Europees recht
Week 1 Vrij verkeer van goederen
Artikel 26 VWEU: vrij verkeer van:
1. Goederen
Tarifaire
- In- en uitvoerrechten en heffingen van gelijke werking (Art 30
VWEU)
- Fiscaal discriminatieverbod (artikel 110 VWEU)
- NB: Geen rechtvaardigingsgronden in het Verdrag / wel in
jurisprudentie
Non-tarifaire belemmeringen
- Artikel 34 VWEU: verbod kwantitatieve invoerbeperkingen en
MGW
- Artikel 35 VWEU: verbod kwantitatieve uitvoerbeperkingen en
MGW
- Artikel 36 VWEU uitzondering in Verdrag
2. Werknemers
3. Diensten
4. Kapitaal
Samenvatting boek
Hoofdstuk VI: Marktintegratie
Marktintegratie
Onder deze noemer valt het beleid van de Unie dat is gericht op het samenvoegen van de
economieën van de lidstaten tot één grote economie, waarbinnen de grenzen tussen de
lidstaten voor wat betreft de economische activiteiten niet langer bestaan. De doelstelling is
te vinden in artikel 3, lid 3 VEU.
Het samensmelten van de markten van de lidstaten kent verschillende stadia.
- 1. Vrijhandelszone
De deelnemende lidstaten spreken af om de handel vrij te maken ten aanzien van goederen
die uit de deelnemende lidstaten afkomstig is.
- 2. Douane-unie (art 28-36 WEU)
In dit stadium spreken de deelnemende lidstaten een gemeenschappelijk handelsbeleid af
ten opzichte van derde landen.
- 3. Interne markt
1
,Niet alleen het handelsverkeer in goederen wordt geliberaliseerd maar ook wordt een vrij
verkeer van alle andere productiefactoren en producten gerealiseerd. De interne markt
vooronderstelt de aanwezigheid van een level playing field. De mededingingsvoorwaarden
voor de gehele interne markt moet dus gelijk zijn.
- 4. Economische en Monetaire Unie
Invoering van één munteenheid en het volledig overdragen van de bevoegdheid tot
monetair beleid aan een centrale bank (ECB).
Het vrije verkeer
- Positieve integratie door harmonisatie
Positieve integratie bestaat uit het vervangen van de onderling verschillende regels van de
lidstaten door een min of meer uniforme Europese regel. Dit proces wordt harmonisatie
genoemd. Harmonisatie op het terrein van de bescherming van volksgezondheid is verboden
(168, lid 5 WEU).
Artikel 114 en 115 WEU hebben harmonisatie van de interne markt tot doel. Art 115 wordt
weinig ingeroepen omdat art 114 grotere flexibiliteit en soepeler stemvereisten biedt.
Artikel 114 mag alleen worden gebruikt wanneer de harmonisatieregel:
- Belemmeringen van het vrije verkeer wegneemt; of
- Merkbare verstoringen van de mededinging opheft.
Als een harmonisatiemaatregel bijdraagt tot de instelling en goede werking van de interne
markt, dan is het enkele feit dat een hoog niveau van bescherming doorslaggevend is, geen
beletsel om artikel 114 te gebruiken (Vodafone).
Gevolgen van harmonisatie
Een eventuele harmonisatiemaatregel vormt het eerste toetsingskader om de
verenigbaarheid van een nationale maatregel met het Unierecht te beoordelen. Allereerst
moet daartoe het voorwerp van de harmonisatie worden vastgesteld, vervolgens dient de
mate van harmonisatie te worden onderzocht. Deze mate bepaalt in hoeverre nationale
regels mogen afwijken van de Europese regels. Als een nationale maatregel niet verenigbaar
is dan zou de bescherming van de openbare orde of de openbare zedelijkheid een
rechtvaardiging kunnen zijn.
Harmonisatietechnieken
- Totale harmonisatie
Voor alle lidstaten is het resultaat dat één uniforme norm geldt. De lidstaat zou voor de
eigen productie wel afwijkende (strengere) normen kunnen hanteren (Gallaher).
- Minimumharmonisatie
Lidstaten kunnen hun eigen nationale regels handhaven of nieuwe strengere regels
invoeren. Minimumharmonsatie kan het resultaat zijn van verdragsregels maar ontstaat ook
door het stemrecht (gekwalificeerde meerderheid).
- Wederzijdse erkenning, optionele harmonisatie en spontane harmonisatie
Wederzijdse erkenning is het resultaat van de rechtspraak van het Hof. Van optionele
harmonisatie wordt gesproken indien een Europese norm wordt vastgesteld die naast de
nationale normen blijft bestaan. Spontane harmonisatie is een feonomeen dat geheel buiten
de verdragen om plaatsvindt.
- Nieuwe methode van harmonisatie
Hierbij zijn een viertal kernpunten te onderscheiden:
2
,o Het uitgangspunt is de wederzijdse erkenning van de normen van de lidstaten.
o De Unie beperkt zich tot het vastleggen van de basiseisen ten aanzien van de veiligheid.
o De vaststelling van de precieze normen waarmee wordt voldaan aan deze veiligheidseisen
wordt overgelaten aan gespecialiseerde instanties (door comités is de CE-norm
ontwikkeld).
o Dergelijke CE-normen zijn vrijwillig maar producten die eraan voldoen worden geacht te
voldoen aan de veiligheidseisen en moeten dus worden toegelaten tot de markt.
Instrumenten van harmonisatie
Dit zijn verordeningen, richtlijnen en beschikkingen.
Het beoordelingskader van nationale maatregelen na harmonisatie
Indien totale harmonisatie heeft plaatsgevonden dan is de harmonisatieregel het
uitsluitende toetsingskader op grond waarvan de verenigbaarheid van de nationale
maatregel moet worden beoordeeld. Als minimumharmonisatie heeft plaatsgevonden, zal
het toetsingskader behalve uit de harmonisatiemaatregel zelf ook bestaan uit het primaire
Unierecht. Strengere maatregelen zullen niet in strijd zijn met de harmonisatiemaatregel.
Hoofdstuk VII Het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal
Vier fundamentele vrijheden: vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal (art
34-37 en 45-66 WEU). Centraal in deze verdragsbepalingen staat het verbod van
discriminatie op grond van nationaliteit. De vier fundamentele vrijheden gelden tussen de
lidstaten. Het vereist dus een grensoverschrijdend element. Bij een U-bocht wordt van het
vrije verkeer gebruik gemaakt enkel en alleen om het Uniercht van toepassing te laten zijn
en aldus het nationale recht te omzeilen (Steen, Leclerc, Mathot). Het Hof staat U-bochten
niet toe.
Openlijke discriminatie is verboden. Er zijn ook niet-openlijke vormen van discriminatie die
leiden tot belemmering van het vrije verkeer. Dergelijke belemmeringen zijn ook verboden,
tenzij ze objectief kunnen worden gerechtvaardigd. Om binnen de werkingsfeer van het
Werkingsverdrag te vallen, moet
de nationale maatregel wel een handelsbelemmering tot gevolg kunnen hebben.
Belemmeringen van het vrije verkeer van goederen
- Alle tarifaire belemmeringen zoals douanerechten en heffingen van gelijke werking
(HGW) zijn verboden (art 30 WEU). Onder heffing van gelijke werking dient te
worden verstaan: elke eenzijdig opgelegde geldelijke last, ongeacht de benaming of
de structuur ervan, die wegens grensoverschrijding over goederen wordt geheven en
geen dounerecht is (Haahr Petroleum). Heffingen die een vergoeding inhouden van
de kosten die worden gemaakt op grond van een maatregel van Unierecht houden
geen heffing van gelijke werking in (art 36 is geen rechtvaardigingsgrond voor heffing
van gelijke werking). Daarbij moet het gaan om een uniforme toepassing en de
vergoeding mag alleen kostendekkend zijn. Ook vergoedingen voor diensten die
daadwerkelijk zijn geleverd aan de handelaars vallen niet onder een heffing van
gelijke werking. Zodra een heffing deel uitmaakt van een stelsel van binnenlandse
belastingen (onderzoek op grond van art 110 WEU (discriminatieverbod)), maakt het
enkele feit dat de belasting wordt opgelegd ter gelegenheid van de
3
, grensoverschrijding niet dat deze een heffing van gelijke werking oplevert. (zie ook
schema Tarifaire belemmeringen op p 267
- Non-tarifaire belemmeringen van het vrije goederenverkeer worden tegengegaan
door art 34 WEU dat alle belemmeringen van import verbiedt en art 35 WEU dat
beperkingen van de export verbiedt. Art 36 WEU bevat een rechtvaardigingsgrond.
Alle kwantitatieve invoerbeperkingen en maatregelen van gelijke werking (MGW) zijn
verboden. Onder een MGW dient te worden verstaan: iedere handelsregeling der
Lid-Staten die de intracommunautaire handel al dan niet rechtstreeks, daadwerkelijk
of potentieel kan belemmeren (Dassonville). Op grond van de dubbelelasttheorie zou
iedere regel van een lidstaat die een verplichting ten aanzien van producten bevat
die afwijkt van een verplichting op grond van het recht van een andere lidstaat een
MGW zijn. Volgens het Hof zijn redelijke maatregelen toegestaan ter bescherming
van gerechtvaardigde belangen, zolang een Unieregeling ontbreekt. We kunnen
stellen dat van een nationale maatregel die betrekking heeft op goederen eerst moet
worden onderzocht of deze een producteis dan wel een regeling inzake een
verkoopmodaliteit inhoudt. Voor producteisen kan de Cassis-rechtvaardiging (ro 8) of
art 36 WEU eventueel soelaas bieden. Reguleert de maatregel een verkoopmodaliteit
(doordat als gevolg van de maatregel niets behoeft te worden veranderd aan het
product of de verpakking), dan kan de Keck-uitzondering van toepassing zijn.
Hiervoor moet de maatregel voldoen aan de twee mitsen (van toepassing op alle
marktdeelnemers die actief zijn op het grondgebied van de lidstaat en zowel
rechtens als feitelijk dezelfde gevolgen voor ingevoerde en nationale producten). Een
regeling inhoudende een verkoopmodaliteit die geen gevolgen heeft voor de
markttoegang is uitgezonderd van art 34 WEU en valt dus niet onder het verbod. Als
de Keck-uitzondering niet van toepassing is, dan valt de maatregel onder het verbod
van art 34 WEU. De maatregel kan dan nog op grond van de Cassis-rechtvaardiging of
art 36 WEU worden gerechtvaardigd. Onder het begrip MGW in de zin van art 35
WEU vallen alleen discriminerende maatregelen. De MGW van art 34 WEU is dus
ruimer en ziet ook op maatregelen zonder onderscheid die wel gevolgen hebben
voor de markttoegang.
De Cassis-rechtvaardiging voor dwingende vereisten en art 36 WEU
Art 36 WEU bevat een aantal gronden dat kan worden ingeroepen ter rechtvaardiging van
een beperking van het vrije goederenverkeer. Art 36 WEU wordt beperkt geïnterpreteerd en
de aldaar opgesomde gronden kunnen niet zomaar worden uitgebreid. Het artikel kent een
evenredigheidstoets (Sperrwirkung). De Cassis-rechtvaardiging is niet beperkt tot een
limitatieve opsomming van rechtvaardigingsgronden. De Cassis-rechtvaardiging:
Belemmeringen van het intracommunautaire verkeer als gevolg van dispariteiten van de
nationale wettelijke regeling op de verhandeling der betrokken producten, worden aanvaard
voor zover dringende behoeften, onder meer verband houdend met de doeltreffendheid der
fiscale controles, de bescherming van de volksgezondheid, de eerlijkheid der
handelstransacties en de bescherming van consumenten, ze noodzakelijk maken.
Volgens de Deense Flessen bestaat de Cassis-rechtvaardiging uit de volgende vier
voorwaarden:
1. Een regeling van de EU (harmonisatie) ontbreekt.
2. De nationale regeling moet zonder onderscheid van toepassing zijn.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper adrankier. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
