Cognitie en Gedrag
Samenvatting Boek
Deeltentamen 2
HC06 – Geheugen (Hoofdstuk 8 Goldstein)
Veel mensen hebben foutieve concepties over de aard van herinneringen, ze denken dat ons
geheugen als een soort camera werkt.
Autobiografisch geheugen: Wat is er gebeurd in mijn leven
Het autobiografisch geheugen (AM) is het geheugen voor specifieke ervaringen uit je leven, die zowel
uit episodische al semantische componenten bestaan.
AM heeft nog twee andere kenmerkende aspecten: (1) het is multidimensionaal, en (2) we
herinneren sommige gebeurtenissen in ons leven beter dan andere.
De multidimensionale aard van autobiografisch geheugen
Het autobiografisch geheugen wordt beschreven als multidimensionaal omdat het bestaat uit
spatiale, emotionele en sensorische componenten. Meestal hebben deze herinneringen ook
elementen van zelfreflectie en visuele inbeelding, en ze zijn vaak meer gedetailleerd en levendig.
De multidimensionale aard van het AM is gedemonstreerd door te laten zien dat mensen die hun
visuele geheugen verloren waren door breinschade, ook een verlies aan autobiografische
herinneringen ervaarden.
fMRI resultaten ondersteunen deze multidimensionale aard van AM ook: Foto’s die zelf gemaakt zijn
zorgen voor meer activiteit in de hippocampus dan foto’s die niet zelf zijn gemaakt, zelfs als die foto’s
bijna precies hetzelfde zijn.
Geheugen over de levensduur
Wanneer mensen gevraagd wordt om gebeurtenissen
gedurende hun leven te herinneren, blijken
transitiepunten in iemands leven vaak bijzonder goed
onthouden te worden.
Mensen van over de 40 hebben vaak een verbeterd
geheugen voor hun adolescentie en jongvolwassenen
tijd, dit heet de reminiscence bump:
,Verklaringen voor de reminiscence bump:
- Self-image hypothesis: Geheugen is beter voor gebeurtenissen die plaatsvonden terwijl
iemands zelfbeeld of levensidentiteit is gevormd. Veel van deze gebeurtenissen vallen in de
reminiscence bump.
- Cognitieve hypothese: Periodes van snelle veranderingen die gevolgd worden door stabiliteit
kunnen zorgen voor sterkere encoding van herinneringen.
o Adolescentie en jongvolwassenheid voldoen aan deze omschrijving omdat de snelle
veranderingen die plaatsvinden in deze tijd (bijv. naar de universiteit gaan) gevolgd
worden door de relatieve stabiliteit van het volwassen leven.
- Cultural life script hypothesis: Stelt dat cultureel gedeelde verwachtingen over
gebeurtenissen die plaatsvinden op een bepaalde tijd gedurende de levensduur (cultureel
levensscript) de recall naar de reminiscence bump leiden.
Geheugen voor exceptionele gebeurtenissen
Een kenmerk van de meeste gedenkwaardige gebeurtenissen is dat ze significant en belangrijk zijn
voor de persoon, en vaak zijn deze geassocieerd met emoties.
Geheugen en emotie
De amygdala is een belangrijke structuur voor emotionele herinneringen.
Emotie, en dus hogere activiteit in de amygdala, versterkt de herinnering gerelateerde activiteit in de
hippocampus. Emotioneel beladen gebeurtenissen worden dus makkelijker onthouden dan niet-
emotionele gebeurtenissen. Als de amygdala beschadigt is, vindt dit versterkende proces niet plaats
en worden emotioneel beladen herinneringen dus niet beter onthouden dan normale.
Emotie is ook gelinkt aan verbeterde geheugenconsolidatie. Tijdens en na een emotionele ervaring
worden stresshormonen vrijgelaten die de consolidatie van de herinnering voor die ervaring
verhogen.
In sommige situaties kunnen emoties het geheugen echter ook verstoren. Zo kunnen emoties de
aandacht op een bepaald object doen richten, bijvoorbeeld een pistool (= wapen focus), waardoor de
rest van de omstandigheden en omgeving minder goed onthouden worden.
Flashbulb memories
Flashbulb memories refereren naar de herinneringen van een persoon aan de omstandigheden
rondom het horen over de shockerende gebeurtenis, niet naar de herinnering van de gebeurtenis
zelf. Deze flashbulb memories zijn levendig en gedetailleerd, net zoals een foto.
Flashbulb memories zijn niet zoals foto’s:
- Om te bepalen of gerapporteerde herinneringen accuraat zijn of niet kan er gebruik gemaakt
worden van repeated recall: De techniek voor het vergelijken van herinneringen van
, personen lange tijd na het heftige moment met herinneringen van personen die meteen na
de gebeurtenis werden gerapporteerd (herhaald terughalen).
- Deze methode heeft bewezen dat flashbulb memories niet als foto’s zijn. De herinneringen
worden vaak als levendig gerapporteerd, maar worden gedurende de tijd minder accuraat en
details kloppen minder.
Zijn flashbulb memories anders dan andere herinneringen?:
- Flashbulb memories zijn in werkelijkheid niet anders dan alledaagse memories, behalve dat
mensen geloven dat flashbulb memories heel accuraat zijn.
Emoties en flashbulb memories:
- We hebben gezien dat emotie geassocieerd is met verbeterd geheugen maar ook een
verminderd geheugen (weapon focus). Deze twee effecten van emoties leidde tot het idee
dat emoties het subjectieve gevoel van herinneren verbeteren – de levendigheid van de
herinnering, de zelfverzekerdheid dat de herinnering accuraat is en het gevoel van het
herleven van een gebeurtenis – , maar ze zorgen tegelijkertijd ook voor een afname in het
geheugen voor details van een gebeurtenis.
- Dus: een persoon kan het plaatsvinden van de 9/11 aanvallen nog goed herinneren, maar de
details gerelateerd aan hoe ze voor het eerst over de gebeurtenis hoorden zijn ze vergeten.
Herhaling, media dekking en flashbulb memories:
- Naast emoties, kunnen herhaling en media dekking ook het geheugen voor flashbulb
memories beïnvloeden.
- De narrative rehearsal hypothesis stelt dat verbeterd geheugen voor significante
gebeurtenissen veroorzaakt zou kunnen worden door herhaling.
- Deze herhaling wordt vaak gelinkt aan media dekking; Als de media veel heeft gerapporteerd
over iets, geloven/herinneren mensen al sneller dat ze iets gezien hebben, ook al was er
helemaal geen rapportage over (ze kunnen het nooit gezien hebben).
- Dit wordt geïllustreerd door de resultaten van de prinses Diana en London terroristenaanval
studies.
De constructieve aard van geheugen
Het geheugen heeft een constructief karakter: Wat mensen rapporteren als herinneringen zijn
constructen van wat er echt gebeurd is met bijgevoegde componenten, zoals persoonlijke kennis,
ervaringen en verwachtingen. Op deze manier construeert de geest herinneringen die gebaseerd zijn
op een aantal informatiebronnen.
Barlett’s War of the ghosts experiment
Een van de eerste studies die suggereerde dat het geheugen constructief was, was het War of the
Ghosts experiment van Barlett.
Participanten moesten een Indiaans volksverhaal lezen, waarna ze het verhaal zo precies mogelijk
moesten herhalen. Hij gebruikte daarna de repeated reproduction techniek, waarbij dezelfde
, participanten nog een aantal keer moesten terug komen en steeds de herinnering aan het verhaal
moesten herhalen.
Naast dat de reproducties steeds korter werden en steeds inaccurater, was het ook opvallend dat de
meeste participanten het verhaal vervormden, relevanter aan de eigen cultuur (‘Kano’s’ werden bijv.
veranderd in ‘boten’). Ze gebruikten dus twee bronnen: het originele verhaal en wat ze wisten over
soortgelijke verhalen in hun eigen cultuur. Dit idee dat herinneringen samengesteld zijn uit details
van verschillende bronnen heeft betrekking tot een fenomeen genaamd source monitoring.
Source monitoring en source monitoring fouten
Source monitoring is het proces van het bepalen van de oorsprong van onze herinneringen, kennis of
geloven.
Een source monitoring error treedt op wanneer de bron van het geheugen gemisidentificeerd wordt.
- Cryptoamnesie is een voorbeeld van een source monitoring error. Dit is het onbewust
plegen van plagiaat van het werk (bv. liedjes) van anderen.
Het Becoming Famous Overnight experiment: Source monitoring en bekendheid:
- Participanten kregen een lijst met verzonnen onbekende namen. Daarna zagen ze een lijst
met beroemde namen. Ze moesten bepalen welke namen van beroemde mensen waren.
Nadat ze deze namen net hadden gezien gaven ze voor het grootste gedeelte het juiste
antwoord. Echter, na 24 uur zagen ze nogmaals alle namen en moesten bepalen welke
namen van beroemde mensen waren en welke niet. 24 uur eerder bepaalden ze correct dat
Gijsbert Jansen geen bekende was, maar nu gaven een aantal participanten toch aan dat
deze naam bij een bekende hoorde. Dit is een source monitoring-error, omdat ze niet meer
wisten of de namen bekend waren omdat ze 24 uur eerder gezien waren of dat de naam echt
bij een beroemd persoon hoorde.
- Bekendheid kan dus resulteren in source monitoring erros.
Hoe real-world kennis geheugen beïnvloedt
Algemene kennis over de wereld kan geheugen fouten veroorzaken. Inferentie is een van de
mechanismen van het constructieve proces van geheugen.
Schema’s en scripts:
- Herinneringen kunnen worden beïnvloed door conclusies die mensen trekken op basis van
hun kennis en ervaring. De kennis die een persoon heeft over een bepaald aspect van de
omgeving heet een schema.
o De informatie uit de schema’s voorzien ons van een gids voor het bepalen van wat
we ons herinneren, maar ze kunnen ook voor vervormde herinnering zorgen. Er
worden vaak zelfbedachte connecties gemaakt en zaken toegevoegd of weggelaten
omdat wij gewend zijn dat dat zo hoort. Dit zie je bijvoorbeeld in het kantoor-
experiment waarbij participanten werd gevraagd om zich te herinneren wat er in een
