Samenvatting Social Psychology - Deeltentamen 2 - Myrthe Blösser
Hoofdstuk 9: Norms and conformity
Conformity to social norms
Een sociale groep is een groep mensen die karakteristieken of trekken delen. Voorbeelden hiervan zijn
interesses, leeftijd en sekse. Een "face to face" groep bestaat uit twee of meer personen die interactie
hebben met elkaar en die elkaar beïnvloeden.
What are social norms?
Sociale nomen zijn algemeen geaccepteerde manieren van denken, voelen en gedragen. Deze gedachten,
gevoelens en gedragingen zijn volgens de leden uit de groep de juiste en geven dus eigenlijk de
groepsevaluatie over juist en onjuist gedrag van een bepaalde groep weer. Sociale normen zijn gelijk aan
attitudes in die zin dat het beide mentale representaties zijn van gepaste gedachtes, gevoelens en
gedragingen. Maar daar waar attitudes de positieve of negatieve evaluaties van een individu representeren,
presenteren normen de evaluaties van de groep met betrekking tot wat waar of onwaar is, goed of slecht,
gepast of ongepast is. Soms wordt er onderscheid gemaakt tussen descriptieve normen (wat een groep
denkt, voelt of doet) en injunctieve normen (wat mensen zouden moeten denken, voelen, doen).
Public versus private conformity
Conformiteit is de gelijkheid in gedachten, gevoelens of gedragingen van een persoon naar een bepaalde
sociale norm. Conformiteit vindt plaats omdat men ervan uit gaat dat de eigen groep juist is en omdat men
geaccepteerd en goedgekeurd wilt worden door de eigen groep. Over het algemeen worden groepsnormen
overgenomen en meteen als juist en gepast gezien. Privé-conformiteit gebeurt wanneer mensen werkelijk
overtuigd zijn dat de groep het juist heeft. Ze accepteren de groepsnormen bewust en welwillend als eigen,
zelfs als de groep niet langer fysiek aanwezig is. Echter, soms is men het publiekelijk eens met de
groepsnorm, terwijl men de norm in het privéleven niet accepteert. Deze ongelijkheid tussen de publieke
acceptatie en het privé afwijzen van het idee wordt publieke conformiteit genoemd: openlijk gedrag tonen dat
consistent is met sociale normen die niet eigen zijn gemaakt. Vaak maakt men zijn mening niet openbaar
vanwege angst voor afwijzing door de groep.
In collectieve culturen is het niveau van conformiteit erg hoog. In individualistische culturen is het niveau van
conformiteit weliswaar lager, maar alsnog aanwezig.
Motivational functions of conformity to norms
Expecting consensus
De voornaamste reden dat mensen conformeren aan normen is omdat we verwachten dat iedereen de
wereld op dezelfde manier ziet. Deze verwachting heeft twee delen. Allereerst verwachten we dat anderen
de wereld zien zoals wij dat zien. Het false consensus effect geeft aan dat vaak wordt overschat in hoeverre
anderen het eens zijn met onze eigen opvattingen. Ten tweede verwachten we dat wij de wereld zien zoals
anderen deze zien. Als mensen onze opvattingen delen zal onze overtuiging dat we dingen op de juiste
manier zien stijgen. Als we het niet eens zijn met iemand zullen we meer onzeker worden, omdat het ons
beeld van de werkelijkheid bedreigd.
Norms fulfill mastery motives
= controle hebben over je omgeving. Vaak wordt er vanuit gegaan dat een overeenstemmende mening iets
zegt over de realiteit. De behoefte aan beheersing wordt op deze manier vervuld door conformiteit aan
groepsnormen. We geloven dat de groep meer kennis bezit dan wij, dus het accepteren van hun input is een
logische stap als we betere beslissingen willen maken. De informationele beïnvloeding is van toepassing bij
dit motief voor beheersing. Dit houd in dat je privé conformeert aan de groep omdat je ervan overtuigd bent
Pagina 1 van 43
, Samenvatting Social Psychology - Deeltentamen 2 - Myrthe Blösser
dat de groepsnormen de werkelijkheid reflecteren. In dit geval zou je kunnen zeggen dat men overeenstemt
omdat men niet beter weet (men heeft er geen verstand van, of kan het niet goed zien/horen en gaat om di
reden met andermans overtuigingen mee). Deze vorm van beïnvloeding heeft te maken met de motivatie
voor beheersing. Individuen die sterk gemotiveerd zijn om een accuraat beeld te verkrijgen van de wereld
conformeren meer dan anderen.
Andere mensen hebben invloed op jou overtuiging, zie het experiment van Ash' met de lengte van strepen.
Deze invloed wordt steeds groter tot een maximum van 3 andere mensen. Bij meer dan 3 mensen wordt de
invloed niet meer groter.
Norms fulfill connectedness motives
= sociale verbondenheid. Door het eens te zijn met anderen ontstaat er een gevoel van (sociale)
verbondenheid. Dit gaat gepaard met een goede zelfwaardering, een goed zelfbeeld en een goed welzijn.
Een groep heeft normatieve invloed als de leden ervan privé conformeren om zo een positieve en
gewaardeerde sociale identiteit te verkrijgen en gerespecteerd te worden door de andere leden van de
groep. Je zou kunnen zeggen dat men de mening van anderen overneemt zodat hij of zij in een goed
daglicht gesteld wordt.
Over het algemeen heeft de behoefte aan beheersing bij het uitvoeren van intellectuele taken voorrang op
de behoefte aan verbondenheid. In beoordelingstaken is er meer behoefte aan verbondenheid dan aan
beheersing. Vaak worden de behoefte aan verbondenheid en beheersing tegelijkertijd vervuld door
conformiteit aan groepsnormen.
Whose consensus? Me and mine are the ones that count
Mensen verwachten het eens te zijn met hen die dezelfde attributen bezitten die relevant zijn voor de
beslissing op dat moment. Een referentiegroep is een groep mensen waar iemand naartoe trekt als men
hulp nodig heeft bij een evaluatie of besluit, omdat je denkt dat deze de attributen hebben die relevant zijn
voor de beslissing. De referentiegroep is vaak de in-group. Ook worden we meer beïnvloed door leden uit de
in-group dan leden uit de out-group. De leden van de in-group hoeven niet persé fysiek aanwezig te zijn,
maar de fysieke aanwezigheid zorgt er wel voor dat we sterker conformeren. Als de leden zich sterk
identificeren met hun groep en als ze vaak interactie hebben met de groep, heeft de groep meer impact.
Mastery, connectedness, or "me and mine"?
Hoewel in specifieke omstandigheden het ene motief belangrijker kan zijn dan het andere motief, wordt
voldaan aan alle drie de motieven als je het eens bent met de in-group leden.
Mastery is meer verbonden met descriptieve normen (wat een groep denkt, voelt of doet) en connectedness
is meer verbonden met injunctieve normen (wat een groep MOET denken, voelen of doen).
How groups form norms: processes of social influence
Meestal heeft de meerderheid van de groepsleden aan het begin al een voorkeur voor een bepaalde kant
van de discussie. De reden hiervoor is dat mensen zich vaak associëren met anderen die dezelfde
zienswijze delen en groepen vaak opstaan vanuit gedeelde meningen en interesses. Wanneer het
merendeel van een groep het eens is, zorgt communicatie en interactie er vaak voor dat de groep zich naar
een (nog) extremere positie beweegt dan dat ze aanvankelijk waren.
Group polarization: going to normatieve extremes
BIJV: als de meesten aanvankelijk niet racistisch waren, worden ze door groepsdiscussie nóg minder
racistisch. Dergelijke groepspolarisatie - het proces waarin een groepsgemiddelde extremer wordt ten
Pagina 2 van 43
, Samenvatting Social Psychology - Deeltentamen 2 - Myrthe Blösser
gevolge van "face-to-face" groepsinteractie - is bestudeerd en bevestigd in veel verschillende landen en
culturen.
Explaining polarized norm formation
Oppervlakkige verwerking
Groepspolarisatie kan plaatsvinden bij oppervlakkige verwerking, namelijk door vertrouwen te hebben in
andermans standpunten. Dit komt omdat mensen die een afwijkende mening hebben, de consensus van de
meerderheid aannemen en omdat men graag gezien wordt als het beste lid van de groep en de idealen van
de groep willen laten zien. Vaak weet je ook wel wat een groepsnorm is, maar niet hoe deze tot stand is
gekomen.
Systematische verwerking
Groepspolarisatie kan plaatsvinden bij systematische verwerking, namelijk omdat men bij belangrijke
beslissingen aandacht heeft voor de argumenten van anderen. De argumenten van de meerderheid worden
meer geuit en bediscussieerd en lijken meer dwingend - en worden ook als dwingender gepresenteerd - dan
andere argumenten.
1. Majority arguments are more numerous
2. Majority arguments are discussed more
3. Majority arguments seem more compelling (als meerdere mensen hetzelfde zeggen heeft het meer
impact, ook door het familiarity effect zijn we meer geneigd het hiermee eens te worden)
4. Majority arguments are presented more compellingly
Undermining true consensus
When consensus seeking goes awry
Consensus impliceert dat meningen valide zijn en er daarop op vertrouwd kan worden, maar dit gaat alleen
op wanneer de consensus op een goede manier is bereikt. Er zijn enkele redenen waarom/wanneer
consensus niet te vertrouwen is:
- Publieke conformiteit: wanneer iemand publiekelijk conformeert aan een norm waar ze privé niet achter
staan.
- Als men tot consensus komt zonder zelf na te denken over de relevante informatie, maar puur omdat
andere mensen om hun heen dit doen/vinden.
- Als er geen gemeenschappelijke vertekening is
Als een consensus bereikt is als gevolg van publieke conformiteit, vervuiling door gemeenschappelijke
vertekening en/of zonder zelf na te denken het eens te zijn met anderen, is het slechts een illusie dat de
consensus voldoet aan de normen van beheersing en (sociale) verbondenheid. Dit kan leiden tot situaties
van pluralistische onwetendheid: iedereen laat publieke conformiteit zien terwijl ze het er allen in het privé
leven niet mee eens zijn. Om dit effect te voorkomen is het van belang dat men zich bewust wordt van de
daadwerkelijke mening van anderen.
Consensus seeking at its worst: groupthink
Groepsdenken is het proces waarbij beslissingen die door/binnen een groep gemaakt worden slechter
worden door de drijfveer om consensus te bereiken. Dit is geen effectief proces voor het vormen van een
consensus. Het vermindert namelijk de kwaliteit van het groepsbesluit.
Groepsdenken ontstaat vaak als de groep onder druk staat om snel een beslissing te maken en als de leden
zich sterk identificeren met de groep. Mensen vinden unanimiteit dan belangrijker dan het verdedigen van de
Pagina 3 van 43
, Samenvatting Social Psychology - Deeltentamen 2 - Myrthe Blösser
eigen mening. Als de groep het eigen kunnen overschat is de kans ook groter dat er groepsdenken ontstaat.
ten slotte treedt groepsdenken vaker op in beslissingsprocedures, waarbij fouten worden gemaakt in de
informatieverwerking.
Kenmerken van groepsdenken zijn:
- Situaties waarin consensus bereikt wordt terwijl er amper nagedacht is over het bewijs. Dit wordt verklaard
door de zogenaamde collectieve rationalisatie. In dit geval is de groep zijn beslissing aan het versterken in
plaats van het testen van de consensus. Ook kan de zogenaamde "mind guard", een persoon die de
leden beschermt tegen informatie die in strijd is met de consensus, in de weg staan voor het effectief
produceren van een consensus.
- Consensus kan verkregen worden zonder acceptatie binnen publieke confirmatie.
- Consensus kan besmet zijn omdat de meningen van de leden niet onafhankelijk zijn van elkaar (vaak past
men de mening aan op die van de ander).
Het tegengaan van groepsdenken
Allereerst kan het tegengegaan worden door de vermijding van bias. Alle informatie dient overwogen te
worden en informatie die op het eerste gezicht in strijd is met het algemene idee mag niet vermeden worden,
wat inhoudt dat alternatieven zorgvuldig besproken en uitgedaagd moeten worden. Verder moet er minder
druk zijn voor publieke conformiteit wat leidt tot een schijnbare maar misleidende consensus. Publieke
stemmingen moeten daarom eerder de uitzondering zijn dan de regel. Ook moet de rol van de leider
geminimaliseerd worden, zodat er een gelijke bijdrage ontstaat van ieder groepslid. Ten slotte is het van
belang dat mensen in de groep geselecteerd worden op diversiteit, aangezien mensen met verschillende
achtergronden een probleem vaak uit andere hoeken zien. Op die manier wordt de kans op gedeelde
vertekeningen zoveel mogelijk tegengegaan. Al de adviezen komen op hetzelfde neer: zorgen dat alle
meningen (en niet alleen die van de meerderheid) gehoord worden. De beste manier om dit te
bewerkstelligen is om alles op alles te zetten dat de minderheidsgroep ook een stem krijgt.
Minority influence: the value of dissent
Over het algemeen wordt er veel waarde gehecht aan de mening van de meerderheid van de groep, toch is
dit niet altijd effectief.
Succesful minority influence
Offering a alternative consensus
Een minderheidsgroep kan invloed uitoefenen door het idee van de meerderheid uit te dagen op de
correctheid. Het is belangrijk dat de minderheidsgroep consistent blijft, systematische verwerking
aanmoedigt, dat er een alternatieve consensus aangeboden wordt (dit promoot weer systematisch denken
bij de meerderheidsgroep) en dat er een balans gevonden wordt tussen de verschillen en overeenkomsten
met de meerderheid.
Dubbele minderheden zijn groepen mensen die een afwijkende mening hebben van de rest van de groep en
ook duidelijk van de meerderheid verschillen. Op deze manier zijn dubbele minderheden extra benadeeld.
Processes of minority and majority influence
Meerderheid- en minderheidsgroepen kunnen beiden anderen beïnvloeden. Dit gebeurt via dezelfde
processen. Ze kunnen namelijk voldoen aan de behoefte aan beheersing en verbondenheid, zowel
oppervlakkige (heuristieke) als systematische verwerking van de informatie bevorderen en ze kunnen
publieke of privé-conformiteit genereren.
Pagina 4 van 43
, Samenvatting Social Psychology - Deeltentamen 2 - Myrthe Blösser
Hoewel de consensus van de meerderheid vaak mensen helpt om het gevoel te hebben dat ze de realiteit
snappen (mastery), kan consistent tegenbewijs van een minderheidsgroep mensen doen laten twijfelen aan
de validiteit van de meerderheidspositie. Daarnaast, hoewel meerderheden vaak positieve identiteiten geven
aan leden van de groep, wil niet iedereen deel zijn van zo'n team. Een minderheid-indentiteit kan heel
aantrekkelijk zijn (onafhankelijk, "anders dan anderen", innovatief, rebels, etc).
De beste manier op groepsgewijs, effectieve normvorming en consensus te bewerkstelligen is door het
zoeken naar en vormen van precies die normen waardoor de groepsleden kritische(re) denkers worden
binnen de groep. Wanneer de groepsleden consensus proberen te bereiken aan de hand van systematische
verwerking (alternatieven uitzoeken), onafhankelijkheid van vervuiling door vertekening, en privé-
conformiteit, zal hun behoefte aan beheersing en verbondenheid bijdragen aan hun samenwerking om zo tot
een valide consensus te komen.
Kernwoorden
Kernwoord Betekenis
Descriptive social norms Agreed upon mental representations of what a
group of people think, feel, or do.
Injunctive social norms Agreed upon mental representations of what a
group of people should think, feel, or do.
Conformity The convergence of individuals' thoughts, feelings,
or behavior toward a social norm.
Private conformity Private acceptance of social norms.
False consensus effect The tendency to overestimate others' agreement
with one's own opinions, characteristics, and
behaviors.
Informational influence The process by which group norms are privately
accepted to achieve or maintain mastery of reality.
Normative influence The process by which group norms are privately
accepted to achieve or maintain connectedness and
a values social identity.
Reference group Those people accepted as an appropriate source of
information for a judgement because they share the
attributes relevant for making that judgement.
Group polarization The process by which a group's initial average
position becomes more extreme following group
interaction.
Pluralistic ignorance Occurs when everyone public conforms to an
apparent norm that no one if fact privately accepts.
Groupthink Group decision making that is impaired by the drive
to reach consensus regardless of how the
consensus is formed.
Pagina 5 van 43
, Samenvatting Social Psychology - Deeltentamen 2 - Myrthe Blösser
Hoofdstuk 10: Norms and behavior
Normen en attitudes zijn beide mentale representaties die ons gedrag beïnvloeden. Meestal werden deze
normen en attitudes samen om gedrag te sturen en komen ze ook regelmatig overeen. Aangezien veel van
onze attitudes ook een product zijn van ons lidmaatschap tot een groep, conflicteren deze dus bijna nooit
met elkaar.
Norms: effective guides for social behavior
Lewin (1943) was een van de eerste sociaal psychologen die het krachtige effect van groepsnormen op
gedrag demonstreerde. Net als bij attitudes moeten er ook bij normen echter aan een aantal voorwaarden
worden voldaan, voordat deze het gedrag beïnvloeden.
Activating norms to guide behavior
Normen moeten eerst geactiveerd zijn voordat ze het gedrag kunnen beïnvloeden. Ze kunnen geactiveerd
worden door:
- Directe reminders zoals het bordje "stilte graag" in de bibliotheek)
- Omgeving cues (zoals de heersende stilte in de bibliotheek)
- Observaties van andermans gedrag (doordat we zien dat anderen zich stilhouden).
- Deindividuatie: een psychologische staat waarbij de groep- of sociale identiteit compleet de persoonlijke
of individuele identiteit domineert, zodat de groepsnormen maximaal toegankelijk zijn. Je ziet jezelf niet
meer als een individu, maar als volledig één met de groep. Je raakt jezelf als het ware kwijt in de massa.
Dit kan zowel sociaal als asociaal gedrag bevorderen.
Which norms guide behavior?
Zowel descriptieve als injunctieve normen beïnvloeden gedrag, en soms interacteren deze ook met elkaar.
Het kan echter wel zo zijn dat we de normen verkeerd interpreteren. Zowel descriptieve normen als
inductieve normen beïnvloeden dus onze intenties en gedragingen.
Descriptieve normen als een beïnvloeding van gedrag
We zijn geneigd om de dingen te doen die andere mensen om ons heen ook doen. Zo drinken we
bijvoorbeeld eerder alcohol als we anderen om ons heen het ook zien drinken. Social media heeft ook een
belangrijke rol in het communiceren van descriptieve normen; we kunnen snel zien wat onze vrienden en
kennissen aan het doen zijn door bijvoorbeeld Facebook en twitter. Onze accuraatheid bij het inschatten of
bepaalde informatie waar is en ook écht vaak voorkomt wordt ook vertekend doordat we extreme
gebeurtenissen ons beter herinneren, of vergeten dat we interacteren met een kleine groep mensen ten
opzichte van de gehele populatie. Echter kan het zien van meer accurate descriptieve normen ook het
gedrag in een positieve richting veranderen.
Injunctieve normen als een beïnvloeding van gedrag
Soms interpreteren we injunctieve normen verkeerd. We denken vaak dat meer mensen iets vinden als dat
ze daadwerkelijk doen. Bijv: veel vrouwen dachten bij een onderzoek dat andere vrouwen "tanning" goed
vonden en zonnebrand slecht terwijl ze zelf "tanning" slecht vonden en zonnebrand juist goed. Uiteindelijk
bleek dat juist de meerderheid "tanning" slecht vond en zonnebrand goed. De vrouwen hadden dus niet
goed ingeschat wat de injunctieve norm was.
Het tussenspel van descriptieve en injunctieve normen
BIJV: de meeste studenten vinden dat plagiaat plegen slecht is (injunctie), maar de meeste mensen doen
het wel (descriptief). Uit onderzoek van Smith (2012) blijkt dat, wanneer descriptieve normen en injunctieve
Pagina 6 van 43
