Wat is recht?
Drie aanvliegroutes:
- Kernbegrippen van het Nederlandse positieve recht
- Casuïstiek
- Theorie en reflectie -> context (nodig om verhouding tussen recht
en politiek/samenleving/moraal te begrijpen)
Positief recht:
Privaatrecht/burgelijkrecht/civielrecht
- Maakt relaties tussen mensen mogelijk
- Regelt relaties tussen burgers onderling
- Partijen zijn gelijkwaardig
- Partijen mogen zelfstandig hun relatie regelen binnen de grenzen van het
recht
- Uitgangspunt is de individuele vrijheid
- Geen notaris voor overlijden? Aanvullend recht regelt
- Aanvullend recht betekent ook: gemeenschap van goederen, tenzij
anders aangegeven
- 2 gebieden: Vermogensrechtelijke deel of niet-vermogensrechtelijke deel
- Veelal aanvullend recht
Publiekrecht
- Regelt relatie tussen burger en overheidsorganen en tussen
overheidsorganen onderling
- Hierarchische relatie waarbij de burger ongeschikt is aan de overheid
- Staat treedt op als behartiger van algemeen belang
- Uitgangspunt is de rechtsstatelijkheid
- Veelal dwingend recht; niet doden bijv (verbod etc)
- 3 gebieden: staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht
,Rechtbank en gerechtshoven mogen bepalen over feiten en juridische aspecten
De hoge raad oordeelt niet meer over de feiten, waakt over de rechtseenheid /
interpretatie
Gewone rechtsmiddelen
- Verzet
- Hoger beroep
- Beroep in cassatie
Bevoegheid eerste aanleg:
Absolute competentie:
- In de regel de rechtbank
- Uitzondering is de kantonrechter (bevoegd in strafzaken (verkeersboetes
etc) en civielrecht (tot 25.000))
Relatieve competentie:
- Arrondissement
- In de regel woonplaats gedaagde of verdachte bepalend
Bij de rechter (civiel)
- Nevengeschiktheid eiser en gedaagde (positionering)
- Partijautonomie (mogen zelf initiatief nemen naar de rechter te gaan EN
rechtszaak te stoppen)
- Accusatoir: eiser en gedaagde bepalen de inhoud en omvang van zaak zelf
- Lijdelijkheid van de rechter
Bij de rechter (strafrecht)
- Verdachte is ondergeschikt
- Alleen het OM mag vervolging instellen, burgers kunnen alleen aangifte
doen
- Inquisitoir (gematigd) (gematigd omdat verdachte ook rechten heeft)
- Actieve rechter
De Hoge Raad behandelt zaken in het algemeen in kamers van raadsheren.
Het instellen van rechtsmiddelen is gebonden aan termijnen. Na het
verstrijken van de termijn, kan geen gewoon rechtsmiddel meer worden
ingesteld.
Met name in het verbintenissenrecht vinden we regels van aanvullend recht. Van
regels van aanvullend recht mag worden afgeweken. "Verbintenisrechtelijke
bepalingen zijn aanvullend recht, tenzij uit de wettekst of anderszins blijkt dat ze
een dwingendrechtelijk karakter hebben."
De Awb bevat zowel materieel recht, regels die zien op de inhoud van rechten,
plichten en bevoegdheden (bijvoorbeeld regels over wanneer een
overheidsorgaan een besluit mag nemen), als formeel recht (zoals het
bestuursprocesrecht in de Awb), regels waarmee materieel recht kan worden
gehandhaafd.
, Materieel recht: wat je mag doen (rechten en plichten)
Formeel recht: regels waarmee het materieel recht kan worden gehandhaafd
(procesrecht)
Week 3
Theorie van het natuurrecht
Hogere wet
o Steekt boven het positieve recht wet uit:
o Cosmopolitisch recht
o Goddelijk recht
Rechtvaardigheid
Universeel & onveranderlijk
o Deze wet geldt altijd en overal en voor iedereen
Natuurlijke rechten & vrijheden: zelfbehoud & zelfbeschikking
o We heben deze rechten en vrijheden van nature om te leven en te
overleven.
1. Zelfbehoud
2. Zelfbeschikking
Rechtvaardig is wat bewantwoordt aan de menselijke natuur
Niet subjectief maar rationeel
Noodzakelijk verband tussen recht & moraal
Sterke these: positieve recht dat de Hogere Wet schendt verliest zijn geldigheid
Lex injusta non lex est - onrechtvaardig recht is geen recht.
(Augustinus)
Mildere these: Onrechtvaardig recht is wel juridisch bindend maar moet op
moreel geloofwaardige manier worden geïnterpreteerd
Rechtspositivisme
Recht is een menselijk maaksel
Recht is het positieve recht
Recht zoals het is onderscheiden van recht zoals het hoort te zijn.
Onderscheid wortelt in de rechtspraktijk: zekerheid
Scheiding tussen recht & moraal
Redenen voor scheiding recht en moraal
1. Moreel pluralisme
1. We zijn diep verdeelt over wat rechtvaardig is.
2. Rechtszekerheid
1. Er moet van tevoren duidelijk zijn wat de wet is.
3. Machtenscheiding: wetgever schept, rechter past het recht toe.
(democratische legitimiteit)
o Recht is afkomstig van het volk
o Politiek bemiddelt tussen recht en moraal
o Recht verkrijgt geldigheid niet door de moraal maar door de bevelen
van een soevereine macht die worden afgedwongen door de
dreiging met sancties
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yesmina2003. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.