In deze samenvatting worden de belangrijkste ziektebeelden van nieuwvorming en borstkanker (thema 2.1.3) beschreven. In dit document worden verschillende vormen van kanker nader toegelicht, zoals borstkanker, leukemie, melanoom, (non) hodgkin lymfoom en multipel myeloom bijvoorbeeld. Ieder ziekteb...
risicofactoren:
- leeftijd > 55 jaar
- genetica (BRCA1 en BRCA2) → autosomaal dominant
- vroege menarcheleeftijd of late menopauze → lang oestrogeenvenster
- voorgeschiedenis (eerder in situ carcinoom of maligniteit)
- hormonale therapie (anticonceptie)
- blootstelling aan bestraling in tienerjaren
- alcohol, roken en obesitas
pathogenese:
Normaal gesproken zorgen hormonen, oestrogenen voor activatie van de celcyclus in de puberteit
bijvoorbeeld (groei van borsten etc.). Zodra eenmaal maligne cellen zijn ontstaan door mutaties
zorgen deze zelfde hormonen (oestrogenen) voor de celgroei/deling. Oestrogenen zouden ook een
direct effect hebben door hun metabolieten → mutaties veroorzaken of ontwikkeling vrije radicalen
→ schade aan DNA, wat leidt tot carcinogenese.
diagnostiek, triple beoordeling:
- anamnese/lichamelijk onderzoek
- beeldvorming
- mammografie bij vrouwen > 35
- echografie bij vrouwen < 35
- weefselonderzoek
- FNAC en core biopsie
- neg. uitslag of bij twijfel na FNAC en core biopsy → excisiebiopsie
mammografie, irregulair (grillig) dense, echo, als echoarm gebied, zichtbaar
lichte vlek, asymmetrisch met micro- als donkere vlek op echobeeld.
calcificaties zichtbaar (nog in situ)
,behandeling:
- chirurgisch
- mastectomie (borstamputatie)
- radicaal → verwijdering borstklier, m. pectoralis major/minor en okselklier
- gemodificeerd → verwijdering borstklier en okselklieren
- oksel sparend → alleen verwijdering schildwachtersklier
- niet sparend → verwijdering alle okselklieren
- lumpectomie (borstsparend) + adjuvant radiotherapie (ALTIJD)
- radiotherapie
- systeemtherapie
- hormonale therapie (ER - oestrogeen/PR - progesteron)
- tamoxifen → blokkeert werking oestrogeen → premenopauzale vrouwen
- aromataseremmers (AI’s) → remmen omzetting van androgenen-oestrogeen
- chemotherapie
- adjuvant → triple negative tumor
- neoadjuvant → verkleinen tumor of beoordeling respons behandeling
- gerichte/biologische therapie
- trastuzumab (herceptin) → adjuvant bij HER2+ tumoren of kliernegatieve
tumoren waarbij tumorgrootte ten minste 1 cm is
- pertuzumab → neoadjuvant HER2+ tumoren
- schildwachtklierbiopsie, om te kijken of kanker metastaseert naar lymfeklieren
TNM-stadiëring van borstkanker:
vormen borstkanker:
de meeste borstkankers zijn adenocarcinomen, verschillende vormen:
- vanuit melkklieren → lobulair carcinoom
- vanuit melkkanalen → ductaal carcinoom
- DCIS = ductaal carcinoom in situ, voorloper en kan ontwikkelen tot kanker
- ziekte van paget v/d tepel, ontwikkelt vanuit onderliggend ductaal carcinoom
- speciale types (tubulair, mucineus, medullair en micropapillair) → betere prognose!
- inflammatoir carcinoom
, Acute myeloïde leukemie (AML)
Meest voorkomende acute leukemie, voornamelijk voorkomend bij ouderen. In te delen in groepen:
1. AML sprake van chromosoomafwijkingen
2. AML met bijkomende dysplasie
3. secundaire AML, naar aanleiding eerdere bestraling of chemotherapie
4. “de novo” AML, zonder een van bovenstaande aanleidingen
etiologie:
- straling (hiroshima bv.)
- genetische factoren (CEBPA of RUNX1)
- down syndroom of fanconi-anemie
- virussen (HTLV-1)
- chemicaliën en medicatie (benzeen en chemotherapie bv.)
epidemiologie: rond 65 jaar
pathogenese: door mutatie in DNA beenmergcellen rijpen bloedcellen niet
goed uit en ontstaan blasten, deze blasten blijven delen en gaan zich
ophopen in in het beenmerg, hierdoor wordt de aanmaak van normale
bloedcellen verstoord.
behandeling:
- intensieve chemotherapie + HCT
- allogeen → stamcellen van donor + immuunsysteem → valt tumor aan
- autoloog → terug injecteren van eigen stamcellen
- adopted intensieve chemotherapie
- DNA hypomethylaterende medicijnen (azacitidine of decitabine bv.)
+ venetoclax → bij de oudere “niet fitte” patiënt (anti-apoptotisch)
- supportive care (ter ondersteuning) → behandeling symptomen
- bloedtransfusie en antibiotica
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ninavanputten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
