Dit is de samenvatting van geschiedenis tijdvak 7 met kenmerkende aspecten en begrippen die je nodig hebt voor je eindexamen. Het is in chronologische volgorde geschreven met theorie en ook voorbeelden + belangrijke personen die tijd. De kenmerkende aspecten zijn goed weergegeven en ook uitgeschrev...
Tijdvak 7: Tijd van pruiken en revoluties
Paragraaf 7.1 - Nieuwe ideeën over samenleven
In de 17e eeuw bracht de wetenschappelijke revolutie veel nieuwe
kennis over mensen, natuur en de wereld. Filosofen namen het gebruik
van ratio over. Rationeel optimisme is het vertrouwen dat de
samenleving beter en eerlijker kan worden door gebruik van de ratio (=
het verstand, de rede). Verlichte filosofen bedachten argumenten en
mogelijke oplossingen en gingen er van uit dat mensen over bepaalde
natuurlijke rechten moesten beschikken, zoals vrijheid van
meningsuiting.
De verlichting had invloed op de politiek, godsdienst, economie, en
sociaal
● Politiek
Volkssoevereiniteit: het volk had de hoogste macht, de regering heeft een sociaal contract
(door John Locke). Trias politica door Montesquieu (wetgevende, uitvoerende, rechterlijke)
om machtsmisbruik te voorkomen
● Godsdienst
Voltaire stond voor tolerantie en godsdienstvrijheid, hij geloofde ook in het deïsme (God
heeft de wereld geschapen, maar heeft er verder niks meer mee te maken)
● Economie
Vrije economie: de overheid moet zich er niet mee bemoeien. De wet van vraag en aanbod
moet de economie bepalen, er ontstaat een natuurlijk evenwicht met prijzen en lonen
● Sociaal
Natuurrechten: alle mensen hebben van nature bepaalde rechten (vrijheid, gelijkheid, bezit).
Alle mensen zijn gelijk → afschaffen standenmaatschappij
Verlichte denkers vonden dat mensen zelf kennis moesten krijgen dus stelden ze een
encyclopedie samen. De boeken werden ruim verspreid maar veel edelen en geestelijken
voelden zich aangevallen omdat het veel kritiek bevatte op de voorrechten van de kerk en
geestelijkheid. De meeste vorsten hielden vast aan de regeringsvorm van het ancien régime
(= de oude orde) maar stelden zich wel open voor verlichte ideeën en denkbeelden (verlicht
absolutisme).
Paragraaf 7.2 - Slavernij in de koloniën
Net als de Spanjaarden en Portugezen wilden de Engelsen rond 1650 plantages opzetten. Ze
deden dat onder andere in Suriname. Ze verbouwden daar voornamelijk suiker. In 1667 werd
Suriname veroverd door een Zeeuwse kapitein waarna de plantages in hand kwamen van een
groep Zeeuwse en Hollandse kolonisten. Slavernij ontstond in alle lagen van de koloniale
samenleving.
Een beroemde vrijheidsstrijder in Suriname was Boni, hij leidde een groep marrons, bouwde
een sterk fort en organiseerde van daaruit zijn aanvallen. De Staten-Generaal stuurde soldaten
, om de aanvallen te stoppen, onder andere John Stedman. Hij schreef een boek over zijn
belevenissen in Suriname die daarna werd bewerkt en werd belangrijk in de strijd tegen de
slavernij.
In de westerse samenlevingen als de Verenigde Staten en Groot-Brittannië en Nederland
groeide de weerstand tegen slavenhandel en slavernij. Dit abolitionisme ontstond vanuit
verlichte ideeën over gelijkheid en rechtvaardigheid. Ook in religieuze kringen kwam er
steeds meer verzet. Slavenhandel werd verboden, maar voor de afschaffing van slavernij
waren de economische belangen te groot. In 1833 kwam er een einde van de slavernij in het
Britse Rijk en in 1863 Nederland.
Paragraaf 7.3 - Verlichte ideeën in de praktijk
Lodewijk XV1 had jarenlang meer geld uitgegeven dat dat er binnenkwam. Hierdoor moest
er meer belasting worden binnengehaald en dit moest van de 3e stand komen, want de eerste
en tweede betaalde nauwelijks belasting, Lodewijk wilden de edelen en geestelijken toch
belasting laten betalen en moest naar de Staten-Generaal voor goedkeuring. Er werd per stand
gestemd, dus het was eigenlijk altijd 2 tegen 1. De derde stand vond dit onrechtvaardig en
riepen zich uit tot Nationale Vergadering en beloofden bijeen te blijven tot ze een grondwet
hadden geschreven waardoor iedere Fransman dezelfde rechten en plichten zou hebben. De
Franse democratische revolutie was begonnen.
In de straten van Parijs werd het steeds onrustiger. De slechte oogsten zorgden voor schaarste
en honger. Op 14 juli 1789 plunderde een grote groep Parijzenaren het stedelijke
wapenmagazijn en daarna voor munitie een staatsgevangenis. In de volgende maanden bleef
het onrustig. Op 5 oktober 1789 trok een groep vrouwen naar het stadhuis en eiste voor
voedsel. Een grote groep liep van Parijs naar Versailles om Lodewijk te dwingen naar Parijs
te komen, even later verhuisde ook de Nationale Vergadering naar Parijs.
De Nationale Vergadering was door de koning erkend. In augustus 1789 publiceerde de
Nationale Vergadering de Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger. Ze
kondigden af dat alle Fransen voor de wet gelijk waren, privileges van adel en geestelijkheid
waren afgeschaft. Frankrijk is nu een constitutionele monarchie. Alle grond en bezittingen
van de kerk werden afgenomen en verkocht aan rijke burgers en edelen om de staatsschuld af
te lossen. Echter nam het verschil tussen arm en rijk hierdoor juist toe.
Onder de bestuurders groeiden tegenstellingen van hoe het nu verder moest met het bestuur.
Sommige wilden verder bouwen aan een stabiele constitutionele monarchie, anderen, radicale
revolutionairen (Jacobijnen) wantrouwden de koning, Frankrijk moest een republiek worden.
De Jacobijnen wonnen. Tegenstanders van de revolutie werden gedood door de guillotine. Dit
eindigde pas toen de Jacobijnse leider Robespierre zelf gedood werd door de guillotine.
In de Nederlandse republiek bestond onvrede over het politieke systeem.
Het bestuur was in handen van een groep regentenfamilies en stadhouder
Willem V had koninklijke trekjes aangemeten. Toen het economisch en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sannevnx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
