Samenvatting
Complete samenvatting Metajuridica (eerste stroom)
- Instelling
- Maastricht University (UM)
Complete samenvatting van de eerste stroom van het vak Metajuridica, op basis van alle beschikbaar gestelde stof
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 52 pagina's
Voorbeeld 4 van de 52 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Metajuridica 2021/2022Linda Hamid
MET3012 Metajuridica Tutorialgroep 3
Inhoudsopgave
STAATSRECHT
Staatsvorming............................................................................................................................................... 3
Historische ontwikkeling van de staat (1)...........................................................................................3
Het feodale stelsel..............................................................................................................................3
Historische ontwikkeling van de staat (2)...........................................................................................4
De rechtsstaat....................................................................................................................................5
Teksten over het constitutionalisme en staatsvorming...................................................................................6
Q. Chengdan.......................................................................................................................................6
R.C. Van Caenegem.............................................................................................................................7
F. Sabetti.............................................................................................................................................8
Absolutisme................................................................................................................................................... 8
Frankrijk..............................................................................................................................................8
Engeland.............................................................................................................................................9
Conservatisme............................................................................................................................................. 10
Contractstheorieën...................................................................................................................................... 10
Thomas Hobbes................................................................................................................................11
John Locke........................................................................................................................................12
Jean-Jacques Rousseau.....................................................................................................................13
Korte samenvatting..........................................................................................................................14
Democratische revoluties............................................................................................................................. 15
Rusland.............................................................................................................................................15
De filosofie van Karl Marx.............................................................................................................18
Verenigde Staten..............................................................................................................................22
James Madison: Federalist Papers Paper 10.................................................................................22
Frankrijk............................................................................................................................................24
Bataafse Republiek.......................................................................................................................25
Utilisme....................................................................................................................................................... 26
Jeremy Bentham...............................................................................................................................26
Golding.............................................................................................................................................28
Foucault en Milburn..................................................................................................................................... 29
Verschillen Foucault en Milburn.......................................................................................................30
Privacy (David Archard)................................................................................................................................ 30
Eigendom in historisch perspectief............................................................................................................... 31
Middeleeuwen..................................................................................................................................31
1
, Metajuridica 2021/2022
Linda Hamid
Vroegmoderne tijd & de Verlichting.................................................................................................32
Franse Revolutie...............................................................................................................................32
19e eeuw...........................................................................................................................................32
Wereldoorlogen en na 1945.............................................................................................................32
Teksten over eigendom................................................................................................................................ 33
Proudhon..........................................................................................................................................33
Hart...................................................................................................................................................35
Friedman..........................................................................................................................................35
Finnis................................................................................................................................................35
Locke................................................................................................................................................36
Angelsaksische visie op eigendom................................................................................................................ 36
De fundamentele juridische begrippen van Hohfeld........................................................................36
Eigendom van het menselijk lichaam...............................................................................................37
Commons en anticommons..............................................................................................................38
Verdelende rechtvaardigheid....................................................................................................................... 38
John Rawls........................................................................................................................................39
Robert Nozick...................................................................................................................................40
Vergelijking tussen Rawls en Nozick.................................................................................................41
Waldron............................................................................................................................................41
Naasting............................................................................................................................................42
Contractsvrijheid......................................................................................................................................... 42
Romeins recht...................................................................................................................................43
Middeleeuwen..................................................................................................................................44
Vroegmoderne tijd...........................................................................................................................44
19e eeuw en Eerste Wereldoorlog....................................................................................................45
Conclusie..........................................................................................................................................45
Clausula rebus sic stantibus..............................................................................................................46
Iustum pretium en laesio enormis....................................................................................................47
Friedman..........................................................................................................................................48
Taal en recht................................................................................................................................................ 49
Filosofische opvattingen...................................................................................................................49
Analytische taalfilosofie....................................................................................................................49
Vroegere Wittgenstein.....................................................................................................................50
Latere Wittgenstein..........................................................................................................................50
Wittgenstein en het testament.........................................................................................................51
2
, Metajuridica 2021/2022
Linda Hamid
STAATSRECHT
Staatsvorming
De moderne staat is gedefinieerd in de Conventie van Montevideo (1933). Er moet sprake zijn van (1)
een permanente bevolking die (2) op een afgebakend territorium leeft. Zij moeten (3) bestuurd
worden en (4) de staat moet relaties kunnen aanknopen met andere staten (erkenning).
In de periode 1648-1919 aanvaardde de globale orde slechts de vorm van de staat als ordenend
principe. Vanaf het begin van de 20e eeuw kwamen de supranationale organisaties op (zoals de EU).
Historische ontwikkeling van de staat (1)
Historisch gezien wordt er vooral naar de interne kenmerken van een staat gekeken (dus niet zozeer
het element van de erkenning). De staat is louter een vorm om politiek-militair-juridisch bestuur
intern te organiseren. De kenmerken:
- Territorium met vaste grenzen
- Een onpersoonlijk ambtelijk apparaat (zag voornamelijk op fiscaliteit en rechtspraak)
- Het bestuur was een abstracte juridische entiteit
- Er was soevereiniteit over het territorium (zowel intern als extern!)
- De bevolking erkent het bestuur (anders ius resistendi)
De Frankische periode (400-870) ving aan na de val van het West-Romeinse Rijk in de 5 e eeuw. De
Franken (eerst de Merovingers, vervolgens de Karolingers) zijn gevestigd ten zuiden van de Rijn. In de
loop der eeuwen veroveren zij het overgrote deel van West-Europa. De Franken waren een
Germaans koninkrijk zoals er in de 5e eeuw velen waren in Europa.
In deze tijd werden koninkrijken op het laagste niveau gevormd in families, die samen geslachten
vormden, die samen een volk vormden (in dit geval het Frankische volk). Het rijk werd bestuurd door
een koning die een raad van voormannen onder zich had, bestaande uit geslachtshoofden,
grondbezitters, strijders, etc. Deze raad vormde een soort curia regis (vorstenraad).
Het doel van het bestuur was voornamelijk om intern de vrede te bewaren, maar extern voerde zij
oorlog tegen andere volken. Het bestuur was dus een leider van het volk (op het gebied van oorlog,
jurisdictie en religie) maar geen leider over het volk (hij maakte geen nieuwe wetgeving, het rijk
wordt bestuurd door gewoonterecht).
Het gezag van de vorst was gevestigd op zijn militaire successen. De Franken veroveren een groot
deel van Europa, en tegen het begin van de 9 e eeuw is het Frankische Rijk aanzienlijk gegroeid. De
vraag is nu hoe dit rijk bestuurd moest worden. Er komt geen onpersoonlijk ambtelijk apparaat, en
lokale bestuursentiteiten blijven in stand. In plaats daarvan behoudt men het persoonlijke bestuur en
wordt de feodaliteit (leenstelstel) ingevoerd. Met dit stelsel wordt een koppeling gemaakt tussen de
twee bestaande concepten beneficium (beloning voor verdienstelijkheid aan een ander) en
commendatio (contract waarbij een persoon zich bindt aan een ander in ruil voor bescherming en
onderhoud). Door de koppeling ontstaat het concept van het feodale contract.
Het feodale stelsel
Het feodale contract is vrijwillig, het is een contract tussen twee vrije mannen. Beide partijen
ontlenen hier rechten en plichten aan. De leenheer diende de leenman te beschermen en te
onderhouden; de leenman diende (1) raad te geven aan de leenheer en (2) diende hem te
beschermen en militair te dienen. Het materiele element van het feodale contract bestond uit het
3
, Metajuridica 2021/2022
Linda Hamid
feodum (de leen). Dit was grond waar de leenman het eigendom, gebruiksrechten en/of
gezagsrechten over kreeg. Het feodale contract werd levenslang aangegaan, maar is in het begin van
het stelsel niet erfelijk.
Het contract is bilateraal opzegbaar, en kan ook unilateraal worden opgezegd als een der partijen
zich niet houdt aan de contractueel voorgeschreven rechten en plichten (ius resistendi). Het feodale
contract is exclusief. In het Capitularium 77 (802/803) bepaalde Karel de Grote de gronden waarom
een leenman een feodaal contract unilateraal mag ontbinden:
- Wanneer de leenheer een poging tot moord pleegt op de leenman;
- Wanneer de leenheer de leenman slaat met een stok;
- Wanneer de leenheer overspel pleegt met de vrouw of dochter van de leenheer of deze
poogt aan te randen;
- Wanneer het persoonlijk bezit van de leenheer wordt aangetast;
- Wanneer de leenheer poogt om van de leenman een horige te maken (ontnemen van de
vrijheid);
- Wanneer de leenheer zijn plicht tot bescherming van de leenman verzaakt.
In het Capitularium van Meerssen (847) bepaalde Karel de Kale dat iedere vrije man in zijn koninkrijk
een heer mag kiezen die hij wenst (aansporing tot feodaliteit).
Door het feodale stelsel ontstaat de Heerschildordnung oftewel een ‘feodale piramide’:
Keizer
Kroonvazallen
Vazallen (achterleenmannen)
Boeren (handelaars en ambachtslui)
De 9e eeuw was het hoogtij van het feodale stelsel. Vanaf de 10 e eeuw leidde de feodaliteit echter tot
fragmentatie van het rijk, in plaats van tot binding ervan. Factoren die hierin meespeelden waren (1)
het Frankische erfrecht (waarbij al het goed van de overledene wordt verdeeld over al zijn zoons,
Verdrag van Verdun (843)), (2) invasies van de Noormannen, Hongaren en Saracenen in de 9 e en 10e
eeuw en (3) de wisselwerking tussen zwakke keizerfiguren en sterke kroonvazallen. Door deze laatste
factor speelde de leenmannen het klaar om feodale contracten erfelijk te maken.
Door deze fragmentatie ontstond ‘onafhankelijkheid’ van de kroonvazallen ten opzichte van de vorst.
Historische ontwikkeling van de staat (2)
In de periode 400-1200 kan echter nog niet gesproken worden van staten in de moderne zin van het
woord. Het begin van het staatsvormingsproces start rond het jaar 1100.
Stap 1: heroveren van het territorium/leengebieden
Stap 2: ambtelijk apparaat uitbouwen
Stap 3: interne soevereiniteit
Het eerste land dat aan dit proces begint is Engeland; zij hoeft door de Battle of Hastings (1066) geen
territorium meer te heroveren en kan de eerste stap van het staatsvormingsproces dus overslaan.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lzhamid2301. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78140 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen