nachtwerk (= regels om te werken tussen 20u ’s avonds en middernacht worden
soepeler)
ACTIE 4: Knelpuntberoepen en diversiteit
- Diversiteit opvolgen (= gegevens over diversiteit worden nauwer opgevolgd per sector)
- Knelpuntberoepen aanpakken (= knelpuntberoepen identificeren, wat zijn de oorzaken van de tekorten
en wat zijn mogelijke maatregelen? – iedere 2 jaar te bekijken op niveau van de sector)
Page 2 of 46
,3. INLEIDING PSYCHOSOCIAAL WELZIJN IN ORGANISATIES
3.1. SUBDISCIPLINE PSYCHOLOGIE
Occupational Health Psychology = Psychosociaal welzijn in organisaties
• OHP = Arbeids- en Gezondheidspsychologie:
“Een psychologische discipline die zich bezighoudt met het bestuderen en bevorderen van welzijn en
gezondheid op het werk vanuit de gedachte van een optimale afstemming tussen persoon en organisatie.”
o Doel = Bevorderen van het welzijn van WN en verbeteren van de kwaliteit van het werk
o Raakvlak tussen A&O Psychologie / Klinische psychologie / Gezondheidspsychologie
• Terminologie werkveld in Vlaanderen: Psychosociaal welzijn (cognitief, emotioneel en sociaal vlak)
Twee studieobjecten op vlak van welzijn:
- Welbevinden van individuele WN
- Werkkenmerken (5A’s) die dit welbevinden stimuleren/hinderen (zie doel)
Werk & Organisatie: alle arbeid met een verplichtend karakter in allerlei typen organisaties
Brede focus op welzijn & gezondheid: ook impact buiten het werk
Aandacht voor diverse niveaus: individu, team, departement, leidinggevende, organisatie
Geen aandacht voor veiligheid (in VS: ‘safety’ als onderdeel van OHP) → ander welzijnsdomein in EU en BE,
veiligheid is het werkterrein van ingenieurs en veiligheidsdeskundigen
Er is sprake van geestelijke gezondheid wanneer een werknemer zich prettig voelt, het werk goed aankan, zich
vrij voelt om eigen keuzes te maken en gemotiveerd is om iets te bereiken. De arbeids- en
gezondheidspsychologie streeft naar een optimale afstemming tussen de belangen van de werknemers en de
organisatie.
3.2. NASTREVEN VAN PSYCHOSOCIAAL WELZIJN & GEZONDHEID
3.2.1. DE 5 A’S
1) Arbeidsinhoud = aard van het werk, wijze van taken verrichten
Bv. Complexiteit van de job, werktempo
2) Arbeidsvoorwaarden = fysieke omstandigheden
Bv. Middagpauze, verloning
3) Arbeidsverhoudingen = sociale relaties, conflicten oplossen
Bv. Hoe worden conflicten aangepakt door de hiërarchie, leiderschapsstijlen
4) Arbeidsomstandigheden = afspraken om job te kunnen uitvoeren, (ongeschreven) contract
Bv. Temperatuur, beschikbaarheid van bureaus
5) Arbeidsorganisatie = manier waarop de organisatie het werk verdeelt, bedrijfsbeleid
Bv. Bepaalde waarden en normen van de organisatie, managementstijl
3.2.2. WELZIJN = MULTIDIMENSIONEEL BEGRIP
- Affectief welbevinden (je goed voelen op het werk)
- Competentie (in staat zijn je werk goed te doen)
- Autonomie (vrij om eigen keuzes te maken in je werk)
- Aspiratie hebben (gemotiveerd om iets te bereiken in je werk)
Doel OHP = Bevorderen van het welzijn van WN en verbeteren van de kwaliteit van het werk
Page 3 of 46
, Link met motivatie?
Zelf-determinatie theorie:
- Excentrieke motivatie: verloning
- Intrinsieke motivatie: de activiteit is op zich leuk of interessant ervaren
Veranderingen: digitalisering, glazen plafond, zingeving in het werk, …
Evoluties werk
- Work intensification = werkdruk/tempo
- Wijzigingen qua arbeidsinhoud
- Continue organisatieveranderingen (VUCA = Volantile Uncertainty Complexity Ambigu) = iets heel onzeker,
bv. Gasprijzen met telewerk
- Moderne bedrijfsvoering – meer nieuwe managementstrategieën- en tools
- Aantasting psychologisch contract – verwachtingen van de WG en WN
Sociaal-culturele veranderingen
- Diverse arbeidsparticipatie → vrouwen, mensen met een handicap, …
- Opkomst dienstensector
- Verruiming begrip “ziekte” → meer meten en weten (burn-out/bore-out)
- Toegenomen verwachtingen → moeilijk om de balans te vinden
- Individualisering → verder wonen van werk/familie
- Uitholling professionele autoriteit → alles in vraag stellen, kritischer nadenken (mentaal belastend voor
dokter/leerkracht)
Page 4 of 46
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper celine_devriese. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €13,89. Je zit daarna nergens aan vast.