Verschil normatief en toegepast: verschillen van elkaar in
Minisamenvatting Ethics in Care and Education focus en nadruk.
In normatieve ethiek proberen we een algemene
HC 1 (Boek Wolf, H1, 2, 3, 6)
benadering van moraliteit te vormen, die een brede
Moraalfilosofie = filosofisch reflecteren op moraliteit
toepassing zal vinden.
Moraliteit = heeft betrekking op je gedrag, redeneren, emoties en hoe deze zich verhouden/invloed hebben op anderen
Hoe verkrijgen we kennis van ‘goed’. Toegepaste ethiek heeft de neiging te beginnen met een
Meta-ethiek = helikopterview, van ‘hogere orde’, van bovenaf kijken. What is de nature of moral statements. specifiek probleem en vervolgens op zoek te gaan naar
→ Studie van de aard en morele waarde en onze kennis ervan
Realism/objectivism waarden, principes die kunnen worden toegepast om het op
Een algemeen (gezamenlijk) idee over wat goed/fout is te lossen.
Normatieve ethiek = wat zouden we moeten doen, naar welke normen moeten we leven?
Voorbeeld schoppen van de baby
→ Studie van wat moraliteit van mensen verlangt
Cultural relativism Biases in reasoning: framing en confirmation bias
Toegepaste ethiek = over een specifiek onderwerp, bijv. abortus Wat goed/fout is is afhankelijk van cultuur. Hierdoor is het
→ Het onderzoeken van een moreel vraagstuk verkeerd om morele ideeën bij een andere cultuur op te leggen.
Overtuigingen van wat goed/fout is kunnen veranderen
Moreel redeneren De gedachten die bij je opkomen bij het nadenken over
gedurende de tijd. Bijv. hoe er gedacht wordt over
Verschillende technieken en redeneerpatronen homoseksualiteit. morele zaken staan bekend als je morele intuïties.
- Logische redeneerprincipes
o Logische geldigheid: een redenering is een logische deductie die start met premissen en eindigt met een conclusie Een morele theorie die in lijn is met de morele intuïties van
▪ Let op: dubbelzinnigheid en cirkelredenering mensen wordt meestal beschouwd als een groot voordeel.
- Informele argumentatietechnieken In het voorbeeld van het brandende huis zullen veel
o Analogie als type argument mensen het oneens zijn met Godwin en kiezen voor je
o Inductie (witte zwaan) moeder. Als je dat doet, dan denk je dat Godwins theorie
o Gevolgtrekking naar beste verklaring (roken-longkanker) contra-intuïtieve gevolgen heeft, of gevolgen die moeilijk te
- Gedachte-experimenten + morele intuïties accepteren kunnen zijn omdat de theorie vereist dat we
o Gedachte-experimenten: hypothetische situaties die je aan het denken zetten dan op zijn minst enkele van onze eigen intuïtieve morele
▪ Godwin – 2 mensen in brandend huis oordelen verwerpen.
▪ Foot – trolleyproblem
o Morele intuïties kan op 4 manieren worden gebruikt Gedachte-experimenten kunnen gebruikt worden om een
▪ Om een theorie te ondersteunen Modest relativism theorie te testen – door na te denken over in hoeverre het
▪ Om tegenvoorbeelden te geven Er is een gemene deler in de reden waarom je tegen onze morele intuïties ingaat. Als het overeenkomt
▪ Om een puzzel op te lossen iets doet. Een core value. Bijv. met je morele intuïties dan is het voor jou intuïtief. Zo niet,
▪ Om een moreel argument te ontwikkelen Begrafenisrituelen bedoeld om eer te betonen dan is het voor jou contra-intuïtief.
- Specifieke methodologische hulpmiddelen
o Universalisering De twee versies van het trolley-probleem (aan de hendel
o Feit/waarde onderscheid trekken en de zware persoon duwen) gebruiken morele
o Slippery slope intuïties op een andere manier – als een soort morele
o Doctrine of double effect puzzel.
Morele variatie, twee manieren om hiernaar te kijken
1. Cultureel relativisme = morele waarheid komt altijd overeen met een bepaalde cultuur of traditie. Ene is niet superieur aan de ander.
2. Universalisme (vaak gebaseerd op diepere filosofische kijk: objectivisme) = erop aandringen dat een bepaalde reeks praktijken het ware/juiste standpunt is en alle anderen hebben het fout
a. Objectivisme = beweert dat morele waarden niet allen universeel zijn, maar dat ze feiten over de hele wereld weerspiegelen die niet afhankelijk zijn van menselijke beslissingen of praktijken
Relativisme, objectivisme, subjectivisme zijn allemaal geschillen
in de meta-ethiek, over de waard van morele waarde.
, Hoewel deze aannames deel uitmaken van ons gewone morele
Focus op contrast tussen relativisme en objectivisme
geloofssysteem, worden sommige zelfs in het gewone morele leven
Sommige filosofen hebben betoogd dat objectivisme de intuïtieve kijk is die ingebouwd is in ons morele denken.
uitgedaagd. Sommige mensen zijn bijvoorbeeld vaak terughoudend om
De meeste mensen doen van nature aannames over de aard van morele waarde.
anderen de schuld te geven van moreel slecht gedrag en schrijven dat
gedrag toe aan een slechte start in het leven of moeilijke omstandigheden.
De opvatting dat waarden in de wereld bestaan, onafhankelijk van wat mensen ervan denken staat bekend als moreel realisme.
Anderen kunnen betwijfelen of morele overtuigingen echt in staat zijn om
waar te zijn en geven de voorkeur aan de opvatting dat ze niet meer zijn
Ondanks onze intuïtieve neiging tot objectivisme zet het sociale en antropologische bewijs van moreel verschil deze visie onder druk.
dan subjectieve oordelen. Maar het idee dat er objectieve en absolute
Cultureel relativisme biedt een aantrekkelijk alternatief. Praktijken in andere tijden en plaatsen kunnen verschillen van wat we
waarheden van moraliteit zijn (sommige dingen zijn gewoon goed of fout,
gewend zijn.
wat mensen ook denken) is krachtig.
Voor veel mensen zal ‘gezond verstand moraliteit’ een impliciete toewijding aan het objectivisme bevatten,
want zij geloven dat sommige dingen gewoon goed of fout zijn. Veel filosofen hebben he moreel realisme verdedigd. Maar wat betekent
het dat warden in deze objectieve zin bestaan? Als waarden bestaan, waar
Objectieve morele regels gelden voor alle tijden en alle plaatsen. Voor sommige filosofen impliceert objectieve moraliteit een zijn ze dan? Kan ik ze zien? Zo nee, hoe weet ik van hen, of communiceer ik
geloof in moreel realisme, namelijk het idee dat waarden echt zijn en een vorm van objectief bestaan hebben. met hen? De filosofen die in objectieve waarden geloven, hebben de
moeilijke last om precies te zeggen waar ze in geloven en uit te leggen hoe
Plato probeerde moreel realisme te begrijpen door te stellen dat er zoiets bestaat als ‘de vorm van het goede’, wat alle goede ze tot hun geloof in het bestaan van die waarden zijn gekomen.
dingen gemeen hebben (zoiets als de vorm van een cirkel). In tegenstelling tot objectivisme en moreel realisme suggereert
cultureel relativisme dat moraliteit altijd relatief is aan een cultuur en dat er geen objectieve waarheden van moraliteit zijn die
kunnen worden gebruikt om gedrag te bekritiseren dat in een andere cultuur wordt geaccepteerd. De cultuurrelativist betoogt dat ieder van ons de dingen alleen vanuit het
perspectief van onze eigen cultuur ziet. Iedereen zal natuurlijk denken dat
Cultureel relativisme beweert dat culturen hun eigen morele regels ontwikkelen, die geldig zijn vanwege de geschiedenislessen en zijn eigen cultuur de uniek correcte en superieure morele code heeft, maar
culturen die ze hebben voortgebracht ipv vanwege een objectieve morele realiteit. in feite, zegt de relativist, is er geen ultiem goed of fout en het is
uitzonderlijk arrogant om te denken dat jij en je cultuur de waarheid
Als we kijken naar de morele diversiteit van tegenwoordig en ook terugkijken in de geschiedenis is het gemakkelijk te geloven dat hebben en dat iedereen die anders dacht en handelende ongelijk had.
waarden op een of andere manier gerelateerd moeten zijn aan elke specifieke cultuur of samenleving. Veel mensen hebben Verschil is verschil en dat is alles. We moeten het feit respecteren dat we
morele intuïties die objectivisme ondersteunen ipv cultureel relativisme. Hierom is het niet mogelijk een beroep te doen op intuïties. op een bepaald punt in ruimte en tijd leven en geen basis hebben om
Sommige mensen (die cultureel relativisme aanhangen) beweren dat de ene samenleving zich niet met de waarden van de andere onszelf superieur te beschouwen.
moet bemoeien, maar deze conclusie trekken is is stellen dat er een universele waarde is van culturele zelfbeschikking, wat een vorm
van liberalisme is (of pseudo-relativisme) ipv eigenlijke relativisme.
Een manier om een realistische kijk op moraliteit te verkondigen is dat
mensen moraliteit ontdekken. De waarden zijn ‘daarbuiten’ en de mens
Alternatieven voor objectivistische beschrijvingen van moraliteit zijn er in verschillende vormen.
mag deze ontdekken. Dit is realisme in filosofische zin. Realisme (moreel
- Moreel nihilisme is de ontkenning dat er überhaupt morele normen zijn en dat niets goed of fout kan zijn.
realisme) in moraliteit betekent dat waarden echt bestaan, dat ze niet
- Individueel subjectivisme kan worden opgevat als de opvatting dat een moreel oordeel een verklaring is van de morele
fictief of opgeroepen zijn, maar echt. De tegengestelde opvatting
voorkeuren van de persoon die het maakt. Volgens deze versie van subjectivisme kan een moreel oordeel alleen onjuist zijn
(moraliteit wordt niet ontdekt, maar uitgevonden) wordt moreel anti-
als de bewering onoprecht is.
realisme genoemd (hieronder vallen: nihilisme, subjectivisme en
- Ideaal kennissubjectivisme is de opvatting dat het recht niet moet worden geanalyseerd in termen van wat een persoon
expressivism)
verkiest, maar wat hij zou verkiezen als hij alles zou weten wat relevant is voor deze situatie. In deze visie kan een persoon
een verkeerd moreel oordeel vellen als hij alles zou weten en zijn voorkeursactie zou veranderen.
Redenen voor en tegen de anti-realistische ‘uitvindings’visie en de
- Expressivisme stelt dat morele oordelen geen voorkeuren of emoties aangeven, maar ze in plaats daarvan uiten.
realistische ‘ontdek’visie. In grote lijnen moeten we onderscheid maken
Bijv. pijn druk je uit door te huilen. (Blz. 69)
tussen twee vormen van anti-realisme: moreel nihilisme en subjectivisme.
- Moreel nihilisme suggereert dat moraliteit complete fictie is en
Dunne en dikke concepten
er zijn geen redenen om morele regels te volgen. Niets is goed of
- Dunne concepten (goed, fout, goed, slecht) worden dun genoemd, omdat ze vaak niet meer doen dan morele
fout. Moraliteit is ‘niets’. Zoiets als een atheïst over God denkt.
goedkeuring of afkeuring uiten.
- Subjectivisme is het eens met moreel nihilisme dat moraliteit
- Dikke concepten (vriendelijkheid, moed) geven meer informatie door waardoor ze ‘dikker’ worden. (Blz. 70)
een uitvinding is, maar zeggen ook dat het nog steeds de
belangrijke plaats kan hebben. Subjectivisme is een filosofische
kijk op de aard van de moraliteit die we hebben ipv het direct
weg te ‘vegen’. (Blz. 58)