schaak
Gedragswetenschappen
leerdoelen 3.1
Week 1
De student kan de dimensies van gezondheid en gedrag
beschrijven
Huber onderscheidt zes gezondheidsdimensies om het ‘gezondheidswelzijn’ te
meten:
lichaamsfuncties: Ik voel mij gezond en fit
medische feiten, medische waarnemingen, fysiek functioneren, klachten en
pijn, energie
mentale functies en -beleving: Ik voel mij vrolijk
cognitief functioneren, emotionele toestand, eigenwaarde/zelfrespect,
gevoel controle te hebben, zelfmanagement en eigen regie, veerkracht
spiritueel/existentiële dimensie: Ik heb vertrouwen in mijn eigen
toekomst
zingeving/meaningfulness, doelen/idealen nastreven, toekomstperspectief,
acceptatie
kwaliteit van leven: Ik geniet van mijn leven
kwaliteit van leven/welbevinden, geluk beleven, genieten, ervaren
gezondheid, lekker in je vel zitten, levenslust, balans
sociaal maatschappelijke participatie: Ik heb goed contact met
andere mensen
sociale en communicatieve vaardigheden, betekenisvolle relaties, sociale
contacten, geaccepteerd worden, maatschappelijke betrokkenheid,
betekenisvol werk
dagelijks functioneren: Ik kan goed voor mijzelf zorgen
basis Algemeen Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL), instrumentele ADL,
werkvermogen, health literacy.
,schaak
De student kan de verschillende visies op gezondheid
benoemen
Medische, monocausale visie op gezondheid:
Professionele, medische gezondheid is de afwezigheid van ziekte of
lichaamsgebrek
Biologische visie op gezondheid:
Aanpassen van het lichaam aan externe omstandigheden. Homeostase is het
constant houden van fysiologische processen en biochemische reacties in het
menselijk lichaam. Dit geld voor alle mensen
Psychologische visie op gezondheid:
In de psychologische visie is een persoon gezond als hij zijn zelf gestelde doelen
in het leven kan behalen in zijn geestelijke behoeften kan voorzien.
Sociale visie op gezondheid:
Volgens de sociale visie op gezondheid is een persoon gezond als hij zijn sociale
rollen in de maatschappij kan vervullen binnen de geldende waarden en normen.
Humane, multicausale visie op gezondheid:
Volgens de WHO is gezondheid (1948: “a state of complete physical, social and
mental well-being and not merely the absence of disease or infirmity.”
Volgens Marc Lalonde: Het Health Concept van Lalonde neemt gezondheid als
uitganspunt. De kern van het model zijn de factoren die van invloed zijn op
gezondheid en ziekte de zogenaamde gezondheidsdeterminanten: endogene
persoonsgebonden gezondheidsdeterminant (biologische factoren),
leestijl en gedrag, medische zorg en preventie, extern milieu.
, schaak
Dynamische visie op gezondheid en positieve gezondheid:
Volgens de dynamische visie, is de mens gezond als hij in balans is met zowel
zichzelf als zijn externe milieu. Door zijn aanpassingsvermogen is hij in staat
regie te houden over zijn gezondheid.
Positieve gezondheid: gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te
passen en de regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale
uitdagingen van het leven. (zie de afbeelding bij het vorige leerdoel)
De student kan inzichten verwoorden m.b.t. het concept
‘gezondheidsindicatoren
Gezondheidsindicatoren geven aan welke gezondheidsproblemen veelvuldig
voorkomen en welke gezondheidsproblemen leiden tot hoge sterfte en/of veel
ziekten. Aan de hand van indicatoren kun je gezondheid inzichtelijk maken.
Inzichten gezondheidsindicatoren
Hoe gezond is iemand of zijn wij als bevolking? Hoe meet he dat? Is het een
subjectief of objectief begrip? Hoe hangt dit samen met de visie op gezondheid?
Ruwaard en Kramers (1993): “Gezondheidsindicatoren zijn objectiveerbare en
meetbare grootheden van gezondheid en ziekte.”
Sassen (2016): “Gezondheidsindicatoren geven aan welke
gezondheidsproblemen veelvuldig voorkomen. Ook geven ze weer welke
gezondheidsproblemen leiden tot hoge sterfte.”
Risicofactoren gelinkt (wetenschappelijk) aan het ontstaan van een ziekte
> ziekte hangt samen met een of meerdere oorzaken (etiologie, etiologische
factor).
Prognostische factoren maken dat een aanwezig probleem verergert of
stopt (hebben invloed op het verloop van de ziekte).
Diagnostische factor > is hetgeen wat aangeeft dat er sprake is van
ziekte. Bijvoorbeeld veranderde moedervlekken, duiden op huidkanker.
Veelvoorkomende gezondheidsindicatoren, mortaliteit, morbiditeit en
Multi morbiditeit.
Mortaliteit: het persentage personen dat sterft aan bepaalde aandoeningen
gedurende bepaalde tijd (wel belangrijk dat cijfers zijn gestandardiseerd:
absolute werkelijke sterftecijfers).
Morbiditeit: het aantal mensen met een ziekte in relatie tot het aantal
individuen in de populatie waarover het gaat binnen een bepaalde tijdsspanne;
ook wel ziektecijfer genoemd.
Multimorbiditeit: er zijn meerdere chronische aandoeningen tegelijkertijd
aanwezig, die elkaar onderling beïnvloeden.
Levensverwachting is het aantal verwachte levensjaren vanaf geboorte,
berekend op de op dat moment geldende leeftijdsspecifieke sterftecijfers.
Ervaren gezondheid en subjectief welbevinden: geeft kwaliteit van leven in
brede zin weer. Via GHQ (general health quiestionaire)
Verloren levensjaren: het aantal jaren dat een persoon verliest door een
gezondheidsprobleem. Wat iemand nog geleefd zou hebben op basis van
resterende levensverwachting.
Gezondheidsverschillen: ziekte en gezondheid niet eerlijk verdeeld. Hangt veel
samen met SES, opleidingsniveau, arbeidsomstandigheden, cultuur. Mensen met
een hoge SES zijn gezonder dan mensen met een lage SES. De eigen ervaren
gezondheid is lager (inkomen is vaker belangrijk dan opleidingsniveau,