Samenvatting voor het tentamen. Samenvatting van alle literatuur, aantekeningen van de hoorcolleges en werkgroepen en uitwerkingen van de jurisprudentie.
GvR tentamen 02-
11
Inhoud
Week 1: Wat is recht?................................................................................................................................... 2
Literatuur.................................................................................................................................................. 2
Week 2: Casus grotverkenners...................................................................................................................... 3
Literatuur.................................................................................................................................................. 3
Aantekeningen.......................................................................................................................................... 5
Mogelijke vragen...................................................................................................................................... 5
Week 3: recht en regels................................................................................................................................ 6
Literatuur.................................................................................................................................................. 6
Aantekeningen.......................................................................................................................................... 7
Week 4: Recht en beginselen........................................................................................................................ 8
Literatuur.................................................................................................................................................. 8
Aantekeningen.......................................................................................................................................... 9
Week 5: Recht en samenleving................................................................................................................... 10
Literatuur................................................................................................................................................ 10
Aantekeningen........................................................................................................................................ 12
Week 6: rechtsvinding en rechtsvorming.................................................................................................... 13
Literatuur................................................................................................................................................ 13
Aantekeningen........................................................................................................................................ 16
Week 7: Recht en rechtvaardigheid............................................................................................................ 17
Literatuur................................................................................................................................................ 17
Aantekeningen........................................................................................................................................ 21
Week 8: Recht, vrijheid en gelijkheid.......................................................................................................... 22
Literatuur................................................................................................................................................ 22
Aantekeningen........................................................................................................................................ 24
Begrippenlijst.............................................................................................................................................. 24
Arresten...................................................................................................................................................... 24
Zutphense juffrouw (HR 10 juni 1910).................................................................................................... 24
Lindenbaum/Cohen (HR 13 januari 1919)............................................................................................... 25
, Elektriciteitsarrest (HR 23 mei 1921)....................................................................................................... 25
Kelderluikarrest (HR 5 november 1965).................................................................................................. 26
HBU/Saladin (HR 19 mei 1967)................................................................................................................ 26
Maring/Assuradeuren (HR 3 maart 1972)............................................................................................... 26
Haviltex (HR 13 maart 1981)................................................................................................................... 27
Catoochi (HR 7 september 1990) (Gomez/Ruiz)......................................................................................27
Onwaardige deelgenoot (HR 7 december 1990)..................................................................................... 28
Mensenroof (20 november 2001)........................................................................................................... 28
K.-H.W. t. Duitsland (EHRM 22 maart 2001)............................................................................................ 29
Jetblast (HR 28 mei 2004) (Hartmann/Princess Juliana IA)......................................................................29
Runescape (HR 31 januari 2012)............................................................................................................. 29
IS-Kinderen (HR 26 juni 2020)................................................................................................................. 30
Week 1: Wat is recht?
Literatuur
Grondslagen van het Recht: Hoofdlijnen H1
Functies van rechtssysteem:
1. Scheppen van sociale orde
2. Bevorderen niet-gewelddadige conflictbeslechting
3. Garanderen individuele ontplooien en autonomie burgers
4. Bewerkstelligen van rechtvaardige verdeling van schaarse goederen
5. Het kanaliseren van sociale verandering
Soorten rechtsregels:
- Gerdragsnormen: verbiedt gedragingen, staat gedragingen toe
- Sanctienormen: specificeert welke sanctie kan volgen op een overtreding van de
gedragsnorm
- Bevoegdheidsverlenende normen: geven staatsorganen een bepaalde macht
Positiviteit van het recht: recht is in een bepaalde gemeenschap door mensen vastgesteld/erkend
Gelding van het recht: positieve rechtsregels zijn verbindend: legt
rechten/plichten/bevoegdheden vast die juridisch afdwingbaar zijn
Effectiviteit van het recht: het recht wordt daadwerkelijk
gehoorzaamd/toegepast/gehandhaafd.
Objectief recht: verzameling van alle Nederlandse rechtsregels (‘law’)
Subjectief recht: bevoegdheid of aanspraak, burgers kunnen aan de wetten subjectieve rechten
ontlenen (‘right’).
H2
Privaatrecht Publiekrecht
Tussen burgers onderling Tussen overheidsorganen onderling (verticaal)
Tussen overheid en burgers
Betrokken gebruiken het recht om eigen De overheid behartigt het algemeen belang
, belangen te behartigen
De betrokkenen zijn nevengeschikt (gelijk) Er is een gezagsrelatie (overheid – burger)
Burgerlijke rechter (initiatief bij burger zelf) Bestuursrecht: beroep op bestuursrechter
Strafrecht: OM heeft vervolgingsmonopolie
Publiekrecht:
- Staatsrecht: regels over de wijze waarop onze staat is opgebouwd, welke taken en
bevoegdheden de staatsorganen hebben
o Statuut, grondwet (klassieke en sociale grondrechten), EVRM, IVBPR
- Bestuursrecht: regels voor overheidsorganen die de rechtsregels uitvoeren en handhaven
o Algemene wet bestuursrecht
- Strafrecht: rechtsregels van strafbare feiten en de straf die kan worden opgelegd
o Wetboek van Sr (misdrijven en algemene bepalingen), wetboek van Sv
(strafprocesrecht, hoe moet strafprocedure verlopen).
Privaatrecht: rechtsverhoudingen tussen burgers onderling
Burgerlijk wetboek:
1. Personen- en familierecht
2. Rechtspersonen
3. Vermogensrecht in het algemeen
4. Erfrecht
5. Zakelijke rechten: stoffelijke voorwerpen
6. Algemeen gedeelte verbintenissenrecht: juridische relaties tussen schuldeisen en
schuldenaar
7. Bijzondere overeenkomsten
8. Verkeersmiddelen en vervoer
10. Internationaal privaatrecht
Week 2: Casus grotverkenners
Literatuur
De zaak van de grotverkenners
Truepenny - rechtspositivisme
Overzicht feiten:
Groep van 5 ging een grot verkennen. Terwijl zij in de grond waren, was er een
aardverschuiving waardoor de ingang/uitgang geblokkeerd was.
Reddingstaak bleek lastig en duurde lang.
De 5 mannen hadden eten nodig om te overleven. Whetmore en de vrienden spraken af dat
één iemand zou worden opgeofferd. Door middel van dobbelen werd de persoon gekozen,
dit was Whetmore.
Toen de 4 anderen waren bevrijd werden ze aangeklaagd voor moord.
o Art. 12-A G.G.W.N.: ‘Eenieder die opzettelijk een ander het leven beneemt, zal met
de dood gestraft worden.’
o Jury oordeelde gedaagden schuldig procesrechter verklaarde gedaagden schuldig,
veroordeeld voor dood
o Jury en procesrechter hebben verzoek ingediend bij hoogste gezagdrager voor
omzetting van de straf in een gevangenisstraf.
- Principe van bestuurlijk pardon is uitstekend geschikt
- Onwaarschijnlijk dat de Hoogste Gezagdrager deze verzoeken zal afwijzen
, - Door clementie zal recht gedaan worden zonder de letter of de geest van de wet aan te
tasten.
Conclusie: schuldig aan moord in de zin van art. 12-A maar middels clementie strafomzetting.
Foster - natuurrecht
- Het positieve recht is niet van toepassing op deze zaak:
1. Het recht is gebaseerd op een samenleving met normale beschaving. De grotverkenners
bevonden zich niet in een samenleving met normale beschaving maar in andere
omstandigheden (natuurtoestand)
2. De grotverkenners hebben hun eigen recht gemaakt wat op dat moment geldend was. Ze
hadden een overeenkomst om iemand te offeren door middel van dobbelstenen.
- Er moet gekeken worden naar het doel/geest van de wet. In dit geval is dat afschrikking
(zorgen dat mensen geen moord gaan plegen). In dit geval was het zelfverdediging. Dus dit
wetsartikel is niet van toepassing.
Conclusie: onschuldig aan moord
Tatting – rechtstrealisme + rechtspositivisme + natuurrecht
Oneens met foster:
- Wanneer gingen ze over in een natuurtoestand? (toen ze naar binnen gingen, toen ze vast
kwamen te zitten) Waarom is het een natuurtoestand? (vanwege de dikte van de rots, omdat
ze honger hadden)
- Foster vindt het contractenrecht fundamenteler dan een formele wet over moord
- De wet heeft meerdere doeleinden dan alleen zelfverdediging. Bovendien is moord
opzettelijk en zelfverdediging niet. Maar in dit geval hebben ze toch echt opzettelijk
‘zelfverdediging uitgevoerd’
Komt er niet uit want hij probeert alle drie de theorieën te verenigen.
- Rechtspositivisme: rechtszekerheid natuurrecht is onduidelijk
- Rechtsrealisme: al veel mensen gesneuveld
- Natuurrecht: gelijke gevallen gelijk behandelen
Conclusie: terugtrekken van beslissing in deze zaak.
Keen – rechtspositivisme
- Scheiding van recht en moraal:
o De vraag of het juist/onjuist is wat de mannen hebben gedaan is irrelevant want het
geldend recht is leidend
o De rechter moet zich aan het geschreven recht houden.
- Scheiding van recht en beleid:
o De rechter mag zijn oordeel niet laten afhangen van wat de Hoogste Gezagdrager
doet.
o Je mag als rechter ook geen aanwijzingen geven aan de Hoogste gezagdrager
(Truepenny)
- Oneens met Foster:
o We kunnen niet weten wat het doeleinde is van de wet
o Zelfverdediging: weerstand tegen een agressieve dreiging tegen het eigen leven van
de partij toepassingsbereik is niet in deze casus
- Een goede wetgeving is de verantwoordelijkheid van het volk/wetgever
Conclusie: schuldig aan moord
Handy – Rechtsrealisme
Recht en maatschappij zijn met elkaar verbonden
Recht is een instrument om maatschappelijke doelen te bereiken.
Wat is het beste voor de maatschappij? Bijvoorbeeld kijken naar de publieke opinie,
Je kan de persoon van de rechter niet uitzetten er zal altijd morele/persoonlijke
overweging in het oordeel van de rechter zitten.
- Je moet je gezond verstand gebruiken, niet te veel verliezen in je eigen denkpatroon.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jukevdvelde. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,09. Je zit daarna nergens aan vast.
