Samenvatting Inleiding Staatsrecht
Nr. 15: Indirecte democratieën
Indirecte dem. zijn onder te verdelen in:
1. Parlementaire stelsel: sprake van als een verkozen parlement de wetgevende
bevoegdheden heeft en de uitvoerende macht(regering) tot stand komt op
grondslag vd samenstelling vh parlement+dient de regering te berusten op
vertrouwen in/van (meerderheid) vh parlement. (bijv. Dui, NL, Verenigd
Koninkrijk)
2. Presidentiele stelsel: sprake van als de wetgever(Het Congres, bestaande uit
Huis van Afgevaardigden+Senaat)+President(uitvoerende macht) op
regelmatige basis rechtstreeks verkozen is. Congres kan President niet
ontslaan door vertrouwen op te zeggen. (bijv. VS)
3. Tussenvorm: Semi-presidentieel: In Frankrijk, er wordt zowel een parlement
als een president gekozen. Na de verkiezingen wordt een regering
samengesteld die vertrouwen vd president en (vooral) vh parlement(Nationale
Assemblée).
Een aantal Europese stelsels combineert het democratische model met een formeel
monarchale staatsstructuur (bijv. NL, BEL, VK). Het erfelijke staatshoofd is
onschendbaar en handelt onder ministeriële verantwoordelijkheid, art. 42 lid 2 Gw.
Dit heet ook wel een constitutionele monarchie hiermee wordt aangeven dat het
staatshoofd in bevoegdheden beperkt is door constitutionele regels die het primaat
aan de democratisch gelegitimeerde politieke ambtsdragers geven.
De EU is ook een indirecte dem. parlement rechtstreeks gekozen en de lidstaten
worden vertegenwoordigd in de (Europese)raad door hun ministers/regeringsleiders .
Nr. 43 Het begrip centrale overheid
Het NLse staatkundige bestel bestaat uit verschillende lichamen, oa de centrale OV.
het belangrijkste, hier berusten de meest ingrijpende bevoegdheden mbt
wetgeving+bestuur. Hoewel de uitoefening van wetgevende en bestuurlijke
bevoegdheden steeds meer toekomen aan andere lichamen, gebeurt dit veelal onder
toezicht vd centrale OV. Rechterlijke bevoegdheden enkel voor centrale niveau.
De centrale OV wordt ook wel Koninkrijk der Nederlanden of Staat der Nederlanden
genoemd. Het begrip Koninkrijk(der Nederlanden) heeft staatsrechtelijk gezien een
dubbele betekenis, namelijk ten 1e: in het Statuut staat het voor het staatkundig
verband v NL, Aruba, Curaçao en St. M., die een aantal gemeenschappelijke
belangen moeten behartigen en elkaar bijstand verlenen. Ten 2e: in de GW is het
beperkter, namelijk alleen het grondgebied Nederland in EU.
Het begrip Rijk betekent in de GW de centrale OV. (LET OP: termen Rijkswet+alg.
maat. v rijksbestuur hebben betrekking op zowel NL in EU als de overzeese delen.)
De term staat gebruikt de GW slechts n enkele keer om de centrale ov aan te duiden
en eigk nog meer ter aanduiding v NL als gemeenschap dan als OVlichaam of
publiek persoon. Verder betekent staat vaak verdragsstaat als lidstaat v EU bijv.
Echter indien Staat in het burgerlijk(proces)recht wordt gebruikt is het juist wel de
centrale OV. Dit is zo gekomen toen bepaald is dat tegen de Staat der Nederlanden
ook civiele rechtszaken kunnen worden aangespannen, bij het nalaten of handelen
door organen in de naam vd Staat (vooral mbt onrechtmatige daad was dit
, Samenvatting Inleiding Staatsrecht
belangrijk). het is dan gericht tegen de Staat der Nederlanden als lichaam, niet
tegen 1 specifiek orgaan!
Nr. 44 De organen vd centrale overheid
De organen zijn v oudsher op basis v functie in 3 categorieën te verdelen:
Wetgevende functie: op centraal niveau kent de GW in beginsel aan 2
organen dit toe. 1) de formele wetgever(= regering+S-G).
2) de regering(= Koning+ministers, art. 42 Gw). de hierbij horende GW
attributiebepaling staan in art. 81+89 Gw. De staatsrechtelijke doctrine heeft
bepaalt dat de eigen wetgevende functie vd regering(= amvb), zonder daartoe
gemachtigd te zijn door de formele wetgever(via delegatie), alleen mbt is tot
situaties v nood of gevallen waarin de weg v formele wetgever is
afgesloten(bijv. ten tijde ve bezetting tijdens oorlog) of wanneer het volgen
vdie weg vanwege de duur redelijkerwijs niet kan worden gevraagd.
Verder kan op centraal niveau ook nog worden aangemerkt, 3) de minister+
4) enkele zelfstandige bestuursorganen(ZBO’s= bestuursorganen die op
grond vd wet op afstand zijn geplaatst vd bevoegde minister en voor wie
slechts een beperkte ministeriële verantwoordelijkheid geldt). ZBO’s
ontlenen hun bevoegdheden niet rechtstreeks via een GW-attributie, maar via
delegatie op subdelegatie vd formele wetgever.
Bestuurlijke functie: De GW geeft nauwelijks expliciete bevoegdheden tot
besturen aan OV-organen. vooral de formele wetgever bepaalt wat er te
besturen val en door wie. Besturen bestaat in ieder geval uit het uitvoeren vd
wet. Dit kan ten 1e zijn het verrichten van feitelijke handelingen zodat
bepaalde doelstelling mbt een wet gerealiseerd worden(zie vb blz 126). Het
kan ten 2e bestaan uit het besluiten tot het al dan niet verrichten v
rechtshandelingen( bijv. onderdeel vd Vreemdelingenwet is dat er besluiten
moeten worden genomen over de juridische status ve vreemdeling). In praktijk
houden bestuursorganen zich meer bezig met toezicht op naleving v wetten+
handhavend optreden. bestuursorganen mogen steeds vaker zelf sancties
opleggen via de klassieke leer v machtenscheiding behoort dat tot de
rechterlijke macht, echter is dit tegenwoordig een integraal onderdeel v
bestuur(zie vb blz 127).
Ten 3e behoort ook het ontwikkelen van beleid tot bestuur.
Rechterlijke functie: deze functie betreft alle bij wet aangewezen
rechtscolleges waaraan, conform art. 112+113 Gw, de berechting is
opgedragen van 1) geschillen over burgerlijke rechten en schuldvorderingen,
2) geschillen over bestuurlijk handelen, 3) berechting v strafbare feiten of 4)
berechting v tuchtrechtelijke vergrijpen. De regeling vd absolute competentie
mbt punten 1+3 is geregeld in art. 42-45, 60 &78 wet RO. De relatieve
competentie mbt die punten is geregeld in art. 99 RV+art. 2 Sv.
Mbt punt 2 is op basis v art. 43 RO en de Awb de rechtbank in eerste aanleg
bevoegd. De Relatieve competentie staat in art. 8:7 Awb. Vervolgens staat in
art. 8:105 Awb dat hoger beroep in beginsel behandeld wordt door de Afdeling
bestuursrechtspraak vd Raad v State(ABRvS), tenzij anders is bepaald. De
belangrijkste uitzonderingen zijn:
1) hoger beroep bij de gerechtshoven in belasting zaken, art. 60 RO.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daanneilen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
