Dit document is een samenvatting van de reader van het vak penologie. Alle teksten zijn samengevat en eventueel vertaald. Per onderdeel zijn er aparte documenten voorzien.
Reader – Factoren bij bestraffing
Tekst 4: Bestraffing als maatschappelijke constructie
Bestraffing is het resultaat van verschillende interacties en invloeden.
Mechanismen achter stijgende gevangenispopulaties vanaf de jaren 1980
Vanaf de j80 werden landen geconfronteerd met een steeds toenemend # gedetineerden. Deze
stijging is het resultaat van een complexe wisselwerking tussen criminaliteit en factoren die zich op
verscheidene niveaus bevinden.
Externe factoren: demografische en economische ontwikkelingen- en beleid
Demografische ontwikkelingen hebben enerzijds betrekking op leeftijd, criminaliteit & bestraffing
en anderzijds op etniciteit en criminaliteit en bestraffing. Langere gevangenisstraffen, beperkingen
op vervroegde invrijheidstellingen, strengere bestraffing van seksuele delicten verklaren het
toegenomen aantal oudere en zelfs bejaarde gedetineerden in vele westerse gevangenissystemen.
De oververtegenwoordiging van etnische minderheden in de geregistreerde criminaliteitscijfers
kan in verband gebracht worden met de selectieve werking van de strafrechtsbedeling. De laatste
jaren komt daar crimmigratie bij. Dit is de versmelting van strafrecht en immigratierecht, met een
verdere oververtegenwoordiging van buitenlandse gedetineerden tot gevolg.
Criminaliteit wordt gekoppeld aan socio-economische achterstanden, meestal geoperationaliseerd
door werkloosheid. Er zijn echter tegenstrijdige bevindingen terug te vinden in onderzoek. Meer
consistente resultaten worden gevonden betreffende het verband tussen inkomensongelijkheid en
vermogenscriminaliteit.
Eco en sociale achteruitgang leiden tot een repressiever klimaat in de samenleving, minder
tolerantie voor marginale groepen bij het publiek &penale actoren + roep naar meer bestraffing.
Criminaliteit en beleid
Wijzigingen in de frequentie of ernst van de criminaliteit moeten zeker meegenomen worden in een
analyse van wijzigende bestraffingspatronen. Criminaliteit w. gedefinieerd door de strafwetgever en
afgehandeld door penale actoren; de invloed van criminaliteit op de gevangenispopulatie wordt dus
altijd gemedieerd door het strafrechtelijke systeem en -beleid.
Interne factoren: het strafrechtelijk systeem- en beleid
Het strafproces begint bij de normformulering, de strafbaarstelling van bepaalde gedragingen door
de wetgever. In België zijn er steeds meer afhandelingsmodaliteiten (parket, politie) ontwikkeld
zodat een strafrechter in de praktijk slechts nog in een minderheid van strafzaken behandelt. De
gevangenis bevindt zich op het einde van die keten. Rutherford heeft 3 types van beleid :
1) Reductionistisch beleid (bv. Finland)
Gekenmerkt door een fundamenteel scepticisme tav de voordelen van vrijheidsberoving, waardoor
het als een ultimum remedium beschouwd wordt.
2) Expansionistisch beleid (bv. Engeland)
Gelooft in de vrijheidsberoving.
3) Bifurcatie beleid (bv. België)
Gekenmerkt door dualisering, officiële poltieke retoriek = vrijheidsberoving ultimum remedium via
invoering alternatieve straffen maar tegelijk langere gevangenisstraffen en zwaardere straffen, naar
aanleiding van publieke opinie en media.
1
, Intermediaire factoren: publieke opinie, politiek en media
Het strafrechtelijk beleid kan niet los worden gezien van hoe politici omgaan met de publieke
opinie. Gezien de interactie met de structurele maatschappelijke ontwikkelingen en
criminaliteitsfenomen kan er gesproken worden over intermediaire factoren.
Economische achteruitgang leidt tot minder tolerantie ten aanzien van deviante groepen. In
Europa Welfare Chauvinism versterkt door extreem rechtse politieke partijen. Het beeld over
criminaliteit wordt echter beïnvloed door selectieve berichtgeving. De relatie tussen de publieke
opinie en de strafrechtsbedeling wordt omschreven als multiple ignorance.
Het publiek meent dat strafrechters te mild zijn, maar onderschat de zwaarte van de straffen.
Attitudes bij het publiek veranderen wanneer er meer gedetailleerde informatie per casus
aangeboden wordt. Rechters van hun kant veronderstellen dat het publiek strenge straffen wenst,
maar onderschatten de steun voor gemeenschapsgerichte straffen. Landen die een stijgend
detentieratio kennen worden dikwijls gekenmerkt door een toenemende punitieve politieke
retoriek, beleid en praktijk.
Conclusie
Deze analyse toont de complexiteit van de interacties tussen de verschillende factoren. Voor België
werd sterk gepleit voor een bewust en coherent reductionistisch strafbeleid. De mate waarin
politici werkelijk ruimte hebben om over een dergelijk beleid te beslissen werd onder invloed van
de macro-sociologische analyses echter in twijfel getrokken.
Macro-sociale verklaringen en vergelijkende penologie: de controverse over het belang van
politieke besluitvorming
De macro-sociale verklaringen worden in de 21e eeuw naar voren gebracht als verklaring voor de
stijgende detentieratio’s. Er zijn gelijkaardige tendensen te onderscheiden in de westerse penale
wereld.
Macro-sociale verklaringen- en beleid
Garlands The Culture of Control analyseert de VS en het VK. Hij wijst op de beperkte capaciteit v.d
overheid om de criminaliteit te beheersen waardoor er bij het publiek een cultuur van beveiliging
en voorzorg maar ook een roep voor meer bestraffing ontstaat. Anderzijds zoekt die overheid
toevlucht tot samenwerking met de private beveiliging m.o.o op preventie en tot expressieve
vormen van bestraffing om zijn punitief gezag te herstellen.
Het punitieve beleid van de VS en het VK zijn het resultaat van politieke en culturele keuzes die niet
onvermijdelijk zijn, maar politici worden onterecht als primaire verantwoordelijken voor een
dergelijk beleid aangeduid.
Wacquant merkt de oververtegenwoordiging van etnische minderheden op als het resultaat van
een bewust gevoerd neoliberaal politiek project, waarbij de welvaartsstaat vervangen wordt door
een penale staat. Het recht op welfare wordt vervangen door de verplichting tot workfare.
Grootstedelijke problemen w. niet langer via een sociaal beleid aangepakt maar via prisonfare.
Zowel workfare als prisonfare hebben als doel de bevolkingsgroepen die het op de laagst sociale
en raciale ladder staan, te controleren door beperkingen, dwang, afschrikking en stigma.
Ook in België wordt de politieke nadruk op onveiligheid vanaf de jaren 1990 gezien als een welkom
alternatief voor een overheid die door de neoliberale evolutie niet langer in staat is om een socio-
economisch beleid te voeren.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper reneedeconinck1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
