Dit is een volledige samenvatting van alle lessen archeologie, gedoceerd door Ralf Vandam. Ik volgde dit vak als student geschiedenis minor kunst en archeologie. Ik slaagde in eerste zit met 16/20.
Archeologie
I - Inleiding: wat is archeologie? VI - Terreinmethoden
1. misvattingen 1. onderverdeling
2. wat is archeologie? 2. bureauonderzoek
3. materiële cultuur 3. prospectie
II - Geschiedenis van de discipline 4. opgraven
1. archeologische theorie VII - Artefacten
2. antiquarisme 1. bouwhistorisch onderzoek
3. 19e eeuw: begin van de 2. artefacten
moderne archeologie
VIII - Ecofacten
4. invloed van de evolutietheorie
1. archeologische data
op cultuur
2. ecofacten
5. cultuurhistorisch paradigma
3. archeobotanica
6. new archaeology/processuele
archeologie 4. archeozoölogie
7. postmoderne/post-processuele 5. osteoarcheologie
archeologie IX - Dateren: relatief
8. meta-modernisme 1. periodisering
III - Formatieprocessen 2. dateringsprincipes
1. wat zijn formatieprocessen? X - Dateren: absoluut
2. vormingsfase → C-transforms 1. radiometrische
3. depositie → C-transforms dateringsmethoden
4. post-depositionele fase → N- 2. age-equivalente
transforms dateringsmethoden
IV - Het archeologisch record 3. incrementele absolute
dateringsmethoden
1. contexten en stratigrafie
XI - Publieksarcheologie
V - Bodems en sedimenten
1. Malta-wetgeving
Archeologie 1
, 1. sedimenten 2. problemen in historisch kader
2. bodem
3. geoarcheologie
I - Inleiding: wat is archeologie?
1. Misvattingen
Archeologie wordt gezien als opwindend avontuur (bv. google search) MAAR is niet
zo:
Vooronderzoek: verzamelen en bestuderen van informatie van het gebied/thema
door bronnenonderzoek (bv. ferrariskaart, satellietbeeld, verslagen)
1. Archeologische potentie (= kan er gevonden worden bv. verwoesting)
2. Wat is de graad van intactheid?
3. Voorkomen van fouten/dubbel onderzoek
Bureauonderzoek is de eerste stap in archeologisch dossier:
1. Historisch dossier (context: welke gebeurtenissen in die regio?)
2. Archeologisch dossier (kennis van gebied + eerdere
opgravingen/prospecties/vondsten)
3. Landschappelijk/cartografisch dossier
opgraven?
Opgraven hoort vooral bij paleontologie (= de studie van fossiele resten/sporen van
organismen) om evolutie van leven te reconstrueren
Archeologie is vooral oppervlakte bestuderen en kijken
Archeologische prospectie: alle vormen van archeologisch onderzoek waarbij niet
vlakdekkend en volledig wordt opgegraven voor het lokaliseren en documenteren
van menselijk activiteit
Methoden:
Luchtfoto -> groot perspectief en vinden van sites
Bodemonderzoek/boren: lagen van de bodem en landschap
Archeologie 2
, Geofysische methode: magneet voor verbrande aarde
Scherfintensiteitskaarten -> concentratie van bevolking
Remote sensing/aardobservatie (bestudering van het landschap vanuit de lucht
of ruimte)
Archeologie vs. Geschiedenis
Literaire studie <-> artefacten
+ geschiedenis brengt info die je nooit te weten komt door opgravingen
- gekleurde informatie en niet-gemarginaliseerden zijn niet gerepresenteerd
Archeologie is interdisciplinair: geologie, geografie, ecologie, antropologie, chemie,
architectuur
Archeologie < Archaiologia (studie van het oude) MAAR ook contemporaine
archeologie (bv. conflictarcheologie naar resten van krijgshandelingen)
Begin archeologie: Antiquarisme 15e – 18e eeuw (zie les 2)
Vlaanderen – het passief behoudsbeginsel
= “het is verboden archeologische artefacten, archeologische sites en
archeologische ensembles te ontsieren, te beschadigen of te vernielen”
Preventieve archeologie: bij bedreiging van archeologisch erfgoed om
ongedocumenteerde vernieling te vermijden (bv. bij werkzaamheden)
→ Malta wetgeving: in situ bewaren als kan, ex situ als moet of voor
wetenschappelijk onderzoek
2. Wat is archeologie?
Archeologie = een wetenschappelijk probleem oplossen met 1 traject en 1 juist
antwoord
het verleden is stom maar de resten kunnen spreken
Archeologie = een humane interdisciplinaire wetenschap gericht op detectie,
identificatie, analyse en interpretatie van materiële resten en sporen van menselijke
activiteiten/gedragingen in het verleden
DOEL: het verleden reconstrueren, situaties en ontwikkelingen in dit verleden en
in het gedrag van de mens kunnen identificeren en verklaren
Archeologie 3
, 3. Materiële cultuur
Artefacten <-> ecofacten
Materiaal als bron voor: vormgeving, techniek, functie, datering, vondstcontext,
symbolische waarde
Vondstcontext
Bv. waar? Met welke objecten samen? Conditie?
Met ruimtelijke context op sites toont de archeologie zich in haar antropologische
gedaante
! archeologische kritiek : hoe bruikbaar is onze bron?
= gevolg van formatieprocessen (les 4)
Symbolische waarde
Onderstreept de wederzijdse relatie tussen mensen en voorwerpen
Voorwerpen niet alleen functioneel, ook andere intentie bv. status, identiteit,
ideologie
Krijgt betekenis door gebruik in sociale interactie (bv. ceremonies)
! betekenis verandert doorheen tijd en ruimte
voorbeelden:
1. Kula exchange – Kula ring
Gift exchange van rode schelpenkettingen naar N en Z
Ceremoniële exchange want geen waarde aan de kettingen, wel aan het
uitwisselen
Verplichtingen bij het geven van geschenken want toont respect
Achter materiële vorm zit mentale vorm
2. Egyptische beelden
Kenmerk: frontaliteit (alle beelden kijken naar voor) voor het ritueel dat gaat
aanvangen
idealiserend voor farao, want goddelijk, tijdloos
3. parthenon
Archeologie 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rheamertes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
