Klinische psychologie
Hoorcollege 1: Inleiding en onderzoek
Leerdoelen:
- Tegen elkaar afzetten van verschillende historische en hedendaagse perspectieven op
psychopathologie (en haar behandeling)
- Bespreken van de gevaren die kleven aan het diagnosticeren van iemand met een psychische
stoornis
- Beschrijven van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, inclusief de
ontwikkeling en beperkingen hiervan
- Uitleggen wat het belang en de specifieke kenmerken zijn van onderzoek in de klinische
psychologie, met name de experimentele psychopathologie
Demonische bezetenheid --> Historische verklaringen van psychopathologie, zoals demonische
bezetenheid, wezen vaak op het feit dat het individu op de een of andere manier bezeten was.
- Mensen die waarvan men dacht dat die bezeten waren kregen niet de hulp die ze nodig
hadden, maar werden eerder mishandeld.
De ontdekking dat syfilis een biologische oorzaak had, en ook een belangrijke bijdrage leverde aan de
psychische stoornis die bekend staat als general paresis (Een hersenziekte die optreedt als een laat
gevolg van syfilis, gekenmerkt door dementie, progressieve spierzwakte en verlamming), impliceerde
dat veel andere voorbeelden van psychische of psychische aandoeningen ook medische of
biologische verklaringen kunnen hebben. Dit werd bekend als de somatogene hypothese, die
bepleitte dat de oorzaken van verklaringen voor psychische problemen kunnen worden gevonden in
fysieke of biologische beperkingen.
Ontstaan van de psychiatrie
1798 Philippe Pinel: Nosographie philosophique: La Simpel classificatiesysteem; morele
méthode de l'analyse appliquée à la médecine. behandeling
1812 Benjamin Rush: Observations and Inquiries upon Begrijpen van de ziektes
the Diseases of the Mind. van de geest
1869 Francis Galton: Hereditary Genius Oorsprong van
individuele verschillen
1883 Emil Kraepelin: Compendium der Psychiatrie: Modern classificatiesysteem; focus op
Zum Gebrauche für Studierende und Ärzte biologische oorzaken
1917 Sigmund Freud: Vorlesungen zur Einführung in Psychoanalyse; focus op
die Psychoanalyse. psychologische oorzaken
Het medische model van psychopathologie heeft enkele belangrijke implicaties voor de manier
waarop we mentale gezondheidsproblemen opvatten.
- Ten eerste is een voor de hand liggende implicatie dat het impliceert dat medische of
biologische oorzaken ten grondslag liggen aan psychopathologie.
- Ten tweede hanteert het medische model een in feite een reductionistische benadering door
te proberen de complexe psychologische en emotionele kenmerken van psychopathologie
terug te brengen tot eenvoudige biologie.
Asylums (gestichten) --> In voorgaande eeuwen waren gestichten omgebouwd tot hospices voor de
opsluiting van mensen met psychische problemen.
Moral treatment --> Benadering van de behandeling van gestichtgevangenen, ontwikkeld door de
Quaker-beweging in het VK, die de huidige medische benaderingen verliet ten gunste van begrip,
hoop, morele verantwoordelijkheid en ergotherapie.
,Milieu therapies --> De eerste pogingen om de ziekenhuisomgeving voor patiënten te structureren,
die probeerden een therapeutische gemeenschap op de afdeling te creëren om productiviteit,
onafhankelijkheid, verantwoordelijkheid en gevoelens van zelfrespect te ontwikkelen.
Boulder model
- 1947: APA commissie over klinisch-psychologische training
o Kijken naar al bestaande programma’s
o Nieuwe inhoud aanbevelen
o Standaarden ontwikkelen
- 1949: Congres in Boulder over post-Bachelor educatie in de klinische psychology: Shakow
rapport
o Focus op de “heilige drie-eenheid” van diagnostiek, therapie, en onderzoek -->
Klinisch psychologen als scientist-practitioners!
Wat is abnormaal?
- Afwijkend van de statistisch norm?
o Pluspunten
▪ Er zijn duidelijke afkappunten (cut-offs)
▪ Kwantificeerbaarheid: de frequentie van het gedrag kan worden gemeten
o Minpunten
▪ Niet alle zeldzame gedragingen zijn onwenselijk
▪ Niet alle “abnormale” gedragingen zijn zeldzaam
▪ Afkappunten zijn arbitrair
- Afwijkend van de sociale norm?
o Pluspunten
▪ Houdt rekening met variatie tussen culturen
o Minpunten
▪ Er bestaat geen algemene overeenstemming over sociale normen
▪ Normen veranderen met de tijd
▪ Situatie en context kunnen normen beïnvloeden
- Disfunctioneren?
o Pluspunten
▪ Focus op hoe onaangepast (schadelijk) het gedrag is
o Minpunten
▪ Sommige “abnormale” gedragingen kunnen wel adaptief zijn
▪ Niet alle onaangepaste gedragingen worden als abnormaal gezien
- Psychisch lijden veroorzakend
o Pluspunten
▪ Focust op hoe onwenselijk het gedrag voor het individu is
▪ Niet gebonden aan statistische of sociale of normen
o Minpunten
▪ Mensen zien wellicht niet in dat hun gedrag leed veroorzaakt
▪ Het lijden kan vanuit de situatie verklaarbaar zijn
- Medisch gezien ziek?
o Pluspunten
▪ Er kunnen biologische oorzaken voor “abnormaal” gedrag zijn
o Minpunten
▪ Vaak kan geen biologische oorzaak gevonden worden
▪ Causatie vs. correlatie
▪ Weinig goede medische testen beschikbaar
▪ Biologisch reductionisme
,De drie D’s van abnormaliteit
- Deviance --> Afwijkend van een norm
- Dysfunction --> Sociaal disfunctioneren, werkgerelateerd, etc
- Distress --> Psychisch lijden (zelf of in omgeving)
- In Nederland --> Danger --> een gevaar voor jezelf of je omgeving
Modellen van de psychopathologie
- Biologische modellen
o Genetisch
▪ Concordance studies --> Studies die zijn ontworpen om de waarschijnlijkheid
te onderzoeken waarmee familieleden of familieleden een psychische
stoornis zullen ontwikkelen, afhankelijk van hoe nauw ze verwant zijn, of,
meer specifiek, hoeveel genetisch materiaal ze gemeen hebben.
▪ Twin studies
▪ Diathesis-stress model --> Model dat suggereert dat een psychisch
gezondheidsprobleem ontstaat door een interactie tussen een genetische
aanleg en onze interacties met de omgeving.
▪ Molecular genetics --> genetische benadering die tot doel heeft individuele
genen te identificeren die mogelijk betrokken zijn bij het overdragen van
psychopathologische symptomen.
o Neuroscience
- Psychologische modellen
o Psychoanalysis
▪ Ego defence mechanisms --> Middelen waarmee het ego probeert om
onaanvaardbare id-impulsen te beheersen en de angst die id-impulsen
kunnen opwekken te verminderen.
o Behavioural model
▪ Klassiek conditioneren
▪ Operant conditioneren
o Cognitieve model
o Humanistische model
▪ Client-centred therapy
Mental health stigma
- Social stigma --> Stigma gekenmerkt door vooroordelen en discriminerend gedrag gericht op
personen met psychische problemen als gevolg van het psychiatrische label dat ze hebben
gekregen.
- Perceived stigma/self-stigma --> Het internaliseren door mensen die aan de geestelijke
gezondheid lijden van hun percepties van discriminatie. Dit kan gevoelens van schaamte
aanzienlijk beïnvloeden en tot slechtere behandelresultaten leiden.
Case studie
- Voordelen
o Mogelijk een bron van nieuwe ideeën
o Levert voorlopig bewijs voor een nieuwe theorie
o Kan een bestaande theorie tegenspreken
o Kan nieuwe behandeltechnieken inspireren
- Beperkingen
o Vertekende perceptie van 1 waarnemer
o Lage interne validiteit
o Lage externe validiteit
Correlationele studie
, - Voordelen
o Lost probleem van lage externe validiteit op
o Hoge repliceerbaarheid
o Gebruik van statistieken
- Beperkingen
o Lage interne validiteit
▪ Cross-sectioneel
▪ Derde-variable probleem (confounders aanwezig)
Prospectieve studie --> Onderzoek waarbij op twee of meer verschillende tijdstippen metingen
worden gedaan van dezelfde deelnemers om de tijdsrelaties tussen variabelen te specificeren.
- Voordelen
o Longitudinaal design
o Oorzaak gaat vooraf aan gevolg
- Beperkingen
o Nog steeds correlationeel! Dus derde variabele probleem
o Beperkt aantal hoog-risico groepen beschikbaar
Case-control studie
- Voordelen
o Klinisch zeer haalbaar
- Beperkingen
o Geen randomisatie
o Nog steeds correlationeel, dus een derde-variabele probleem!
Gerandomiseerde gecontroleerde trial (RCT)
- Voordelen
o Willekeurige toewijzing om placebo effect te onderscheiden
o “Blinderen” van deelnemers/onderzoekers voorkomt bias
- Beperkingen
o Placebo effect kan groot zijn
o “Unblinding” komt veel voor
o Vertaling naar kl. praktijk?
o Interne valideit is relatief!
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manonhut. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
