Hoorcollege Europees strafrecht
Hoorcollege 1: Internationalisering en Europeanisering van de strafrechtspleging
Internationalisering van de strafrechtspleging
Gedeeltelijke overdracht van nationale soevereiniteit
- Door bevoegdhedenoverdracht aan int. Organisaties.
o Bijvoorbeeld NAVO, VN, Raad van Europa, EU.
- Middels (bindende) afspraken voor samenwerking in strafzaken.
o Bijvoorbeeld bilaterale en multilaterale verdragen, EU-richtlijnen (bijv over
uitleveren van mensen)
- Door onderlinge afstemming van regelgeving.
o Bijvoorbeeld gezamenlijke delictsomschrijvingen van internationale
misdrijven, harmonisatie van straf(proces)recht in de EU.
EU-strafrecht vs internationale strafrechtelijke samenwerking
Supranationaal (bijv de EU):
- Lidstaat draagt soevereiniteit over: eigen rechtsorde waarin het HvJEU bepaalt wat
belangrijke aspecten zijn in de rechtsorde.
- Besluitvorming bij (gekwalificeerde) meerderheid (stel Nederland is ergens tegen kan
het dus alsnog doorgaan)
- Directe werking
- Afdwingbaarheid door supranationale organen (Commissie, HvJ EU) (Zij kunnen
lidstaten afdwingen zich aan bepaalde zaken te houden)
Waarom dragen lidstaten soevereiniteit over aan deze organisaties?
Heeft het voordelen van bevoegdheden over te dragen aan de EU?
- Voor de burger is het voordeel dat je er als burger een direct een beroep op doen.
- Je kan veel meer op elkaar afstemmen en met elkaar uitwisselen.
- Je kan efficiënter optreden. Criminaliteit houdt zich niet aan landsgrenzen en daarom
moet je samenwerken.
o Van oudsher doen we dat samenwerking op basis van reciprociteit
(wederzijdse gelijkwaardige uitwisseling). Als een Nederlander een moord
pleegt in een ander land, dan willen we daar iets mee en andersom ook. Aan
alle kanten zijn er dus belangen om met elkaar samen te werken. We zorgen
er zo voor dat als we dit soort instrumenten met elkaar maken, dan kunnen
we elkaar helpen binnen de EU. Reciprociteit is ook wel lastig, want je hebt te
maken met allerlei aspecten van andere systemen die erg van elkaar kunnen
verschillen. Als je met elkaar samenwerken, moet je er op een zekere hoogte
kunnen vertrouwen dat het in een ander land goed gaat, maar je kan niet al je
eigen normen opleggen aan de andere lidstaat. Je hebt een zekere mate van
vertrouwen nodig om een verdrag te sluiten en om een strafrechtelijke
samenwerking aan te gaan.
Intergouvernementeel:
- Behouden van soevereiniteit (bijv beslissen zelf of ze nieuw verdrag willen aangaan
of niet)
- Besluitvorming bij unanimiteit
1
, - Geen directe werking
- Beperkte afdwingbaarheid
Europeanisering van het strafrecht
Klip: "EU criminal law is a multi-level field of law in which the EU has normative influence on
either substantive criminal law / criminal procedure, or on the co-operation between the
Member States”.
- Multi-level: kan wel op EU-niveau worden besloten, maar moet wel nationaal worden
geïmplementeerd. Je moet het dus niet hebben over alleen het EU-niveau, maar ook
nationaal niveau. Wat doet bijvoorbeeld Nederland met EU-strafrecht?
- Normative influence: de EU heeft dus invloed op wat de nationale lidstaten doen. EU
kan bepalen dat wij iets aan ons materiele strafrecht en strafprocesrecht moeten
veranderen.
- Co-operation: kan ook gaan om samenwerking tussen de EU en de lidstaten, denk
aan Europees aanhoudingsbevel. Maar ook deze instrumenten moeten worden
geïmplementeerd in de nationale wetgeving.
Zowel nationaal als EU-niveau is dus belangrijk.
Europees strafrecht
- Achtergrond:
o Internationale strafrechtelijke samenwerking (o.a. bilaterale en multilaterale
verdragen bv. binnen de Raad van Europa)
o EU/EG-recht
Internationale strafrechtelijke samenwerking
Verschillende vormen van politiële en justitiële samenwerking:
- Uitlevering (ter strafvordering of tul)
o Persoon wordt gearresteerd om diegene naar een ander land uit te leveren.
Kan om in dat andere land terecht te staan of om in dat land zijn straf uit te
zitten.
o Binnen de EU noem je het overlevering en met een land buiten de EU heet
het uitlevering.
- Wederzijdse rechtshulp
o Bijv bewijsuitwisseling, zoals DNA of een dagvaarding naar een ander land
sturen (is soort restcategorie voor als het niet onder een van de andere 3 valt.
Valt dus nog meer onder).
- Overdracht tot strafvervolging
o Hele dossier incl vervolging wordt overgedragen naar een ander land. De
persoon zelf wordt niet naar een ander land gestuurd, alleen het strafdossier
incl bevoegdheid on te vervolgen.
- Overdracht van strafexecutie
o Er is al een proces geweest waarbij een straf is opgelegd en die is nog niet
uitgezeten. Bijv Spanje heeft een gevangenisstraf aan iemand opgelegd. Dat
vonnis wordt dan in Nederland erkend en wij mogen het dan ten uitvoer
leggen (waar die persoon is maakt niet uit, kun je regelen met uitlevering).
2
, EU-recht: geschiedenis
- 1957 EEG (Europese economische gemeenschap)
- (Aanvankelijk buiten de EU) 1985/1990 Verdrag van Schengen/ Schengen-
Uitvoeringsovereenkomst
o Dit de eerste ontwikkeling waardoor EU eigenlijk iets met strafrecht moest
doen, want het ging eerst eigenlijk vooral economisch met betrekking op de
interne markt. Vrij reizen. Een deel van EU-landen ging samen met Schengen
de binnengrenzen laten vervallen, waardoor er geen controles meer waren
voor de interne markt. Criminaliteit had vrij spel, dat wilde men niet.
- 1992 Verdrag van Maastricht: drie pijlers en strafrechtelijke component.
1992: drie pijlers
1e pijler: Europese Gemeenschap: supranationaal (interne markt)
2e pijler: Gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid: intergouvernementeel
3e pijler: politiële en justitiële samenwerking in strafzaken: intergouvernementeel
Strafrecht kreeg een officiële plek in het EU-recht, maar het was nog steeds niet makkelijk te
regelen, want unanimiteit.
Eu-recht: geschiedenis
- 1997 Verdrag van Amsterdam:
o Ruimte van vrijheid, veiligheid en recht (RVVR) (verdwijnen binnengrenzen)
Europees strafrecht ontstaan als tegenhanger van vrij verkeer
personen en afschaffing binnengrenzen (Schengenzonde).
o Begin van Kaderbesluiten in het strafrecht
Kaderbesluit is een instrument waarbij de EU niet alles heel direct
voorschrift. Lidstaten hebben implementatieruimte. De basis staat in
een kaderbesluit en is ook bindend ten aanzien van het resultaat. Dus
alle lidstaten moeten dit besluit naleven, anders kan de commissie in
actie komen bij het Hof. De manier waarop zij dit doen mogen
lidstaten dus zelf beslissen.
Richtlijnen lijken op kaderbesluiten, maar richtlijnen waren in die tijd beter afdwingbaar.
Komt doordat als een richtlijn na 2 jaar nog niet goed was geïmplementeerd in het nationaal
recht, dan was de nationale rechter verplicht om richtlijnconform te interpreteren. Dus ook
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SerenaD. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
