Beknopte samenvatting van de cursus Rechtsvergelijking (editie 2021), geschreven en gedoceerd door prof. Bert Demarsin. Aangevuld met notities en ppt. Opgelet: de hoofdstukken die academiejaar 22-23 niet te kennen waren, zijn niet opgenomen!
DEEL 3 – BIJ WEGE VAN ILLUSTRATIE: RECHTSVERGELIJKING IN PUBLIEK- EN PRIVAATRECHT ........ 65
HOOFDSTUK 1 – STAATSVORM EN GEZAG (NIET KENNEN 2022-2023) .......................................................... 65
HOOFDSTUK 2 – DE PERSOON EN ZIJN FAMILIE......................................................................................... 65
HOOFDSTUK 3 – VERMOGEN, VERBINTENISSEN EN AANSPRAKELIJKHEID (NIET KENNEN 2022-2023) ................... 69
1
,Deel 1 – Rechtsvergelijking: algemene principes
Hoofdstuk 1 – Wat is rechtsvergelijking?
Rechtsvergelijking, begrip en buitenlandrechtskunde
• Rechtsvergelijking
o Recht = heel rechtsstelsel, rechtstakken, bepaalde rechtsbegrippen, …
o Vergelijking = onderzoeken van verschillen en gelijkenissen
Discipline of methode?
• Wetenschappelijke discipline? à discussie
• Wetenschappelijke methode? à ja!
• Hulpwetenschap voor rechtshistorisch onderzoek, sociologie, …
Soorten rechtsvergelijking
1. Inter-nationaal = vergelijken van nationaal recht tussen verschillende staten
o Bv. recht van België en Frankrijk
2. Inter-internationaal = vergelijken van internationaal- en supranationaalrechtelijke
normen
o Bv. recht van de EU en de Raad van Europa
3. Intra-nationaal = vergelijken van recht van deelstaten binnen eenzelfde land
o Bv. recht van Vlaamse en Waalse Gemeenschap
4. Particulier = vergelijken van recht van niet-publiekrechtelijke entiteiten
o Bv. recht van de katholieke en orthodoxe kerk
5. Zuiver intern = vergelijken van rechtsregels die binnen eenzelfde rechtsstelsel toepasselijk
zijn op diverse fenomenen
o Bv. sociale zekerheid van zelfstandigen en die van werknemers
6. Inter-temporeel = vergelijken van geldend recht op diverse tijdstippen
o Bv. oud en nieuw burgerlijk wetboek
7. Combinatie van bovenstaande
Law in the books vs. law in action
• Law in the books = dogmatisch = het positieve recht
• Law in action = functioneel = hoe reageert het “levend recht” in de praktijk op een
probleem?
• Nooit law in the books van één land met law in action van een ander land vergelijken à
appelen en peren
Micro- vs. macrorechtsvergelijking
• Micro = vergelijken van kleinere onderdelen of invullingen van rechtsbegrippen
• Macro = vergelijken van hele rechtsstelsels
o Aandacht voor rechtsbronnen, juridische denkwijzen, procedures
• Maar: geen dichotomie! (Glijdende schaal)
Relaties met belendende rechts- en wetenschapsdomeinen
• Rechtsvergelijking en buitenlandrechtskunde
2
, o Rechtsvergelijking vergt kennis van buitenlands recht = juridische kennis
o Buitenlands recht bestuderen is impliciet doen aan rechtsvergelijking à probleem
van nationale vooringenomenheid?
• Rechtsvergelijking en juridisch vertalen en tolken
o Vertaler moet voldoende juridische bagage hebben
o Juridische woordenboeken niet altijd optimaal
• Rechtsvergelijking en rechtsfilosofie, -theorie, -sociologie, -geschiedenis
o Rechtsfilosofie en rechtstheorie: eerder abstracte reflectie over het recht
o Rechtssociologie: relatie tussen samenleving en recht
o Rechtsgeschiedenis: wetenschappelijke methoden van historisch onderzoek;
resultaten zijn niet beperkt tot verklaren van gelijkenissen en verschillen
• Rechtsvergelijking en internationaal privaat- en publiekrecht
o Internationaal privaatrecht: conflicten tss diverse rechtsordeningen oplossen
o Internationaal publiekrecht: ‘algemene rechtsbeginselen erkend door beschaafde
naties’ afwegen
Hoofdstuk 2 – Waarom rechtsvergelijking?
Algemeen
• Nabije doelen
= functies die quasi automatisch door RVG w nagestreefd
o Algemene nabije doelen
§ Vreemde recht beter kennen en begrijpen
§ Eigen recht beter kennen en begrijpen
o Specifieke nabije doelen
§ Begrijpen hoe het recht in zijn geheel en onderdelen opgebouwd is
§ Taxonomie van rechtsstelsels en onderdelen opstellen
§ Juridisch vertalen en tolken ondersteunen
• Intermediaire functies
= functies die door de rechtsvergelijker zelf vervuld w en leiden tot concrete output
o Rechtsonderwijs
o Interpretatie van eigen recht
o Interpretatie van internationaal en supranationaal recht
o Vreemde recht correct toepassen
o Bijdragen tot verdere ontwikkelingen van de methodologie van de
rechtsvergelijking
• Verwijderde doelstellingen
= functies die de RVG nastreeft, maar waarbij de resultaten van de RVG alleen niet tot
onmiddellijke conclusie leiden
o ‘De lege ferenda’-functie: makers van nieuw recht helpen in hun taak
o Ontwikkelingen van coördinatie-instrumenten
o Ontwikkelingen van harmonisatie-instrumenten
o Ter inspiratie van privaatrechtelijke OK’s
o Als hulpwetenschap
o Ontwikkeling van een ius commune
3
, Hoofdstuk 3 – Hoe recht vergelijken?
Methoden van rechtsvergelijking
• Dogmatische/descriptieve methode = uitgaan van bepaalde rechtsbegrippen en -figuren
en die dan vergelijken met wat aan gelijkaardige begrippen in andere rechtsstelsels
gevonden wordt
• Functionele methode = achterhalen van hoe diverse rechtsstelsels eenzelfde probleem
oplossen
• Teleologische methodebenadering = vertrekken vanuit het doel van de rechtsvergelijking
è In functie van het doel van de RVG, zal de benaderingswijze verschillen
Fasen van de rechtsvergelijking
1. Formuleren van de rechtsvergelijkende vraagstelling
o Wat is het doel?
à Centrale onderzoeksvraag formuleren
o Welke rechtsstelsels of onderdelen vergelijken?
à Keuze van de comparanda, verantwoord in licht van doel en vraagstelling
2. Verzamelen van de informatie en het duiden hiervan
o Structuur en hiërarchie van bestudeerde land respecteren, alsook het
rechtsdenken en de juridische cultuur
o Law in the books vs. law in action
3. Vergelijken en verklaren van de vastgestelde verschillen en gelijkenissen
o Verschillen en gelijkenissen in kaart brengen en vervolgens verklaren
o Praesumptio similitudinis = vermoeden van gelijkaardigheid (tenzij het tegendeel
wordt bewezen)
4. Waarderen van de resultaten van de rechtsvergelijking
o Gevaar van hemeiscentrisme
= vreemde rechtsordeningen benaderen door bril gekleurd door het eigen
rechtsstelsel
à exogene benaderingswijze belangrijk = onderzoeksvraag moet onafhankelijk
staan van de vergeleken rechtsordes
Hoofdstuk 4 – Hoe landen groeperen?
Rechtsfamilies
1. Europees-continentale rechtsstelsels of civil law-groep
2. Anglo-Amerikaanse rechtsstelsels of common law-groep
3. Religieuze rechtsstelsels
4. Oosterse rechtsstelsels
5. Chtonische rechtsstelsels
à Hybride is mogelijk!
Overname van recht
• Bronrecht en overnemer-recht liggen zeer dicht bij elkaar à “legal transplant”
• Hoe?
o Via rechtspraak, rechtsleer en vooral wetgeving
o Vaak niet openlijk
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper apfelstrudel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
