Samenvatting voor het vak Gedragswetenschappelijke domeinkennis van periode 3/4 in het eerste leerjaar: verstandelijk beperkt, ervaringsordeningen, gentle teaching, inhaalstrategie, relatietherapie, begrippen, klassiek en operant conditioneren
Mensen met een verstandelijke beperking, Verplegen van verstandelijk
gehandicapten en Psychologie voor de praktijk
1.2 De verstandelijke beperking: begripsbepaling
IQ is een van de maatstaven bij het bepalen of iemand verstandelijk
beperkt is, maar dat is het niet allen. De ernst van de beperking wordt
veel meer bepaald door bijkomende problemen. Toch is het belangrijk om
mogelijkheden en onmogelijkheden goed in kaart te brengen, want de
indicatie bepaalt namelijk hoeveel ondersteuning iemand krijgt.
Kenmerkend voor alle mensen met een verstandelijke beperking is het feit
dat zij een blijvende ontwikkelingsachterstand hebben ten gevolge van
een stoornis in het cognitief functioneren. Meestal ontstaat deze stoornis
en dus de achterstand al in een vroeg ontwikkelingsstadium (vóór, tijdens
of korte tijd na de geboorte).
Zeer ernstig verstandelijke handicap IQ < 20/25
Ernstig verstandelijke handicap IQ 20/25 tot 35/40
Matig verstandelijke handicap IQ 35/40 tot 50/55
Licht verstandelijke handicap IQ 50/55 tot 70
Zwakbegaafd IQ 71 tot 85
TIQ = totale IQ
VIQ = verbaal IQ: taal, begrip
PIQ = performaal IQ: ruimtelijk inzicht, overzicht
Verschillende ervaringsordeningen:
Lichaamsgebonden ervaringsordening
In deze fase is er sprake van een lichaamsgebonden beleven zoals we dit
zien bij zuigelingen en kunnen stadia beschreven worden: van strikt
lichaamsgebonden beleven zonder contact met de omgeving, zoals
duimzuigen, naar het ontstaan van lustgevende waarnemingen die worden
herhaald zoals het met een rammelaar tegen de lippen slaan, tot het
ontstaan van contact en nabootsing van geluiden en herkenning van
personen.
Dit stadium is te vergelijken met de periode van de zuigelingen;
activiteiten als ‘snoezelen’, lichamelijk contact en verzorging zijn van groot
belang.
Het contact gaat meestal uit van de begeleider.
Associatieve ervaringsordering
Door regelmaat in contact en benadering kan de cliënt associaties gaan
maken. Dat wil zeggen dat hij verband legt tussen gebeurtenissen. Als de
potten rammelen, ga ik eten. Als de jassen voor de dag worden gehaald,
ga ik naar buiten. Ook deze fase bestaat uit een aantal fasen. Aanvankelijk
is er slechts herkenning van personen, later worden mensen ‘gebruikt’ om
behoeften te bevredigen.
Geleidelijk ontstaat er enig begrip van tijd en ook de taal gaat zich beter
ontwikkelen en is vooral gericht op directe behoeftebevrediging.
, Het functioneren is n deze fase te vergelijken met de peuterperiode. In
deze fase kan de zelfredzaamheid worden bevorderd. Rituelen en
herkenning zijn belangrijk:
- mimische spelletjes, contactspelletjes
- balspel
- bewegingsspel, gymnastiek
- puzzels, insteekmozaïek
- zwemmen en muziek
Structurerende/vormgevende ervaringsordening
In deze fase is het geheel meer dan de som der delen. Er wordt structuur
gegeven aan de omgeving. In de vorige fase is het kind zich niet bewust
van structuren. Een puzzel is in die fase een aantal stukken die aan elkaar
passen. In de vormgevende fase is het een plaat die kan worden gemaakt
uit stukjes. Een touw met kralen is niet langer een aantal kralen aan een
koord, maar een ketting die je om kunt doen. Er ontstaat hierdoor meer
wederzijdse sociale communicatie en diepgang in relaties. Er kunnen nu
keuzes worden gemaakt. Deze fase is te vergelijken met de kleuterperiode
en de periode van het jonge schoolkind.
5.2.1 Gentle teaching
De humanistische richting in de psychologie heeft voor de praktijk van
opvoeding, onderwijs en therapie bruikbare beïnvloedingsstrategieën
opgeleverd. Belangrijk daarbij zijn de denkbeelden van Carl Rogers, ie de
volgende eisen stelt aan de begeleider:
- de begeleider moet de zorgvrager onvoorwaardelijk op een positieve
wijze accepteren
- de begeleider moet zichzelf zijn en geen rol spelen (echtheid)
- de begeleider moet de zorgvrager invoelend (empathisch) bejegenen
met veel respect
Uitgangspunten van gentle teaching:
- ook verstandelijk gehandicapten hebben contact met anderen nodig (zo
kunnen ze zich mens voelen)
- een mens heeft behoefte aan waardering, juist ook op de slechte
momenten
- bevestigen (valuing) verbaal en non-verbaal
- dialoog
- proces is langdurig
- participatie
Vier stappen van het proces van gentle teaching
1. Afstand scheppende interacties onschadelijk maken
Het patroon van afwijzing en probleemgedragingen zorgt voor een
toestand van vervreemdende interacties, die zichzelf in stand houdt.
Schadelijke interacties moeten voorkomen of genegeerd worden, situaties
moeten een andere betekenis gaan krijgen.
2. Heroriëntatie op contact
Het waardevolle van menselijk contact wordt beleefd door het gezamenlijk
uitvoeren van activiteiten. Belangrijk is dat de persoon niet opnieuw met
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hbov. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
