Internationaal
recht
SAMENVATTING
Inhoud
1. Inleiding op het vakgebied........................................................................................................................ 2
2. Bronnen van het internationaal recht....................................................................................................... 4
3. Subjecten van het internationaal recht................................................................................................... 12
4. Fundamentele principes van internationale betrekkingen......................................................................19
5. Aansprakelijkheid van staten en andere actoren....................................................................................24
6. Geschillenbeslechting in het internationaal recht...................................................................................29
7. Vrede en veiligheid................................................................................................................................. 33
8. Internationaal economisch recht............................................................................................................ 43
9. Internationale bescherming van de rechten van de mens.......................................................................47
10. Internationaal milieurecht.................................................................................................................... 52
11. Arresten Internationaal recht................................................................................................................ 55
Questions relating to the obligation to prosecute or extradite: België vs Senegal..................................55
Gabcikovo-Nagymaros: Hongarije t. Slowakije, 1997..............................................................................57
Advisory Opinion on the accordance with international law of the unilateral declaration of
independence in respect of Kosovo........................................................................................................ 59
Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua: Nicaragua vs the United States of America,
1986........................................................................................................................................................ 60
1
, 1. Inleiding op het vakgebied
Onderwerpen:
- Definitie
- Verhouding tot nationaal recht
- Normen
- Niveaus van samenwerking
- Algemeen en bijzonder recht
Definitie: internationaal recht
Het internationaal publiekrecht regelt de uitoefening van publiek gezag in de internationale gemeenschap
en kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen en biedt een juridisch kader
waarbinnen zij deze bevoegdheden uitoefenen.
De elementen zijn dus:
1) Regelen van publiek gezag in de internationale gemeenschap
2) Bevoegdheden toekennen aan degenen die dat publiek gezag uitoefenen
3) De bevoegdheden in een juridisch kader stellen
Nationaal en internationaal recht
In beginsel is er een scheiding tussen de nationale en internationale rechtsorde. Hierbij zijn een aantal
kanttekeningen te plaatsen:
1- Internationaal recht met betrekking tot mensenrechten geldt ook voor natuurlijke personen.
2- Het internationaal recht krijgt steeds meer invloed op nationaal recht.
3- Staten stellen de nationale rechtsorde open voor internationaal recht.
Het internationaal publiekrecht is publiek, want het reguleert publiek gezag in de internationale
gemeenschap en beschermt de publieke belangen.
Normen
Er zijn juridische en niet-juridische normen. Het onderscheid hiertussen wordt gemaakt door
1) De bron → het is wel of niet ontleend aan een rechtsbron
2) Sanctie → er kunnen wel of geen sancties aan verbonden worden
Het internationaal recht wordt meestal goed nageleefd, omdat de reputatie moet worden hooggehouden
of omdat het als recht wordt gezien en dus moet worden toegepast.
→ Louis Henkin: ‘‘Almost all nations observe almost all principles of international law and al-
most all of their principles almost all of the time.’’
Niveaus van samenwerking
Het decentrale karakter van de internationale rechtsorde komt voor uit de Vrede van Westfalen, waarin
werd ingezet op vreedzame co-existentie.
Level 1- co-existentie: er wordt naast elkaar geleefd en soevereiniteit wordt gerespecteerd.
2
,Level 2- samenwerking: er wordt samengewerkt op bepaalde terreinen, maar veelal zijn de staten
soeverein.
Level 3- integratie: nauwe samenwerking en soevereiniteit wordt soms deels ingeleverd.
Een wereldmacht, door veel integratie, is onwaarschijnlijk, want door de machtsconcentratie kunnen
staten niet vervangen worden en nationale samenlevingen zijn homogeen.
Algemeen en bijzonder internationaal recht
Het algemene deel van het internationaal recht gaat over de formele beginselen, geschillenbeslechting en
fundamentele beginselen en gaat zo over het rechtssysteem van het internationaal recht.
Het bijzondere deel gaat over de bijzondere terreinen waarop het recht werkt, zoals internationaal
milieurecht of strafrecht.
Het recht van de Europese Unie is meer een geïntegreerde rechtsorde dan internationaal publiekrecht,
door de beperkte soevereiniteit van staten.
3
, 2. Bronnen van het internationaal recht
Onderwerpen:
- Proces van internationale rechtsvorming
- Gewoonterecht
- Verdragen
- Besluiten van internationale organisaties
- Algemene rechtsbeginselen
- Rechterlijke uitspraken
- Soft law
- Samenloop van rechtsbronnen
- Betekenis van nationaal recht
- Verdragen: soorten, vorm, structuur, sluiting, ongeldigheid, voorbehouden, naleving, wijziging,
beëindiging en opschorting
Het proces van internationale rechtsvorming
De internationale rechtsorde biedt een wereldwijd geldend formeel kader, waarbinnen staten regels
kunnen vaststellen die alleen voor hen zelf bindend zijn. Het proces van rechtsvorming vindt plaats tussen
staten en internationale organisaties. Staten zijn pas gebonden aan een regel als ze daar zelf mee
instemmen en verdragen kunnen daarom gezien worden als contracten. Dit komt voort uit de horizontale
werking van het internationaal recht.
Gewoonterecht, besluiten van internationale organisaties en algemene rechtsbeginselen hebben geen
instemming nodig en gelden altijd. Dit weerspiegelt de erkenning van fundamentele rechten voor
mensen. Het is ook niet mogelijk om van alle staten altijd instemming nodig te hebben.
De belangrijkste rechtsbronnen van het internationaal recht staan in art. 38 Statuut van het IGH, maar
dat artikel is wel gedateerd. Het zijn de gewoonte, verdragen, besluiten van internationale organisaties
algemene rechtsbeginselen en uitspraken van internationale tribunalen.
Ius cogens is het dwingend algemeen volkenrecht. Het is een norm die aanvaard en erkend is door de
internationale gemeenschap, waarvan geen afwijking is toegestaan en die slechts kan worden gewijzigd
door een latere norm van algemeen volkenrecht van dezelfde aard (art. 53 Verdragenverdrag). Het zijn
dus regels die als fundamenteel voor de internationale rechtsorde gelden. Ze nemen een bijzondere
positie in binnen het gewoonterecht omdat ze altijd bindend zijn en er geen afwijking van mogelijk is. Een
regel in strijd met dit recht is nietig.
Bronnen van internationaal recht
I. Gewoonterecht
Gewoonterecht ontstaat doordat partijen zich ergens aan houden en dat vaker doen, waardoor kan
worden aangenomen dat ze dat ook in de toekomst zullen doen. Het wordt gevormd door staten, is
wereldwijd van toepassing en kan moeilijk worden verworpen.
Voor het ontstaan van gewoonterecht is er een bestaande, voldoende algemene praktijk (usus) en een
rechtsovertuiging (opinio juris) nodig.
4
