Samenvatting
Samenvatting MGZ Q6 - Preventie en Gedrag
- Vak
- MGZ
- Instelling
- Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
Nederlandse samenvatting van de MGZ module Preventie en Gedrag uit Q6
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Mechanismen van Gezondheid en Ziekte | Joris van DoremalenPreventie en Gedrag (MPR)
Door vergrijzing van de samenleving en bezuiniging op het zorgbudget neemt de druk op de
curatieve gezondheidszorg toe. Om deze druk te verlagen, wordt de oude wijsheid “voorkomen is
beter dan genezen” steeds populairder. Men hecht steeds meer waarde aan de preventieve
geneeskunde. Het lastige van preventieve maatregelen is echter dat het gaat over klachten of een
verergering van klachten die men nog niet heeft, waardoor de effecten van de preventieve maatregel
weinig gevoeld en beleefd worden. Motivatie om deel te nemen aan een preventief programma kan
daarom soms moeilijk zijn. Hier komt gedragsverandering om de hoek kijken.
Preventie
Preventie is het voorkomen van een probleem door van tevoren in te grijpen. Dit is een heel actueel
thema in de maatschappij. Denk aan de campagnes rond roken, overgewicht en alcoholgebruik, maar
ook de regels rond de corona epidemie. Afspraken over de preventie van problemen worden
gemaakt en vastgelegd in het Nationaal Preventieakkoord. Hierin worden speerpunten, kansen en
bedreigingen voor het preventiebeleid beschreven.
Vormen
Er kan onderscheid gemaakt
worden tussen drie vormen
van preventie, namelijk
primaire, secundaire en
tertiaire preventie. Primaire
preventie is het voorkomen
van ziekte door wegnemen of
verminderen van oorzaken.
Secundaire preventie is het
vroeg opsporen van ziekte om vroege behandeling mogelijk te maken en verergering van de ziekte te
voorkomen. Tertiaire preventie is het voorkomen van comorbiditeit bij aanwezige ziekte.
Voorbeelden van maatregelen zijn vaccinaties (primair), regelmatig testen van risicogroepen
(secundair) en stimuleren van leefstijlverandering (tertiair). Het onderscheid tussen de drie vormen
van preventie is echter niet altijd eenduidig. Door verspreiding van een ziekte te voorkomen dmv
testen bij bv zwangerschappen (primair), kan worden ontdekt dat iemand besmet is en kan al vroeg
met behandeling worden begonnen (secundair). Ook kan iemand vroeg diagnosticeren en
behandelen (secundair) zorgen dat de besmette persoon geen risicogedrag meer gaat vertonen en
door medicatie niet meer besmettelijk is (primair). Verder kan vroegtijdig met behandeling worden
begonnen, waardoor comorbiditeit kan worden voorkomen (tertiair).
Interventie
Preventieve interventies kunnen verschillen wat betreft uitvoer en doelgroep. Allereerst kan
onderscheid gemaakt tussen een collectieve, opportunistische en individuele aanpak. Collectieve
preventie is een gestructureerde aanpak gericht op preventie in de totale bevolking of een grote
deelpopulatie daarvan. Denk aan het Rijksvaccinatieprogramma, landelijke voorlichtingscampagnes
over het belang van fruit eten en wettelijke maatregelen om blootstelling aan tabak terug te dringen.
Opportunistische preventie wordt alleen ingezet bij mensen waarbij een goede aanleiding of
gelegenheid zich voordoet. Denk aan leefstijladviezen bij de huisarts als iemand met obesitas voor
hele andere klachten komt. Door de lagere selectieve deelname is opportunistische preventie in het
algemeen minder effectief dan collectieve preventie. Individuele preventie wordt gezien als de ideale
421
, Mechanismen van Gezondheid en Ziekte | Joris van Doremalen
preventieve interventie waarbij ‘op maat’ wordt gekeken naar een individu. Er bestaan veel
verschillende mechanismen die van invloed zijn op ons gedrag, waarbij de mechanismen ook nog
vaak met elkaar samenhangen. Denk aan risicofactoren en risicogedrag, maar ook gezondheids-
bevorderende factoren. Om een succesvolle preventieve interventie toe te passen, is het van belang
om alle biopsychosociale eigenschappen van een persoon of groep te kennen. Door terugkoppeling
van de persoon of groep kan het effect van een preventieve interventie worden verhoogd.
Verder kan onderscheid gemaakt worden tussen preventie gericht op de gehele bevolking of een
specifieke groep met een verhoogd risico. Bij de populatiebenadering worden preventieve
maatregelen voor de gehele bevolking genomen. Denk aan wettelijke afspraken over toevoegen van
fluor in drinkwater en het verminderen van vet in voedingsmiddelen. Bij hoogrisicobenadering wordt
eerst de hoogrisicopopulatie bepaalt en vervolgens preventieve maatregelen ingevoerd bij specifiek
deze groep. Denk aan voedingsprogramma’s bij mensen met overgewicht, valpreventie bij ouderen
die met een botbreuk in het ziekenhuis zijn gekomen en hiv-voorlichtingen bij intraveneuze
drugsgebruikers. De hoogrisicobenadering heeft de voorkeur bij een kleine en makkelijk te
identificeren hoogrisicogroep waarbij het relatieve risico op de aandoening hoog is. De
populatiebenadering heeft juist de voorkeur bij een grote groep met laag relatief risico op een
aandoening. Door het grote aantal zal dit grote gezondheidswinst opleveren, terwijl dit voor het
afzonderlijke individu klein is. Dit wordt de preventieparadox genoemd.
Doel
Preventie wordt geïnitieerd door de gezondheidszorg (spreekkamer, medische tv-programma’s,
nieuwsitems), overheid (wetgeving, landelijke voorlichting), gemeente en provincie (aanleg veilige
wegen), media (artikelen en programma’s) en ICT-bedrijven (apps gedragsverandering). De invloeden
van de genoemde instanties zijn verschillend en kunnen worden verdeeld in
gezondheidsbescherming, gezondheidsbevordering en ziektepreventie. Gezondheidsbescherming
wordt vooral door grote organisaties (overheid) gedaan die invloed hebben op macroniveau. Denk
aan wetgeving, technische interventies (vangrails, roetfilters, riolering) en financiële prikkels
(subsidies). Gezondheidsbevordering wordt gedaan door instanties die voorlichting geven en gezond
gedrag bevorderen zoals het voedingscentrum, beweeggroepen in de buurt, gemeenten,
sportscholen en het consultatiebureau. Gezondheidsvoorlichting kan plaatsvinden in de vorm van
massa-mediale campagnes en interpersoonlijke gezondheidsvoorlichting, maar ook als generieke en
individuele voorlichting. Denk bij het bevorderen van gedrag aan het uitdelen van fruit of het geven
van extra gymlessen. Ziektepreventie wordt voornamelijk uitgevoerd door het RIVM met het
rijksvaccinatieprogramma en GGD met bron- en contactonderzoek bij infectieziekten.
Gedragsverandering
Gedrag bestaat uit alle bewuste en onbewuste handelingen die al dan niet waarneembaar zijn. Dit
wordt beïnvloed door vele factoren zoals sociale omgeving, hersenen, biochemie (hormonen) en
psychologische mechanismen. Het positief veranderen van gedrag of leefstijl voor lange tijd is
daarom een complex proces waarbij naar deze verschillende facetten moet worden gekeken. Kennis
van de mechanismen is essentieel om een goed preventief plan op te zetten. Gedragsverandering
kan namelijk erg moeilijk zijn, zeker als het ongewenste gedrag al jaren is ingesleten.
Sociale omgeving
De sociale omgeving kan worden gezien als de omstandigheden waarin men is geboren, is
opgegroeid, leeft, werk en oud wordt. Gezondheid is een variabel gegeven.
422
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JorisVD. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen